Ευρωεκλογές χωρίς Ευρώπη! – Κραυγαλέα η απουσία πολιτικής

Σε περίπου τρεις εβδομάδες έχουμε, σύμφωνα με τα ημερολογιακά προγραμματισμένα, ευρωεκλογές. Αποτελεί μοναδικό φαινόμενο των τελευταίων πολλών ετών, απ΄όσο μπορώ να ενθυμούμαι, το γεγονός ότι ενώ, από τη μία πλευρά, σχεδόν όλοι, ηγέτες, κόμματα και πολιτικοί παράγοντες του δημοκρατικού-συνταγματικού (τουλάχιστον) φάσματος περιγράφουν μια πολύ κρίσιμη και εξαιρετικά δύσκολη περίοδο με σοβαρές επιπτώσεις για το μέλλον των χωρών και της ίδιας της Ε.Ε., από την άλλη, ουδεμία πραγματικά συγκροτημένη, δομημένη, στοχευμένη πολιτική ατζέντα, ουδεμία ανάλογη των καταστάσεων δεσμευτική πολιτική ή στρατηγική έχει παρουσιασθεί.

Τι Ευρώπη θέλουμε;

Υποτίθεται ότι η στιγμή είναι η πρέπουσα. Με την έννοια ότι βρισκόμαστε στην κατεξοχήν κατάλληλη περίοδο, λόγω των εκλογών -περίοδο με αυξημένη σημασία για τους πολίτες της Ε.Ε. και των χωρών μελών της- ώστε να ενημερωθούν, να συμμετάσχουν και να επιλέξουν. Και η “στιγμή των πολιτών”, όμως, είναι ένας κούφιος λόγος –όπως κούφιο είναι και το σύνθημα “συμμετοχή των πολιτών”-, αφού τίποτε ουσιαστικό, σημαντικό και περιεκτικό ως ατζέντα, ως πολιτική, εν όψει των κρίσιμων και σοβαρών, δεν παρουσιάζεται, δεν τους απευθύνεται, δεν τους (παρα)κινεί!

Εν όψει εκλογών, θα έλεγε κανείς ότι εμφανίζεται μια κατάσταση πολιτικής απονεύρωσης, διανοητικής παραίτησης, αποδοχής του μοιραίου. Οι ελάχιστοι -και σε ποσότητα και σε ποιότητα- δρώντες (υποψήφιοι ευρωβουλευτέςοι περισσότεροι) κινούνται σαν σε αγγαρεία, με μόνο τελικά κίνητρο μια ά-σκοπη, ατομική καριέρα σε αβέβαιους ρόλους. Ενώ φωνές και παρουσίες με δυνατότητες και ποιότητα ωθούνται στην περιφέρεια των δρώμενων…

Πρόταγμα και πρόγραμμα για την ΕΕ

Διερωτάται κανείς: πάνω σε ποιους μεγάλους στόχους, σε ποιες προτάσεις καλούνται οι πολίτες που βιώνουν την εγκατάλειψη, την ανέχεια και τη φτώχεια να αποφασίσουν; Ποια είναι τα προτάγματα και ποιες οι απαντήσεις για τα καυτά ζητήματα που είναι φανερά, ωμά και οξυμένα (πόλεμοι, ακρίβεια, κοινωνικά-δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, (αν)ασφάλεια, παραγωγική κατάρρευση, δημοκρατικό έλλειμα, εθνικοί κίνδυνοι);

Ζητήματα, πολλαπλά διαπιστωμένα που κατατρώνε την όποια συνοχή, την όποια προοπτική επιβίωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, που όλο και λιγότερο δείχνει ότι είναι Ευρώπη (σα γεωπολιτική και πολιτισμική ταυτότητα, σαν δημοκρατική δομή, σαν κοινωνική πραγμάτωση). Μια Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχει την εικόνα: στην κορυφή της ενός υπάκουου στον άπληστο καπιταλισμό και στις ΗΠΑ ιερατείου και στον κορμό της, ενός πολυπλόκαμου γραφειοκρατικού λαβυρίνθου, ένα απλωμένο χταπόδι υπηρεσιακών μονάδων και καλολαδωμένων αξιωματούχων από το κέντρο του τις Βρυξέλλες προς κάθε πρωτεύουσα χώρας-μέλους.

