Η οδύσσεια του Ασάνζ – Οι διώξεις, η φυλάκιση και η λύτρωση

Ποιος είναι όμως, ο Τζούλιαν Ασάνζ, ο ακτιβιστής και ιδρυτής της πλατφόρμας Wikileaks; Γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1971 στην Τάουνσβιλ του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία. Τη δεκαετία του 1980 ανήκε σε μία ομάδα χάκερ. Το 2006 ιδρύεται το WikiLeaks. Ο Ασάνζ, μέλος του 9μελούς συμβουλίου του Wikileaks, σύντομα γίνεται ένας από τους κύριους εκπροσώπους του στον Τύπο.

Ενώ οι εφημερίδες τον περιγράφουν ως διευθυντή, ή ιδρυτή του Wikileaks, ο ίδιος δεν αποκαλεί έτσι τον εαυτό του, αλλά λειτουργεί ως αρχισυντάκτης του, ενώ έχει δηλώσει ότι έχει την τελική απόφαση στη διαδικασία της εξέτασης των εγγράφων που υποβάλλονται στο site. Όπως και όλοι οι άλλοι που εργάζονται για τον ιστότοπο, είναι εθελοντής, άνευ πληρωμής. To 2009 του απονεμήθηκε το βραβείο Τύπου της Διεθνούς Αμνηστίας, ενώ έχει βραβευθεί και από το βρετανικό περιοδικό Εconomist με το βραβείο Index on Censorship το 2008.

Το 2010, σε ψηφοφορία του βρετανικού New Statesman ψηφίστηκε στο νούμερο 23 ανάμεσα στα «50 πρόσωπα που επηρεάζουν περισσότερο τον κόσμο». Την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε το βραβείο Σαμ Άνταμς, από μια ομάδα πρώην αξιωματικών της CIA, σχετικά με την ακεραιότητα και την ηθική στον τομέα της πληροφορίας. Επίσης, ψηφίστηκε από το περιοδικό Utne ως ένας από τους «25 οραματιστές που αλλάζουν τον κόσμο σας», ενώ η γαλλική Le Monde τον ανακήρυξε «άνδρα της χρονιάς».

Υπήρξε ανάμεσα στους υποψήφιους για το πρόσωπο της χρονιάς του 2010, του περιοδικού Time. Στη διαδικτυακή ψηφοφορία του κοινού, μάλιστα, κατέλαβε την πρώτη θέση με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο, τον Ταγίπ Ερντογάν. Η επιλογή από το περιοδικό, όμως, ήταν ο ιδρυτής του Facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος στη ψηφοφορία είχε έρθει 10ος. Ο Ασάνζ, είναι πατέρας δύο αγοριών που απέκτησε με την δικηγόρο Στέλλα Μόρις, Νοτιοαφρικανικής καταγωγής.

Οι κατηγορίες

Τον Αύγουστο του 2010 ξεκίνησε έρευνα εναντίον του στη Σουηδία με την κατηγορία πως είχε βιάσει μια γυναίκα και παρενοχλήσει μια δεύτερη. Εντός 24 ωρών ο αρμόδιος εισαγγελέας απέσυρε το ένταλμα σύλληψης καθώς, σύμφωνα με την απόφαση, δεν υπήρχαν λόγοι υποψίας πως είχε διαπράξει βιασμό, ενώ και ο ίδιος αρνήθηκε τις κατηγορίες. Για τους υποστηρικτές του υπήρξε θύμα λασπολογίας. Η άνοιξε ξανά όταν εμφανίστηκαν νέες πληροφορίες σχετικά με την υπόθεση βιασμού.

Η σουηδική κυβέρνηση αρνήθηκε τη χορήγηση άδειας παραμονής και εργασίας στον Ασάνζ, ο οποίος είχε ζητήσει να παραμείνει στη Σουηδία για να ωφεληθεί από τους νόμους για την προστασία του δημοσιογραφικού έργου. Μετέπειτα εκδόθηκε νέα δικαστική εντολή για να προσαχθεί σε ανάκριση σχετικά με τις κατηγορίες βιασμού. Εναντίον του εκδόθηκε διεθνές ένταλμα σύλληψης, ενώ βρισκόταν στην Βρετανία.

Ύστερα από την έκδοση εντάλματος από την Interpol για την υπόθεση βιασμού, o Ασάνζ παραδόθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2010 στην Αστυνομία του Λονδίνου. Του αρνήθηκαν να πληρώσει εγγύηση και κρατήθηκε προφυλακισμένος στην φυλακή Wandsworth μέχρι τις 14 Δεκεμβρίου. Παρά την σύλληψη του Ασάνζ, το WikiLeaks συνέχισε τις αποκαλύψεις του. Μετά τη λήξη της προφυλάκισής του, ορίσθηκε να παραμείνει σε κατ’ οίκον περιορισμό στη Βρετανία. Στις 19 Ιουνίου του 2012 ο Ασάνζ κατέφυγε στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο, υποβάλλοντας αίτημα για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου. Η αστυνομία του Λονδίνου ανακοίνωσε πως η απόπειρα του να ζητήσει άσυλο σε ξένη πρεσβεία αποτελούσε παραβίαση των όρων της εγγύησής του και μπορούσε να επιφέρει σύλληψη.

