Αβέβαιη η επόμενη μέρα των εκλογών στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Στις κάλπες για την εκλογή νέας Βουλής και νέας ηγεσίας της Συλλογικής Προεδρίας, προσέρχονται σήμερα οι ψηφοφόροι στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, δίχως προσδοκίες ότι μπορεί κάτι να αλλάξει προς το καλύτερο την επόμενη μέρα. Οι ισορροπίες, εν πολλοίς είναι παγιωμένες, στη βάση των διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στις συνιστώσες που συναποτελούν τη χώρα.

Εν μέσω απειλών απόσχισης των Σέρβων, την απογοήτευση των Κροατών που δεν θέλουν άλλο να συγκατοικούν με τους Βόσνιους μουσουλμάνους και τους εκπροσώπους των Βόσνιων μουσουλμάνων να τηρούν άκαμπτη στάση, τα όνειρα και οι διακηρύξεις για «ένα κράτος των πολιτών» κινδυνεύουν να σβήσουν. Δεν είναι λίγοι (εντός και εκτός) που εκφράζουν φόβους για νέα αναταραχή μετά τις εκλογές. H διαδικασία εποπτεύεται από τον ΟΑΣΕ.

Η χώρα είναι διαιρεμένη σε μια σερβική οντότητα, τη Ρεπούμπλικα Σέρμπσκα (RS, Σερβική Δημοκρατία) και μία κροατομουσουλμανική Ομοσπονδία, οι οποίες συνδέονται μέσω μιας ασθενούς κεντρικής εξουσίας που συχνά παραλύει. Αυτό το σύστημα έχει κληρονομηθεί από τις συμφωνίες του Ντέιτον, το 1995, που έβαλαν τέλος στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, κατά τη διάρκεια του οποίου σκοτώθηκαν 100.000 άνθρωποι.

Στις τρεις κοινότητες, οι αρχηγοί που εδώ και καιρό καθορίζουν τις εξελίξεις, επιδίδονται σε εθνικιστική πλειοδοσία για να παραμείνουν στην εξουσία, την ώρα που όλοι όσοι μπορούν να φύγουν από τη χώρα φεύγουν καθώς τους κατατρύχει η απουσία προοπτικών ανέλιξης οικονομικής και κοινωνικής. Σχεδόν 500.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα μετά την τελευταία απογραφή του 2013, όταν αριθμούσε 3,5 εκατομμύρια κατοίκους, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της τοπικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Ένωση για μια Βιώσιμη Επιστροφή.

Ο νεποτισμός ευνοεί το status quo, εκτιμούν πολλοί παρατηρητές. Σύμφωνα με τον αναλυτή Ζάρκο Πάπιτς, 1.000.000 άνθρωποι εξαρτώνται με τον ένα ή άλλο τρόπο από το δημόσιο τομέα (250.000 εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους) και αποτελούν μια δεξαμενή ψηφοφόρων για τα κόμματα που βρίσκονται στην εξουσία.

Μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα κατήφειας, οι ψηφοφόροι ψηφίζουν για να εκλέξουν τα τρία μέρη της Συλλογικής Προεδρίας της Βοσνίας, τους βουλευτές του κεντρικού Κοινοβουλίου και αυτούς των δύο οντοτήτων, καθώς και, στη Ρεπούμπλικα Σέρμπσκα, ξεχωριστά για την προεδρική ηγεσία.

Τί γίνεται στις τρεις συνιστώσες

Ο Μίλοραντ Ντόντικ, αδιαμφισβήτητος πολιτικός αρχηγός των Σέρβων της Βοσνίας από το 2006 και απερχόμενος αντιπρόσωπος στη Συλλογική Προεδρία, διεκδικεί εκ νέου την ηγεσία της RS. Ο 63χρονος πολιτικός, ανέβασε τους τελευταίους μήνες τις απειλές απόσχισης, οι οποίες του στοίχισαν κυρώσεις από την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο. Επιμένει πως η Βοσνία είναι «μια αποτυχημένη οντότητα που θα πρέπει να αναζητήσει μία άλλη λύση».

Μερικοί αναλυτές στοιχηματίζουν σε άνετη επανεκλογή του Ντόντικ, θαυμαστή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, παρόλο που η κύρια αντίπαλός του, η 39χρονη πανεπιστημιακός Γελένα Τρίβιτς, διαβεβαιώνει για το αντίθετο. Κολακεύει κι αυτή τους εθνικιστές, όμως υπόσχεται «να τσακίσει την κλεπτοκρατία που εγκαθιδρύθηκε», σύμφωνα με την ίδια, από τον Μίλοραντ Ντόντικ.

Στη βοσνιακή κοινότητα, ο Μπακίρ Ιζετμπέγκοβιτς, γιός του πρώτου προέδρου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και αρχηγός του εθνικιστικού SDA, δεν υπολείπεται σε εμπρηστική ρητορική διεκδικώντας μια τρίτη θητεία στο μουσουλμανικό θώκο της τριμερούς προεδρίας. Αντίπαλός του είναι ένας υποψήφιος που υποστηρίζεται από 11 κόμματα της αντιπολίτευσης: Ο Ντένις Μπετσίροβιτς, ένας 46χρονος καθηγητής Ιστορίας, δίνει μάχη για μια Βοσνία «φιλοευρωπαϊκή και ενωμένη», όπως λέει.

Οι Κροάτες, από την πλευρά τους, οι οποίοι απειλούσαν να μποϊκοτάρουν τις εκλογές, είναι δυσαρεστημένοι επειδή αποτελούν μια κοινή Ομοσπονδία με τους Βόσνιους μουσουλμάνους. Όλα τα κροατικά κόμματα ζητούν να υπάρξει μια χωριστή κροατική οντότητα ή τουλάχιστον να τροποποιηθούν οι εκλογικοί κανόνες.

Οι κανόνες αυτοί γύρω από την σύνθεση των θεσμών επιτρέπουν στους μουσουλμάνους της Βοσνίας, που αποτελούν δημογραφικά την πλειονότητα στους κόλπους της κοινής οντότητας, να εκλέγουν τον δικό τους Πρόεδρο αλλά και τον Κροάτη που συμμετέχει στη Συλλογική Προεδρία. Ο απερχόμενος Κροάτης συμπρόεδρος, Ζέλικο Κόμσιτς, διαπρύσιος κήρυκας του «ενός κράτους των πολιτών», κατηγορείται για αθέμιτη συμμαχία με τους μουσουλμάνους, από ένα μεγάλο μέρος της κοινότητάς του. Θα αντιμετωπίσει την Μποριάνα Κρίστο, υποψήφια του εθνικιστικού HDZ. Σε περίπτωση επανεκλογής του Κόμσιτς, πολλοί είναι εκείνοι που νέα κρίση και σύγκρουση των πολιτικών θεσμών.