Μπαγιάτεψε η στρατηγική του φόβου κατά της Λεπέν

Το 1986 ήταν η πρώτη φορά που ο σοσιαλιστής Προέδρος Φρανσουά Μιτεράν συγκατοικούσε με τον πρωθυπουργό Ζακ Σιράκ, όταν ο τελευταίος ως υποψήφιος της Δεξιάς (RPR-Συναγερμός για την Δημοκρατία), κέρδισε τις βουλευτικές εκλογές τον Μάρτιο 1986. Ήταν η πρώτη συγκατοίκηση Σοσιαλιστών-Δεξιάς στην 5η Γαλλική Δημοκρατία. Όσο παράδοξο και αν φαινόταν τότε, το σύστημα λειτούργησε και ο πολιτικός βίος συνέχισε.

Τον Απρίλιο 2002 ο Πρόεδρος Σιράκ εξασφαλίζοντας ποσοστό 19.88% στον α΄ γύρο των προεδρικών εκλογών, βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Ζαν-Μαρί Λεπέν, πρόεδρο του Εθνικού μετώπου (FN), που εξασφάλισε 16.86% και απέκλεισε από τον β’ γύρο τον υποψήφιο σοσιαλιστή και πρωθυπουργό της τρίτης συγκατοίκησης Λιονέλ Ζιοσπέν, που εξασφάλισε ποσοστό 16.18%. Ήταν η πρώτη φορά που υποψήφιος της άκρας Δεξιάς πέρασε στον β’ γύρο προεδρικών εκλογών. Υπό τον φόβο της απειλής ανόδου της άκρας Δεξιάς υπήρξε μια άνευ προηγουμένου συσπείρωση των πάντων κατά του Λεπέν που τελικά αποκλείσθηκε με 82.21% έναντι 17.79%.

Το σύνδρομο του φόβου λειτούργησε υπέρ του Σιράκ όπως λειτούργησε και πάλι το 2017, όταν στον α΄ γύρο των προεδρικών εκλογών του Απριλίου, η Μαρίν Λεπέν εξασφαλίζοντας ποσοστό 21.30% βρέθηκε αντιμέτωπη με τον Εμμανουέλ Μακρόν που εξασφάλισε 24.01%, αφού ο υποψήφιος της Δεξιάς Φρανσουά Φιγιόν, (Les Républicains), με 20.01% αποκλείσθηκε. Ο φόβος και η απειλή της άκρας Δεξιάς λειτούργησαν και πάλιν υπέρ της πολιτικής συσπείρωσης για ανακοπή της άκρας Δεξιάς με τον Μακρόν να εκλέγεται με 66.1% έναντι 33.9% της Μαρίν Λεπέν στον β΄ γύρο. Ο τότε σοσιαλιστής πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ (2012-2017) δεν διεκδίκησε επανεκλογή, ενώ ο Φιγιόν αντιμετώπιζε πολιτικά θέματα με την δικαιοσύνη.

Στις προεδρικές εκλογές τον Απρίλιο 2022, Μακρόν και Μαρίν Λεπέν ήταν και πάλι αντιμέτωποι στον β’ γύρο, με τον Μακρόν να κερδίζει με 58.55% έναντι 41.45%. Και πάλι λειτούργησε το σύνδρομο του φόβου και η προτροπή ανακοπής της άκρας Δεξιάς, παρά τη δυσαρέσκεια των Γάλλων για τις πολιτικές και την διακυβέρνηση Μακρόν.

Η ζαριά του Μακρόν

Η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και η προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών από τον Εμμανουέλ Μακρόν για τις 30 Ιουνίου και 7 Ιουλίου ήταν δική του πολιτική απόφαση που έλαβε υπό το βάρος της ήττας του κόμματος του που εξασφάλισε 14.6% και της νίκης του Εθνικού Συναγερμού που εξασφάλισε 31.37% στις Ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου. Αν η απόφασή του ήταν ορθή ή όχι δεν το σχολιάζω. Ήταν πολιτική απόφαση που έλαβε και που υπερασπίζεται αξιολογώντας το πολιτικό σκηνικό που δημιουργήθηκε και προδιαγράφεται. Σχολιάζεται έντονα ως μια αμφιλεγόμενη απόφαση που δημιούργησε σωρεία αντιδράσεων από νυν και πρώην πολιτικούς που του καταλογίζουν ότι οδηγεί τη χώρα στο χάος. Ακόμα και στελέχη του κόμματός του τού ζητούν να κρατήσει αποστάσεις από την προεκλογική εκστρατεία.

Την περασμένη Κυριακή, ο Εμμανουέλ Μακρόν απηύθυνε μέσω του επαρχιακού τύπου επιστολή προς τους Γάλλους ψηφοφόρους όπου, συνοπτικά, υπεραμύνεται της απόφασης του για διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, ότι ήταν ανάγκη να ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο μετά τις Ευρωεκλογές, λέει ότι τους άκουσε, έλαβε το μήνυμα, τους καλεί να πάνε να ψηφίσουν ενσυνείδητα και υπεύθυνα, να αντισταθούν στα άκρα, αναδεικνύει την λύση που προσφέρει η σταθερότητα του τρίτου δρόμου (μπλοκ του κέντρου) και πως θα παραμείνει πρόεδρος της Δημοκρατίας μέχρι εξάντλησης της θητείας του το 2027.

