Η εξίσωση της πολιτικής κυριαρχίας – Ο Μητσοτάκης, ο Τσίπρας και τα Μίντια

Η πρώτη αντιπαράθεση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών της νέας περιόδου στην Βουλή ήταν ενδεικτική του πώς αντιλαμβάνονται τους μεταξύ τους συσχετισμούς και πως διαφαίνεται η συνέχεια. Αν και σαφώς πληγωμένος από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού ο πρωθυπουργός εμφανίστηκε με την γνωστή του αυτοπεποίθηση, σχεδόν στα όρια της αλαζονείας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξακολουθεί να έχει καθαρό προβάδισμα έναντι του αντιπάλου του και συμπεριφέρεται σαν να μην απειλείται από τον Αλέξη Τσίπρα.

Αναμένει ότι οι δημοσκοπήσεις του Σεπτεμβρίου θα αποτυπώνουν την φθορά από την αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών και θα εμφανίζουν μειωμένο, αλλά ακόμη καθαρό προβάδισμα, τόσο στην πρόθεση ψήφου, όσο και στην σύγκριση με τον πολιτικό του αντίπαλο. Γι’ αυτό άλλωστε και σε ό,τι αφορά τον απολογισμό των πυρκαγιών έμεινε στην αρχική γραμμή: έγινε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν, ο κρατικός μηχανισμός και η Πολιτική Προστασία λειτούργησαν υποδειγματικά, η καταστροφή οφείλεται στην ένταση των φαινομένων και στην κλιματική αλλαγή.

Η συγγνώμη ήταν προσχηματική, για επικοινωνιακούς λόγους, αφού δεν συνοδεύτηκε από αναγνώριση λαθών και από απόδοση ευθυνών στους επιχειρησιακά και πολιτικά υπεύθυνους. Τουλάχιστον όχι δημοσίως, γιατί ήδη με τις αλλαγές στο επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου (έμμεση υποβάθμιση του Γιώργου Γεραπετρίτη και της Αριστοτελίας Πελώνη) καταλόγισε ευθύνες στα δύο πρόσωπα που είχαν την επικοινωνιακή διαχείριση των πυρκαγιών. Πιθανό είναι να απομακρύνει σε δεύτερο χρόνο τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη.

Υποτιμά τον Τσίπρα ο Μητσοτάκης

Ο πρωθυπουργός μέχρι στιγμής δεν αναγνωρίζει λάθη σε κανένα πεδίο πολιτικής. Βασίζεται στην σύγκριση με το δαιμονοποιημένο από τα κατεστημένα Μίντια, κυβερνητικό παρελθόν του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο συντηρούν ακόμη και δύο χρόνια μετά τις εκλογές. Στην συζήτηση για τις πυρκαγιές δεν άντεξε και κατέφυγε στο Μάτι, λέγοντας: «στη μία καταστροφή μετρούσαμε φέρετρα, στην άλλη στρέμματα».

Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι το θέμα της πανδημίας. Αν και κατ’ επανάληψη έχει πέσει έξω στους στόχους που είχε ο ίδιος θέσει δημοσίως (π.χ. σε σχέση με τους εμβολιασμούς και το τείχος ανοσίας) εξακολουθεί να μεταθέτει την ευθύνη στους πολίτες για το μειωμένο ποσοστό εμβολιασμών. Εσχάτως –με την βοήθεια των Μίντια– μεταθέτει στους εμβολιασμένους πολίτες την ευθύνη να επιβάλλουν στους ανεμβολίαστους τις κυβερνητικές αποφάσεις για τους περιορισμούς!

Συνολικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης συμπεριφέρεται σαν να είναι ακόμη πολιτικά κυρίαρχος και να έχει τον έλεγχο των εξελίξεων. Τον βοηθά η συντριπτική υπεροχή του στα Μίντια, καθώς επίσης ότι παίζει μόνος του στο πεδίο των σχέσεων με τα επιχειρηματικά συμφέροντα. Υποτιμά τον πολιτικό του αντίπαλο, θεωρώντας ότι δεν μπορεί να ανακάμψει λόγω και των εσωτερικών του προβλημάτων. Υποτιμά, όμως, και τις υπόγειες διεργασίες στο επίπεδο της κοινωνίας. Η τακτική του ενέχει τον κίνδυνο όταν αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση να πάρει τον χαρακτήρα χιονοστιβάδας και να συμπαρασύρει και τα Μίντια σε απαξίωση, μία επανάληψη του 2010-12, προσαρμοσμένη στις παρούσες συνθήκες.

