Η Συμφωνία των Πρεσπών ωθεί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ σε διαζύγιο

Η αντίθεση στα Μνημόνια και στο λεγόμενο παλαιό κομματικό σύστημα ήταν ο κοινός παρονομαστής που έφερε δύο τόσο διαφορετικά κόμματα, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ στην ίδια κυβέρνηση. Παρότι η συμμαχία ήταν με συμβατικούς όρους ετερόκλητη, αποδείχθηκε ιδιαιτέρως ανθεκτική. Τσίπρας και Καμμένος διήνυσαν μαζί την περίοδο της διαπραγμάτευσης-αναμέτρησης με το ευρωιερατείο, μαζί πραγματοποίησαν τη μεγάλη κυβίστηση το καλοκαίρι του 2015 και μαζί βρέθηκαν, αμφότεροι νικητές, στην εξέδρα τη νύχτα των εκλογών εκείνου του Σεπτεμβρίου.

Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν ότι η σχέση του υπουργού Άμυνας με τον πρωθυπουργό και τους στενούς συνεργάτες του εξελίχθηκε γρήγορα από σχέση αμοιβαίου πολιτικού συμφέροντος σε σχέση πολιτικής εμπιστοσύνης. Παρά την αλλεργία του κομματικού ΣΥΡΙΖΑ για το ιδεολογικό στίγμα των ΑΝΕΛ, το μικρό αυτό κόμμα και ο αρχηγός του αποδείχθηκαν όχι μόνο φερέγγυοι, αλλά και πολύ βολικοί κυβερνητικοί εταίροι.

Τα σύννεφα άρχισαν να συσσωρεύονται όταν στην κυβερνητική ατζέντα προωθήθηκαν θέματα, τα οποία χωρίζουν τους δύο εταίρους. Με τα νομοσχέδια που είχαν αντικείμενο κοινωνικά δικαιώματα, βρέθηκε συμβιβασμός: οι ΑΝΕΛ καταψήφιζαν όπου διαφωνούσαν και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία διαμορφωνόταν από τον ΣΥΡΙΖΑ με προσθήκες από το φιλελεύθερο Κέντρο (Ποτάμι και ΚΙΝΑΛ).

Τα πράγματα ζόρισαν όταν στην ατζέντα ενεγράφη το Μακεδονικό. Είναι αληθές ότι και ο Τσίπρας και ο Κοτζιάς προσπάθησαν να βρουν έναν τρόπο ρυμούλκησης των ΑΝΕΛ στην πολιτική ενός συμβιβασμού με τα Σκόπια. Ο Καμμένος ήταν στη γραμμή «ούτε Μακεδονία ούτε παράγωγα», αλλά κάποια στιγμή διαφάνηκε πως ενδεχομένως να έδειχνε κάποια ανοχή, εάν ο συμβιβασμός ήταν ικανοποιητικός.

Όσο, όμως, διαμορφωνόταν το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης που οδήγησε στη Συμφωνία των Πρεσπών, το ενδεχόμενο αυτό εξαερώθηκε. Δεν θα μπορούσε να συμβεί και διαφορετικά. Οι ΑΝΕΛ θα έχαναν τον ιδεολογικό-πολιτικό λόγο ύπαρξής τους εάν έδειχναν έστω και ανοχή στην πολιτική Κοτζιά. Ο Καμμένος, λοιπόν, όχι μόνο εξέφρασε με δυνατή φωνή τη διαφωνία του, αλλά και υπογράμμισε πως εάν η Συμφωνία των Πρεσπών σταλεί στη Βουλή προς κύρωση, το κόμμα του θα αποχωρήσει από τα υπουργεία που σήμερα κατέχει και θα περάσει στην αντιπολίτευση, μετατρέποντας την κυβέρνηση Τσίπρα σε κυβέρνηση μειοψηφίας.

Η πυροσβεστική παρέμβαση Τσίπρα

Έτσι, οι Κοτζιάς και Καμμένος, από συνοδοιπόροι εντός της κυβέρνησης, βρέθηκαν να ανταλλάσσουν δημοσίως πυρά. Προσπαθώντας να διασώσει την κυβέρνησή του, ο Τσίπρας παρενέβη πυροσβεστικά. Το επιχείρημά του απλό και καταλυτικό: ας περιμένουμε να δούμε εάν θα περάσει η Συμφωνία των Πρεσπών από τα Σκόπια και μετά βλέπουμε πως θα κινηθούμε. Έτσι προέκυψε το ενδοκυβερνητικό μορατόριουμ μέχρι τον ερχόμενο Μάρτιο, οπότε και στο Μαξίμου υπολόγιζαν πως, εάν πάνε όλα κανονικά, θα σταλεί η Συμφωνία των Πρεσπών προς κύρωση στο ελληνικό Κοινοβούλιο.