Διερωτώμαι: η ακροδεξιά για την οποία επικρατεί μια φοβική επανάληψη περί της ανόδου της, η οποία τελικά εξοικειώνει με την ίδια την άνοδό της, θα αντιμετωπισθεί με τον εξόρκισμό της, με την ηττοπαθή, κενόλογη καταγγελία της, με τον αποχαυνωμένο ελιτισμό και τον αποσυνθετικό δικαιωματισμό; Φτάνει ο καλοπροαίρετος δημοκρατικός πολίτης να πει: “ΟΚ, με τους δεξιούς και τους συντηρητικούς -τι να περιμένεις!… Αλλά, το άλλο μισό -το δημοκρατικό συνταγματικό τόξο;”. Θέτει, μάλλον απεγνωσμένα, το ερώτημα για την ολότητα του χώρου πέραν της δεξιάς, αναζητώντας ελπίδα… Μπορούμε, ασφαλώς, να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα για τα πιο αξιόλογα, υπαρκτά σχήματα της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα και την Ευρώπη, και είναι να απορείς: δεν κατανοούν που οδηγεί -και που τους οδηγεί- αυτή η κατάσταση;

Ας δούμε, λοιπόν, τα στοιχειώδη, για τα βασικά και ελάχιστα. Υπήρχε, σε προηγούμενους χρόνους, όχι πολύ μακριά από σήμερα, ένα Πρόγραμμα για κάθε εκλογική αναμέτρηση, είτε ευρωπαϊκή, είτε εθνική. Δεν ήταν -και δεν είναι- όλα tik-tok, ατάκες, εξαγορασμένα media, ρηχές εξυπνάδες, πληρωμένες διαφημίσεις, σκυλάκια και παρέες και ψεύτικα χαμόγελα… Υπήρχε -πρέπει πάντα να υπάρχει- το άκρως αναγκαίο: ποια πορεία θα ακολουθήσουμε, που πηγαίνουμε, με ποιο Πρόγραμμα;

Πρόγραμμα δεσμεύσεων για τα κρίσιμα, καίρια και σημαντικά. Πρόγραμμα του Ε.Σ.Κ. (του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος -ΡΕS), Πρόγραμμα του συνασπισμού της Αριστεράς (The Left-GUE/NGL) συνοδευόμενο από το αντίστοιχο Πρόγραμμα σε εθνικό επίπεδο (για την Ελλάδα), ως τμήμα του ενιαίου ευρωπαϊκού προγράμματος αλλά και με ανάδειξη και τονισμό των ζητημάτων & προτεραιοτήτων σε εθνικό επίπεδο. Πολιτικά Προγράμματα με συγκρότηση και άρθρωση, προερχόμενα από μακρές και ουσιαστικές διαδικασίες συμμετοχής, διαλόγου και αποφάσεων, όχι μόνο κομματικές αλλά και κοινωνικές, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τί υπάρχει σήμερα, τρεις εβδομάδες πριν τις εκλογές; Τίποτα ουσιαστικό, τίποτα δεσμευτικό, τίποτα σαφές ως πολιτική κατεύθυνση, τίποτα συγκεκριμένο ως προτεραιότητες απέναντι στα προκλητικά, μείζονα και καυτά! Εναλλακτική ατζέντα δεν υπάρχει. Αλλά, ατζέντα προωθούμενη στην πράξη υφίσταται και εφαρμόζεται από τους κυρίαρχους των Βρυξελλών σε συμπόρευση με την Ουάσιγκτον, -όσο μπορούν να την εκφράσουν και εφαρμόσουν λόγω ηγετικών αδυναμιών σε Βερολίνο και Παρίσι και εσωτερικών διχασμών στο πολιτικό-οικονομικό σύστημα της ΕΕ. Ατζέντα, που όμως, όπως τα πράγματα βεβαιώνουν, δεν συνδέεται και δεν απαντά στα μείζονα, άμεσα και μεσοπρόθεσμα ζητήματα της Ευρώπης και των κοινωνιών της. Οι οποίες κοινωνίες μη έχοντας και ουσιαστική, πραγματική απάντηση-πρόταση από την Κεντροαριστερά στρέφονται με μεγάλα τμήματα προς την ακροδεξιά.

Επέλαση της Ακροδεξιάς

Ακροδεξιά με έναν λόγο αντισυστημικό, που εκμεταλλεύεται το έλλειμμα δομημένης κριτικής και μεταμφιέζεται σε υπερασπιστή των “αδύναμων”, επιχειρώντας να καλύψει την απουσία πολιτικής και οράματος του συνόλου της Αριστεράς απέναντι στον άπληστο καπιταλισμό, το κυρίαρχο οικονομικό του μοντέλο (μέσα κι από την “πράσινη ανάπτυξη”) και τις πανίσχυρες οικονομικές ολιγαρχίες, καθώς και τις παραγόμενες χαοτικές ανισότητες και την διευρυμένη κοινωνική εξαθλίωση.