Ο Τσίπρας έχει τον έλεγχο

Ο Αλέξης Τσίπρας από την πλευρά του συμπεριφέρεται με την δική του αυτοπεποίθηση. Θεωρεί ότι υπερέχει σε σχέση με τον πολιτικό του αντίπαλο στις συζητήσεις στη Βουλή. Μόνο που αυτό δεν είναι αρκετό. Ενώ η κυβέρνηση έχει περάσει το ήμισυ του βίου της, η φθορά της είναι δυσανάλογα μικρή σε σχέση με τα λάθη και τις ήττες της. Εκ των πραγμάτων αυτή η διαπίστωση προκαλεί γκρίνια στην Κουμουνδούρου και δημιουργεί άγχος στην ηγεσία.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ξέρει ότι δεν έχει απέναντί του μόνο τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τη ΝΔ, αλλά το σύνολο των Μίντια ως έκφραση ενός επιχειρηματικού και πολιτικού συστήματος, που προς το παρόν δεν έχει παρουσιάσει σοβαρές ρωγμές. Ο ίδιος αρνείται ακόμη και τώρα να μπει σε συνδιαλλαγή με εκπροσώπους Μίντια και επιχειρηματικών συμφερόντων που θα άλλαζαν τον συσχετισμό, αλλά θα του δημιουργούσαν δεσμεύσεις. Εφόσον όμως η πολιτική του στο πεδίο των Μίντια εξακολουθεί να μην φέρνει αποτελέσματα (και δεν θα φέρει γιατί είναι δομικά λανθασμένη), έχει αδυναμία να συνδιαμορφώσει την ατζέντα της επικαιρότητας.

Είναι ενδεικτικό ότι το κυβερνητικό πρόγραμμα που παρουσίασε με σειρά εκδηλώσεων συνολικά αλλά και σε επιμέρους τομείς (οικονομία και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, υγεία, παιδεία) είχε περιορισμένη επικοινωνιακή αναπαραγωγή και αντίστοιχα μικρή απήχηση στην κοινωνία. Αντίθετα κάθε φορά που ο Παύλος Πολάκης λέει κάτι εκτός γραμμής, π.χ. για τα εμβόλια, ή που κάποιο εσωκομματικό γκρουπούσκουλο εκφράζει μία ακραία δικαιωματιστική θέση (π.χ. για τους Αφγανούς)  γίνεται πρώτο θέμα. Τα Μίντια αναζητούν εσωκομματικά προβλήματα στον ΣΥΡΙΖΑ κι όταν δεν βρίσκουν τα εφευρίσκουν. Επί του παρόντος ο Αλέξης Τσίπρας έχει τον έλεγχο, όσο αυτό είναι δυνατόν σε κόμμα της Αριστεράς.

Τακτική του ώριμου φρούτου

Με τις πυρκαγιές έδειξε ότι στοχεύει προσωπικά πλέον στην αποδόμηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Απέφυγε να ζητήσει παραιτήσεις υπουργών, στοχοποιώντας τον πρωθυπουργό. Στην ομιλία του στην Βουλή του επιδαψίλευσε κάθε πιθανό χαρακτηρισμό, από αλαζονεία και έλλειψη ενσυναίσθησης, μέχρι ανικανότητα, ανεπάρκεια και αδυναμία. Όσο οι πυρκαγιές ήταν σε εξέλιξη απέφυγε να σηκώσει τους τόνους, άφησε την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό να βρεθεί απέναντι στην αγανάκτηση της κοινής γνώμης, που συμπυκνώθηκε στη βρισιά «Μητσοτάκη γα…». Πρόκειται, όμως, για πόλεμο φθοράς.

Το βασικό πρόβλημα του Αλέξη Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι δεν έχει ανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών, δεν έχει πείσει ότι μπορεί να επανέλθει και να κυβερνήσει δίχως τα λάθη της πρώτης πενταετίας. Το πώς θα ξεπεράσει το αρνητικό μιντιακό περιβάλλον είναι ένα πρόβλημα που δεν έχει λύσει. Μόνο ισχυρές πολιτικές πρωτοβουλίες, κυρίως στην οικονομία και στην εξωτερική πολιτική, θα αναγκάσουν τα Μίντια να τον προβάλλουν, αλλά αυτό ακόμη είναι ζητούμενο.

Οι θέσεις του, πάντως, δεν είναι ρηξικέλευθες. Έχει αναγνώσει το διεθνές περιβάλλον με παρωχημένο τρόπο, σαν μία επιστροφή σε βασικές αρχές της σοσιαλδημοκρατίας, εντός των ορίων του συστήματος. Το διεθνές σύστημα, όμως, αλλάζει γρήγορα και ριζικά, το ίδιο και η οικονομία και οι κοινωνικές σχέσεις. Χωρίς σαφή εικόνα γι’ αυτές τις αλλαγές, ο Αλέξης Τσίπρας και το κόμμα του είναι καταδικασμένοι να αναμασούν ιδεολογήματα που αναπαράγουν το πολιτικό-ιδεολογικό αδιέξοδό τους.

Όπως προκύπτει από τα γεγονότα, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί την τακτική του ώριμου φρούτου, την οποία φραστικά έχει αποκηρύξει. Ποντάρει στην φθορά και στην απαξίωση του αντιπάλου του. Μόνο που ο χρόνος μετρά και για τον ίδιο αντίστροφα. Στην πολιτική χρονιά που μόλις άρχισε (2021-22) πρέπει να ισοφαρίσει το δημοσκοπικό προβάδισμα του αντιπάλου και να δημιουργήσει την εντύπωση ότι “έρχεται”. Διαφορετικά…