Η ένταξη της Κύπρου οφείλει πολλά στον Γιάννο Κρανιδιώτη

Ο ρόλος της Αθήνας ήταν καθοριστικής σημασίας για τη θετική έκβαση της μεγάλης προσπάθειας για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1η Μαΐου 2004. Καθοριστικός ο ρόλος του αείμνηστου Γιάννου Κρανιδιώτη, ο οποίος είδε μπροστά, είχε όραμα και κατάφερε να πείσει την Αθήνα και τη Λευκωσία να βαδίσουν αυτό το δρόμο.

Η ένταξη την πρωτομαγιά της 1ης Μαΐου 2004, συνιστούσε ένα άλμα προς τα εμπρός. Ένα μικρό κράτος, που γεωγραφικά βρίσκεται στην Ανατολική Μεσόγειο, εδαφικά διαμελισμένο, εντάχθηκε στα ανεπτυγμένα, θεσμικά και οικονομικά, δημοκρατικά κράτη της Ευρώπης. Σε μια μεγάλη οικογένεια κρατών, με διαφορετικά συμφέροντα και επιδιώξεις. Από την άλλη πλευρά, η Λευκωσία πρόσφερε με την συμμετοχή της και γεωπολιτικές διεξόδους και πλεονεκτήματα στην Ένωση. Αυτό μπορεί να μην συνυπολογίστηκε αρχικά αλλά οι κρίσεις στην περιοχή, ανέδειξαν αυτό το ρόλο.

Η ΕΕ χαρακτηρίσθηκε κι ως καταλύτης για λύση, στο πλαίσιο και των ανοιγμάτων προς την κατοχική Τουρκία. Τούτος ήταν σχεδιασμός των ΗΠΑ, οι οποίες έπεισαν και την Ε.Ε. να παίξουν αυτό το παιχνίδι. Πρωταγωνιστής ο προεδρικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ. Μπορεί αυτός ο σχεδιασμός να διαμορφώθηκε για να βοηθηθεί η κατοχική Τουρκία, θα είχε όμως, εάν προχωρούσε σε μια σωστή βάση, οφέλη και η Κυπριακή Δημοκρατία.

Τούτο δεν προχώρησε. Κυρίως γιατί η Άγκυρα δεν θέλησε να μπει σε αυτή την πορεία. Αλλά και επειδή οι εταίροι μας στην Ένωση θεώρησαν πως αυτό θα μπορούσε να γίνει σε βάρος της Κύπρου. Εξ ου και επιχειρήθηκε να ενταχθεί το νέο κράτος με άλλη μορφή, “επανενωμένο” και πολλαπλώς εξαρτημένο. Δεν θα ήταν εν πολλοίς ανεξάρτητο, ελεύθερο και εναρμονισμένο με όλα τα δημοκρατικά και ανθρώπινα δικαιώματα, όπως έχουν όλα τα κανονικά κράτη.

Η ένταξη στην ΕΕ

Προφανώς η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ δεν απέτρεψε την τουρκική επιθετικότητα, τον επεκτατισμό της κατοχικής πλευράς στη ξηρά και στη θάλασσα. Μπορεί, ωστόσο, να αντιληφθεί κανείς πώς θα συμπεριφερόταν η Άγκυρα εάν η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ήταν κράτος-μέλος της ΕΕ.

Υπενθυμίζεται ότι η Κυπριακή Δημοκρατία πέτυχε και εντάχθηκε στην ΕΕ, παρά τις απειλές από τουρκικής πλευράς για “χωρίς όρια αντίδραση” σε περίπτωση που η Κύπρος θα γινόταν δεκτή. Η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ και η κατοχική δύναμη δεν αντέδρασε, όπως είχε εξαγγείλει. Ήταν ένα τετελεσμένο, που δεν μπορούσε πλέον να ανατραπεί.

Με την ένταξη στην ΕΕ η Τουρκία κατέχει από το 2004 και εντεύθεν στρατιωτικά και ευρωπαϊκά εδάφη. Αυτό θα έπρεπε να είχε ενεργοποιήσει περισσότερο την Ένωση σε σχέση με το Κυπριακό και να το αντιμετωπίζει στη σωστή του διάσταση. Ως θέμα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Ένα ευρωπαϊκό θέμα.

Στην πορεία των είκοσι χρόνων ασφαλώς και αναμενόταν να ήταν όλα ρόδινα. Η οικονομική κρίση του 2010 κορυφώθηκε με το κούρεμα καταθέσεων το 2013, ενώ είχε προηγηθεί η ένταξη της χώρας στον μηχανισμό υποστήριξης, εκχωρώντας τον έλεγχο της διαχείρισης στην Τρόικα. Τρόικα και ΔΝΤ χρησιμοποίησαν την Κύπρο ως πειραματόζωο. Δοκιμάσθηκε η φόρμουλα του κουρέματος των καταθέσεων. Την τραπεζική κρίση κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν με τα δικά τους λεφτά οι καταθέτες. Στο βωμό της διάσωσης των τραπεζών η κυπριακή οικονομία μπήκε στο εργαστήριο, σε δοκιμαστικό σωλήνα και σχεδόν κατέρρευσε. Κράτη με χειρότερα οικονομικά δεδομένα δεν έτυχαν της ίδιας μεταχείρισης.

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει μακρύ δρόμο να διανύσει και στα θέματα της διαφθοράς και της διαπλοκής. Δεν είναι το μόνο κράτος που κουβαλά τέτοια φαινόμενα, αλλά η Κύπρος είναι μονίμως στο στόχαστρο καθώς έχει αρνητική προϊστορία. Υπήρξαν συμπεριφορές, οι οποίες εξέθεσαν τη χώρα διεθνώς και πολλές φορές ανεπανόρθωτα. Οι πελατειακές σχέσεις συντήρησαν την αναξιοκρατία και την ανισοτιμία στον τόπο. Φαινόμενα από τα οποία δεν μπορεί να απαλλαγεί εύκολα η χώρα.