Επιστολική ψήφος και εθνικές εκλογές

Εκεί που νόμιζαν οι Έλληνες πολίτες του εξωτερικού ότι ο σκόπελος αυτός ξεπεράστηκε με την άρση των παράλογων προϋποθέσεων που είχαν θεσπιστεί, προκειμένου να ασκήσουν το συνταγματικό δικαίωμα του εκλέγειν από το εξωτερικό, κάποια κόμματα, επικαλούμενα τον κυβερνητικό αιφνιδιασμό, προσπαθούν και πάλι να εμποδίσουν τους Έλληνες της Διασποράς να συμμετάσχουν στις εκλογές, επειδή θεωρούν ότι η πλειοψηφία δεν θα τα υποστήριζε.

Η δυνατότητα της επιστολικής ψήφου ισχύει για πολίτες των περισσοτέρων χωρών της ΕE εδώ και πολλά χρόνια, όπως και για πολίτες τρίτων χωρών. Δυστυχώς, όμως, πρακτικές που θεωρούνται αυτονόητες στο εξωτερικό φαντάζουν ενίοτε μη πραγματοποιήσιμες στην Ελλάδα. Ένα πράγμα είναι οι τυχόν νομοτεχνικές βελτιώσεις που μπορεί να ζητηθούν για την ψήφιση ενός νόμου και κάτι εντελώς διαφορετικό ο εμπαιγμός.

Κάποια κόμματα μιλάνε για την δημιουργία εκλογικών περιφερειών στην Διασπορά για την ανάδειξη ομογενών βουλευτών που θα εκπροσωπούνται στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Αυτό θυμίζει φτηνή παρελκυστική τακτική. Αντιτίθεται κάποιος σε κάτι θεωρητικά εύκολο, τάζοντας στην συνέχεια κάτι πολύ πιο δύσκολο, μόνο και μόνο για να δικαιολογήσει την αρχική του άρνηση. Εδώ είδαν και έπαθαν οι ομογενείς για να μπορούν να ψηφίσουν από το εξωτερικό, έστω με πολλές ατέλειες και περιορισμούς. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάστηκαν δεκαετίες. Υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι ξαφνικά θα παραχωρηθούν στους εκλογείς του εξωτερικού και κοινοβουλευτικές έδρες;

Εκπροσώπηση ομογενών

Εάν τα κόμματα που αντιτίθενται στην επιστολική ψήφο για τις εθνικές εκλογές, πράγματι επιθυμούν να εκπροσωπούνται στην Βουλή ομογενείς, δεν έχουν παρά να τους τοποθετήσουν στα ψηφοδέλτιά τους, τόσο σε εκλόγιμες θέσεις στην λίστα Επικρατείας, όσο και στα ψηφοδέλτια για τις βουλευτικές έδρες των ιδιαιτέρων πατρίδων τους. Συνήθως, οι ομογενείς παίζουν σημαίνοντα ρόλο στους τόπους καταγωγής των, στηρίζοντας την τοπική οικονομία με ρευστό από το εξωτερικό, αγοράζοντας, κτίζοντας ή επισκευάζοντας κατοικίες, υποστηρίζοντας ευαγή ιδρύματα, κτλ.

Έπειτα, η εκλογή ομογενών σε γεωγραφικά προσδιορισμένες έδρες εγκυμονεί κινδύνους. Μέχρι τώρα, η απαραίτητη προεργασία δεν έχει γίνει. Συν τοις άλλοις, το διοικητικό μοντέλο που ακολουθείται σε διάφορα κέντρα της Διασποράς δεν είναι το ίδιο. Σε κάποια μέρη λειτουργούν επίσημα οργανωμένες ελληνικές κοινότητες, όπως στην Αίγυπτο ή την Γερμανία, ενώ αλλού, (π.χ., στις ΗΠΑ), δεν υπάρχει κάποιος ανάλογος θεσμός και η συνηθέστερη μονάδα διοικητικής οργάνωσης είναι η ενορία, με ό,τι αυτό σημαίνει για την δυνατότητα ανάπτυξης ευρυτέρων συνεργασιών. Η αποτυχία του πάλαι ποτέ διαλάμψαντος Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού δημιουργεί εύλογες ανησυχίες ότι η πολιτική αντιπροσώπευση των ομογενών βάσει γεωγραφικά κατανεμημένων περιφερειών, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα, δεν θα δουλέψει.

