Η στρατηγική ήττα του εθνομηδενισμού

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάγεται από ένα τμήμα του ΚΚΕ, το ΚΚΕ Εσωτερικού, που αποσχίσθηκε το 1968 από την σταλινική ορθοδοξία και ακολούθησε την γραμμή του δημοκρατικού σοσιαλισμού και της ευρωπαϊκής πορείας της Ελλάδας. Τα ιδρυτικά του στελέχη ήταν σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο Ηλίας Ηλιού, ο Λεωνίδας Κύρκος και ο Μπάμπης Δρακόπουλος. Όταν όμως, μετά τo 1974, ανήλθε σταδιακά στον κομματικό μηχανισμό η δικτυωμένη στα πανεπιστήμια “γενιά του Πολυτεχνείου”, στο κόμμα αυτό αναδύθηκαν διάφορα εισαχθέντα εθνομηδενιστικά ιδεολογήματα, που στράφηκαν με μανία εναντίον της έννοιας του έθνους και του πατριωτισμού.

Ασφαλώς αυτή η ανιστόρητη και επιστημονικά σαθρή εθνομηδενιστική ιδεοληψία δεν αφορούσε το σύνολο των στελεχών του ΚΚΕ εσωτερικού. Και ούτε την ηγεσία του (Κωνσταντόπουλος, Αλαβάνος). Αλλά από αυτόν τον χώρο προήλθαν (και διαδόθηκαν και σε άλλους χώρους) οι διάφορες διαστρεβλώσεις της ελληνικής ιστορίας και η επίθεση εναντίον της εθνικής συνείδησης και ταυτότητας.

Το ΚΚΕ εσωτερικού επί δεκαετίες λειτούργησε περισσότερο σαν κλειστή και αυτοαναφορική λέσχη πολιτικών συζητήσεων. Άλλαξε διάφορα ονόματα και τελικώς σχηματοποιήθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίον παρέλαβε από τον Αλαβάνο το 2008 ο Αλέξης Τσίπρας. Η εκλογική άνοδος του (μέχρι το 2012 εκλογικά περιθωριακού) ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε συγκυριακό φαινόμενο, οφειλόμενο στhν βίαιη χρεωκοπία της χώρας και στην μαζική εκπτώχευση της κοινωνίας το 2010-15.

Ο Τσίπρας προέβαλλε την απατηλή υπόσχεση ότι θα καταργήσει τα μνημόνια, την υψηλή φορολογία κλπ., με αποτέλεσμα στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 να συσπειρώσει γύρω του ευρείες μάζες ψηφοφόρων, επιτυγχάνοντας σχετική πλειοψηφία και σχηματίζοντας συμμαχική κυβέρνηση με το εθνικιστικό κόμμα Καμένου. Οι ψηφοφόροι του Τσίπρα δεν τον εγκατέλειψαν αμέσως μετά την περίφημη “κωλοτούμπα” του θέρους 2015, όταν ο τότε πρωθυπουργός υπετάγη άνευ όρων στις απαιτήσεις των δανειστών. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ξανακέρδισε τις εκλογές και σχεδόν εξάντλησε την τετραετία, πάντα σε συνεργασία με τον Καμένο.

Η Συμφωνία των Πρεσπών

Γύρω από τον Τσίπρα συσπειρώθηκαν πάμπολλοι παλαιοί νοσταλγοί του ψυχροπολεμικού κομμουνισμού, με αποτέλεσμα ο ευρωπαϊσμός και δημοκρατικός σοσιαλισμός του ΚΚΕ Εσωτερικού να υποσκελισθεί από μία ακραία μισαλλόδοξη ρητορική. Επίσης ο εθνομηδενισμός επισκιάσθηκε από μία ρητορική προσχηματικής εθνικής ανεξαρτησίας, που στην ουσία συγκάλυπτε την πλήρη παράδοση της διακυβέρνησης στην τρόϊκα.