Σύλληψη και αντιδράσεις

Στις 16 Αυγούστου του 2012, ο υπουργός Εξωτερικών του Ισημερινού Ρικάρντο Πατίνο ανακοίνωσε την απόφαση της χώρας να παραχωρήσει πολιτικό άσυλο στον Ασάνζ, ο οποίος παρέμενε στους χώρους της πρεσβείας της χώρας στο Λονδίνο, υπό την απειλή της σύλληψής του. Την αντίθεσή τους εξέφρασαν τόσο η Βρετανία, όσο και η Σουηδία, με την πρώτη μάλιστα να απειλεί πως θα προχωρούσε σε προσωρινή άρση της διπλωματικής ασυλίας της πρεσβείας του Ισημερινού, για να διευκολυνθεί η σύλληψη του Ασάνζ.

Εν τέλει κατόπιν πιέσεων η κυβέρνηση του Ισημερινού προέβη στην άρση της ασυλίας του, με επακόλουθο τη σύλληψή του από τη βρετανική αστυνομία. Ο ιδρυτής των WikiLeaks κρατούνταν έκτοτε σε φυλακή υψίστης ασφαλείας, όπου οδηγήθηκε μετά τη σύλληψή του. Λόγω της δημοσιοποίησης από το 2010 και μετά, μέσω του ιστότοπου WikiLeaks 700.000 και πλέον εμπιστευτικών και απορρήτων αμερικανικών διπλωματικών και στρατιωτικών εγγράφων, κυρίως για τους αμερικανικούς πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, ήταν κατηγορούμενος στις ΗΠΑ για “κατασκοπεία”, αντιμετωπίζοντας ποινή ως και 175 ετών σε περίπτωση καταδίκης του.

Η Μισέλ Μπατσελέτ, Ύπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, είχε δηλώσει:  «Η ενδεχόμενη έκδοση του κ. Ασάνζ και η πιθανή δίωξη σε βάρος του εγείρουν ανησυχίες για την ελευθερία του Τύπου και τις πιθανές παραλυτικές επιπτώσεις για την ερευνητική δημοσιογραφία», προσθέτοντας: «Είμαι ενήμερη για τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπισε ο κ. Ασάνζ κατά τη διάρκεια της κράτησής του και παραμένω ανήσυχη για τη σωματική και ψυχική του κατάσταση».

Άνισος ενώπιον του νόμου

Η υπόθεση Ασάνζ είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που διώχτηκε επειδή αποκάλυψε τα μυστικά των ισχυρών, ιδίως τα εγκλήματα πολέμου, τα βασανιστήρια και τη διαφθορά. Ο λόγος της δίωξης είναι ο ιστότοπος WikiLeaks που βρίσκεται πίσω από τις μεγάλες αποκαλύψεις την τελευταία δεκαετία. Φωτογραφικά στοιχεία εγκλημάτων πολέμου στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, βιομηχανική κατασκοπεία των ΗΠΑ, μυστικοί τραπεζικοί λογαριασμοί στα νησιά Κέιμαν, συνθέτουν αυτά που ενόχλησαν. «Η ανελέητη καταδίωξη του Ασάνζ από τις αμερικανικές αρχές ενθαρρύνεται από τη δειλία πολλών δημοσιογράφων που τον έχουν εγκαταλείψει στη μοίρα του ή ακόμη και χαίρονται με την ατυχία του», δήλωσε σχετικά ο Σερζ Χαλίμι, πρόεδρος και διευθυντής σύνταξης της Le Monde Diplomatique.

Για τους υποστηρικτές του, το ζήτημα δεν αφορούσε μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα του Ασάνζ, αλλά και την ελευθερία του Τύπου. Η δίωξη του έστειλε ανησυχητικό μήνυμα σε δημοσιογράφους της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας: «Όποιος δουλεύει σε αυτό το κομμάτι δημοσιογραφίας, θα πρέπει να φοβάται, να αισθάνεται απειλούμενος από μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη κρατική βία», δήλωσε σχετικά η Μάργκιτ Στουμπ, βουλευτής των Γερμανών Πρασίνων.

«Δικτάτορες και απολυταρχικά καθεστώτα παρακολουθούν από πολύ κοντά τη στάση των ΗΠΑ και της Βρετανίας απέναντι στον Ασάνζ και άλλους όμοιούς του. Γιατί τους δίδεται η ευκαιρία να υποβαθμίσουν ως διπλή ηθική την κριτική της Δύσης για την κατάσταση στον Τύπο των δικών τους χωρών. Αυτό έκανε στις αρχές Μαΐου η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών» έγραψε σχετικά η Ντόϊτσε Βέλε.

Τον περασμένο Μάρτιο έγινε γνωστό πως το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ εξέταζε το ενδεχόμενο να επιτραπεί στον Ασάνζ να δηλώσει ένοχος για κακή διαχείριση απόρρητων πληροφοριών (ένα ήσσονος σημασίας αδίκημα) όπως και τελικώς έγινε, καθώς η πλευρά του ιδρυτή των Wikeleaks συμφώνησε. Σε κάθε περίπτωση, η απελευθέρωση του Ασάνζ αποτελεί μία νίκη για την ελευθερία του Τύπου και την αδέσμευτη δημοσιογραφία.