Εκτός αυτού, δημιουργούνται ερωτηματικά για τον τρόπο επιλογής των υποψηφίων. Η περίπτωση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Κασσελάκη είναι ενδεικτική. Εάν η εκπροσώπηση των ομογενών περιοριζόταν σε ειδικά σχεδιασμένες περιφέρειες του εξωτερικού, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα εκλεγόταν βουλευτής. Μέχρι την εμφάνισή του στην Ελλάδα, η συμμετοχή του στα ομογενειακά δρώμενα ήταν περιορισμένη. Ποιος, αλήθεια, θα τον γνώριζε για να τον ψηφίσει; Είναι λοιπόν τουλάχιστον μη ρεαλιστικό να θέλει να περιορίσει την ψήφο των ομογενών σε κάποιες μεμονωμένες έδρες που υποτίθεται ότι θα δεήσουν να τους χαρίσουν τα κόμματα που τόσα χρόνια τώρα φέρνουν εμπόδιο στην άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων τους από το εξωτερικό.

Δικαίωμα επιστολικής ψήφου

Αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν χωριστές έδρες που αντιστοιχούσαν στην Διασπορά, ένα άλλο ερώτημα που εγείρεται είναι ποιος και πώς θα παίρνει κανείς το χρίσμα του υποψηφίου βουλευτή; Θα πρόκειται για απόφαση τοπικών κομματικών οργάνων; Θα επιβάλλονται από τον κεντρικό κομματικό μηχανισμό; Θα αναδεικνύονται με κάποιον πιο ανοικτό και δημοκρατικό τρόπο;

Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος η ανάδειξη των βουλευτών της Διασποράς να περιοριστεί σε υπόθεση ενός κλειστού κύκλου δικτυωμένων που θα αποκλείουν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, υποψηφίους που δεν ανήκουν στην κομματική καμαρίλα ή στους αμφιλεγόμενους αυτοαποκαλούμενους “ηγέτες” της Ομογένειας. Το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι να δημιουργηθεί διχασμός και αναστάτωση στην Διασπορά.

Η πρόταση Κασσελάκη θυμίζει τις προφάσεις που πρόβαλε ο Γιώργος Παπανδρέου κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα για να τορπιλίσει την πρόταση του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή υπέρ των εκλογικών δικαιωμάτων των αποδήμων. Δεν κομίζει τίποτε νέο (π.χ. την δημιουργία ενός δεύτερου νομοθετικού σώματος που να λειτουργεί ως Γερουσία). Ούτε συνοδεύεται από κάποιο σχέδιο δράσης για την γενικότερη αναδιοργάνωση της Ελληνικής Διασποράς και του εκδημοκρατισμού της, το οποίο θα επέτρεπε την ανάδειξη ενός ευρύτερου συνόλου αποδήμων, οι οποίοι ενδεχομένως δεν διαθέτουν την οικονομική επιφάνεια ή το απαραίτητο δίκτυο για να παίξουν πιο ουσιαστικό ρόλο στο κοινοτικό γίγνεσθαι, αν και θα το ήθελαν. Κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ χρήσιμο και θα ήταν ευχής έργο να το προωθούσε ο ίδιος ο κ. Κασσελάκης.

Μέχρι τότε, όμως, και εφόσον τα λεγόμενα “φιλοευρωπαϊκά” κόμματα θέτουν ως προτεραιότητα την σύγκλιση της Ελλάδας με την κυρίαρχη πολιτική τάση στην Ευρώπη, ας κάνουν το αυτονόητο και ας ψηφίσουν την επέκταση της επιστολικής ψήφου και για τις εθνικές εκλογές. Η ένταξη των Ελλήνων πολιτών της Διασποράς στην ευθυνοφόρο διαδικασία του εκλέγειν, ίσως μεταφέρει και την συζήτηση στο κρίσιμο θέμα της διοικητικής αναδιοργάνωσης της Διασποράς, που έχει ζωτική σημασία για τον Ελληνισμό. Αυτή η συζήτηση, όμως, δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως παρελκυστική τακτική στην ανάγκη επέκτασης του δικαιώματος της επιστολικής ψήφου.