Η στροφή της Λεπέν

Όταν πήρε την απόφαση για διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, ο Μακρόν φαίνεται να επένδυσε και πάλι στον φόβο και την απειλή ανόδου της άκρας Δεξιάς. Κάτι, όμως, που φαίνεται να μην εκτίμησε ορθά είναι πως η Μαρίν Λεπέν του Εθνικού Συναγερμού του 2024 έριξε στην πορεία των τελευταίων ετών αρκετό πολιτικό έρμα και απαλλάχθηκε από ακραία βαρίδια.

Απομάκρυνε στελέχη του κόμματος της, ακόμα και τον ίδιο τον πατέρα της, Ζαν-Μαρί Λεπέν, ιδρυτή του Εθνικού Μετώπου. Κινήθηκε προς την δεξιά κανονικότητα, κεφαλαιοποιεί στην δυσαρέσκεια και την απογοήτευση που δημιούργησαν αποτυχημένες κυβερνητικές ή ευρωπαϊκές πολιτικές, όπως και στην κακοδιαχείριση του μεταναστευτικού, στη μείωση της αγοραστικής δύναμης, την αποβιομηχάνιση της χώρας, την ανεργία, το συνταξιοδοτικό, την ασφάλεια ή μάλλον την ανασφάλεια, αναπροσάρμοσε και βελτίωσε την αισθητική του πολιτικού της λόγου και εμφανίζεται έτοιμη να κυβερνήσει.

Ο φόβος και η δαιμονοποίηση της άκρας Δεξιάς λειτούργησαν αποτρεπτικά για 22 χρόνια. Σήμερα δεν είναι βέβαιο πόσο θα λειτουργήσουν. Δεν είναι, όμως, μόνον τα άκρα της Δεξιάς, είναι και τα άκρα της Αριστεράς. Ο κόσμος αλλάζει με μεγάλες ταχύτητες. Κάποιοι το καταλαβαίνουν, κάποιοι όχι. Η πολιτική ατζέντα έχει διαφοροποιηθεί. Είναι εμφανής η ετεροπροσδιορισμένη πολιτική ατζέντα και προτεραιότητες όπως και η υπερατλαντική υποταγή των Βρυξελλών.

Νέες πραγματικότητες

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιούργησε νέες πραγματικότητες και πρωτόγνωρες καταστάσεις. Ακούγεται η απειλή χρήσης πυρηνικών. Έγινε λόγος για αποστολή Γάλλων στρατιωτών στην Ουκρανία. Η Γαλλία είναι υπερχρεωμένη. Οι κυρώσεις κατά της Μόσχας δημιούργησαν σωρεία προβλημάτων. Αυτά δεν είναι ζητήματα που αφήνουν αδιάφορους τους Γάλλους, όπως δεν πρέπει να αφήνουν αδιάφορο κανένα.

Η δαιμονοποίηση της άκρας Δεξιάς, η κινδυνολογία και οι νουθεσίες δεν αρκούν και φαίνεται πως η ικανότητά τους να επηρεάσουν εξαντλείται. Για πόσο ακόμα θα προβάλλεται ο φόβος ελλείψει άλλων επιχειρημάτων; Χρειάζονται διαρθρωμένες πολιτικές και παραγωγή απτού πολιτικού έργου. Η κοινωνική συνοχή έχει διαρραγεί. Η πολιτική ηγεσία είναι αποκομμένη από την πραγματικότητα. Όταν η κοινή γνώμη περιφρονείται, τιμωρεί ή ακόμα εκδικείται. Η απόγνωση και η απελπισία δεν είναι καλοί σύμβουλοι. Αυτό πρέπει να το γνωρίζουν οι κυβερνώντες, όπως οφείλουν να γνωρίζουν ότι είναι στα λάθη τους που κρίνονται και όχι στις επιτυχίες τους και πως η πρόληψη είναι προτιμότερη της θεραπείας.

Άκρα υπάρχουν και Αριστερά και Δεξιά και αμφότερες οι παρατάξεις έχουν επιδοθεί σε αγώνα συσπείρωσης. Στο φράγμα του φόβου φάνηκαν ρωγμές. Αν θα σπάσει ή αν θα αντέξει θα το δούμε σύντομα. Όταν το φράγμα του φόβου σπάζει, δημιουργούνται πρωτόγνωρες καταστάσεις. Ακολουθούν αναταράξεις, ενίοτε οπισθοδρομήσεις, εξελίσσεται ένας τρόπος λειτουργείας, μια κανονικότητα, προσαρμογή μέχρι που σε κάποιο χρόνο η νέα κατάσταση πραγμάτων αξιολογηθεί και κριθεί στην κάλπη όπως και οι προηγούμενες. Για όλα υπάρχει πρώτη φορά.