Ακροδεξιά, που εκμεταλλεύεται την απουσία οργανωμένης και συνεπούς πατριωτικής στρατηγικής προβάλλοντας στη θέση της εύπεπτα συνθήματα “εθνικής υπερηφάνειας”. Ενώ επίσης απέναντι στην αποδοχή διαβρωτικών κοινωνικών και ατομικών προτύπων (που έλαβαν απίθανα χαρακτηριστικά στην αποδομητική ατμόσφαιρα των γάμων των ομόφυλων), επιχειρεί μια επιθετική αναβίωση ενός αναχρονιστικού και διχαστικού κώδικα συμπεριφορών στη θέση μιας ορθολογικής και αξιακά συνεκτικής λογικής.

Αν στην Ελλάδα, η ακροδεξιά είχε μια σοβαρότερη ηγετική εκπροσώπηση, ανάλογη των παραδοσιακών (τυπικών) προδιαγραφών του χώρου αυτού, όπως και άλλες φορές έχω επισημάνει, θα είχε φθάσει στο 20%, μολονότι και σήμερα με την παρούσα κατάστασή της, αθροιστικά οι δυνάμεις της δείχνουν να κινούνται στο 15%! Τούτο σημαίνει, περίπου ένα (!) εκατομμύριο Έλληνες και Ελληνίδες ψηφοφόρους! Και με την ευκαιρία, ας υπογραμμισθεί εδώ, ότι στη Γαλλία κανείς πλέον δεν δείχνει ικανός να φρενάρει τη Λε Πεν που κατακτά και μάλιστα με διαφορά την πρώτη θέση! Ενώ και στη Γερμανία, το γεγονός πρώτου μεγέθους αναμένεται να είναι η ευρεία άνοδος του AfD.

Μια ακόμα χαμένη ευκαιρία;

Στην Ελλάδα, ο στενός πλέον χρόνος μέχρι την 9η Ιουνίου, καθώς και το δεδομένο προεκλογικό, πολιτικό δρομολόγιο του μη συντηρητικού χώρου -με τις υφιστάμενες διαφοροποιήσεις λόγου και στάσης των κομμάτων του- δεν επιτρέπουν σκέψεις και εκτιμήσεις για δραστικές αλλαγές και άλλο προγραμματικό προφίλ (οι οποίες θα συνιστούσαν εκπλήξεις πρώτου βαθμού).

Τα πράγματα, λοιπόν, συντείνουν προς μια εικόνα ευρωπαϊκών εκλογών μεγάλης (και πάλι) αποχής, με την επιβεβαίωση μιας νέας -έντονα, πάντως, ανησυχητικής- κυριαρχίας της Νέας Δημοκρατίας, με ενισχυμένο το συνολικό δεξιόστροφο πολιτικό ισοζύγιο. Εξ αντικείμενου, στο μη συντηρητικό χώρο -λόγω των ίδιων των εκλογικών επιδόσεων και των μέσω αυτών επιβεβαιωμένων αδυναμιών- είναι βέβαιο το άνοιγμα ενός κύκλου εξελίξεων και αναζητήσεων στο χώρο αυτό (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και εκλογικά μικρότερες δυνάμεις) με κεντρικό ζητούμενο την ύπαρξη και ανάδειξη αξιόπιστης και ισχυρής εναλλακτικής στρατηγικής και του αντίστοιχου πόλου (απέναντι στη Νέα Δημοκρατία).

Τα εκλογικά ποσοστά στα δύο κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) θα επιφέρουν εσωτερικές πιέσεις αντιστρόφως ανάλογες προς τα ποσοστά (χαμηλά ποσοστά=υψηλές πιέσεις) και κλιμάκωση εξελίξεων, σ’ ένα δημόσιο τοπίο, πάντως, όπου το κεντρικό ζητούμενο, πιεστικά, θα είναι η αξιόπιστη και ισχυρή εναλλακτική στρατηγική και ο δομημένος πόλος της. Στο επόμενο άρθρο μας, θα παρουσιάσουμε σκέψεις και θα σκιαγραφήσουμε πλαίσια μιας ρεαλιστικής, δημοκρατικής εναλλακτικής στρατηγικής για την Ε.Ε. και την Ελλάδα, ως συμβολή σ’ έναν αναγκαίο διάλογο (που, όμως, δεν έγινε…).