Στην διακυβέρνησή του ο ΣΥΡΙΖΑ κράτησε χαμηλούς τόνους στα ιδεολογικά ζητήματα, αλλά οι αριστερές ψυχώσεις τελικώς ενεργοποιήθηκαν στην Συμφωνία των Πρεσπών, η οποία για τους ιδεολόγους του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε «στρατηγική ήττα του ελληνικού εθνικισμού». Η Συμφωνία των Πρεσπών προκάλεσε μαζικές αντιδράσεις, συλλαλητήρια εκατομμυρίων πολιτών, κινητοποίηση εμβληματικών προσωπικοτήτων όπως ο Μίκης Θεοδωράκης κλπ. Πέραν αυτού, δεν υπάρχει κάτι αξιομνημόνευτο στην διακυβέρνηση Τσίπρα. Ούτε κάποια μεγάλη επιτυχία, ή σημαντική μεταρρύθμιση.

Παρά ταύτα, η εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ δεν τον εγκατέλειψε ούτε στις εκλογές του 2019. Συνολικά, ο ΣΥΡΙΖΑ, μαζί με τα κόμματα Βαρουφάκη και Κωνσταντοπούλου που προέκυψαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, έλαβαν περίπου τις ίδιες ψήφους με το 2015. Αλλά η ΝΔ ήρθε πρώτο κόμμα και ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε αξιωματική αντιπολίτευση. Στον ρόλο αυτό αποδείχθηκε εντελώς ακατάλληλος να ασκήσει σοβαρή και υπεύθυνη αντιπολίτευση. Δεν υπήρχε συνεκτικό ιδεολογικό σχήμα, θεωρητικό υπόβαθρο, συγκροτημένο πρόγραμμα εξουσίας, διάταξη πολιτικής μάχης, τεκμηρίωση, επιχειρήματα. Υπήρχε μόνον ολική και μηδενιστική απαξίωση της κυβέρνησης και δεν υπήρχε αντιπρόταση.

Προς το “χρονοντούλαπο της ιστορίας”…

Η χθεσινή συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύει ότι το μόρφωμα αυτό ήταν πράγματι ένα συγκυριακό φαινόμενο, προϊόν της κρίσης χρέους της χώρας. Οι συνθήκες του 2015 πλέον δεν υφίστανται. Η κρίση τώρα άλλαξε μορφή, οι “Αγανακτισμένοι” έφυγαν από τις πλατείες, ο Μίκης Θεοδωράκης και η “ΣΠΙΘΑ” δεν υπάρχουν πιά, το κόμμα Καμένου εξαερώθηκε, η νεολαία έφυγε στο εξωτερικό, άρα δεν υπάρχει και η ηλικιακά κρίσιμη μάζα ανατροπής. Οπότε δεν υπάρχει πλέον η μαοϊκού τύπου “μεγάλη ταραχή, ωραία κατάσταση”, που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

Αλλά και η ιδεολογική δομή του ΣΥΡΙΖΑ αποδείχθηκε ξεπερασμένη και αντίθετη με το κοινόν αίσθημα. Η όξυνση του τουρκικού αναθεωρητισμού ενέτεινε τα πατριωτικά αντανακλαστικά και ο εορτασμός της 200ετηρίδας του 1821 ανέδειξε τον βαθύ πατριωτισμό της ελληνικής κοινωνίας και απαξίωσε διανοουμένους και πανεπιστημιακούς που διατύπωσαν απόψεις προσβλητικές για την εθνική συνείδηση.

Η πιθανότητα ο ΣΥΡΙΖΑ να οδεύσει στο “χρονοντούλαπο της ιστορίας” είναι μεγάλη. Η ανάδειξη μίας σοβαρής, εθνικά υπεύθυνης αντιπολίτευσης είναι απαραίτητη στις παρούσες συνθήκες. Την θέση του ΣΥΡΙΖΑ σπεύδει ήδη να καλύψει το ΠΑΣΟΚ, ομνύοντας στον εγνωσμένο και έμπρακτα αποδεδειγμένο πατρiωτισμό του Ανδρέα Παπανδρέου.

Αλλά δεν αρκούν οι αναφορές στον Αντρέα, χρειάζονται και άλλες προϋποθέσεις. Όπως αξιοκρατία, ανανέωση, πρόγραμμα, όραμα και κυρίως γεωπολιτική αντίληψη και αδήριτη πατριωτική στάση στις παράλογες απαιτήσεις της Τουρκίας. Αν αυτές δεν τις καλύψει το ΠΑΣΟΚ του Ανδρουλάκη, στον χώρο μεταξύ ΝΔ και ΚΚΕ θα δημιουργηθούν και άλλα σχήματα, διότι η πολιτική, όπως και η φύση, απεχθάνεται το κενό.