Κάπως έτσι είχαν τα πράγματα, όταν ο Καμμένος έριξε τις “βόμβες” του από την Ουάσιγκτον, προκαλώντας έντονες αναταράξεις στην Αθήνα. Η πρώτη αφορά την πρότασή του για ένα αμυντικό σύμφωνο μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας, Αλβανίας και ΠΓΔΜ, στο οποίο μελλοντικά θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να προχωρήσει και η Σερβία. Η δεύτερη “βόμβα” είναι η προσφορά στους συνομιλητές του για αμερικανικές βάσεις στη Λάρισα, στον Βόλο και στην Αλεξανδρούπολη.

Το γεγονός ότι ο υπουργός Άμυνας ανάλαβε τέτοια πρωτοβουλία συνδέεται με την ανάγκη του να υπογραμμίζει και να ενισχύει την αυτόνομη πολιτική ύπαρξη και παρουσία του. Επεδίωξε, λοιπόν, ταυτοχρόνως τρία πράγματα: Πρώτον, να στείλει το μήνυμα στους Τσίπρα και Κοτζιά ότι μιλάει ως κυβερνητικός εταίρος με τους Αμερικανούς. Δεύτερον, να δείξει στους ψηφοφόρους του ότι είναι αυτόνομο κόμμα με προτάσεις, τις οποίες καταθέτει σε διακρατικό επίπεδο. Τρίτον, να ξεκαθαρίσει στους Αμερικανούς πως όχι μόνο λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντά τους, αλλά και προσφέρει διεξόδους.

Όπως ο ίδιος υπογράμμισε ότι η λογική του μικρού βαλκανικού ΝΑΤΟ είναι να εξυπηρετηθεί η γεωπολιτική σκοπιμότητα του περιορισμού της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια. Αυτός είναι, άλλωστε, ο λόγος που οι Δυτικοί πίεσαν την Αθήνα και τα Σκόπια να φθάσουν στη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο ίδιος πούλησε την πρότασή του στην ελληνική κοινή γνώμη σαν διαζευκτική ως προς τη Συμφωνία των Πρεσπών. Δηλαδή, αφού υπάρχουν αντιδράσεις και στις δύο άμεσα ενδιαφερόμενες χώρες για τη Συμφωνία, ας πεταχτεί στα σκουπίδια και ας λυθεί το γεωπολιτικό πρόβλημα της Δύσης με το αμυντικό σύμφωνο.

Στην πραγματικότητα, η πρόταση Καμμένου έπεσε στο τραπέζι των συνομιλιών του με τους Αμερικανούς ως Σχέδιο Β. Για την ακρίβεια, εάν ο Ζάεφ δεν μπορέσει να πραγματοποιήσει την προβλεπόμενη συνταγματική αναθεώρηση –όπως εδώ και καιρό προεξοφλεί ο Έλληνας υπουργός Άμυνας– τότε να προωθηθεί το αμυντικό σύμφωνο. Αυτός είναι και ο λόγος που στην Ουάσιγκτον τον άκουσαν, χωρίς να του κόψουν τον βήχα.

Η αντίδραση Μαξίμου

Προφανώς, το Σχέδιο Α γι’ αυτούς, όπως και για την Αθήνα, είναι να εφαρμοσθεί η Συμφωνία των Πρεσπών και η ΠΓΔΜ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Εξ ου και δήλωσαν την υποστήριξή τους στη διαδικασία εφαρμογής της Συμφωνίας Κι όχι μόνο αυτό. Κάνουν ό,τι μπορούν για να το επιτύχουν.

Όπως είναι γνωστό, η πρόταση Καμμένου προκάλεσε σε πρώτο χρόνο την ήπια αντίδραση του Μαξίμου, το οποίο δήλωσε ότι παραμένει προσηλωμένο στη Συμφωνία των Πρεσπών. Δεν θα μπορούσε να πει κάτι διαφορετικό, δεδομένου ότι η διαδικασία στα Σκόπια βρίσκεται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντως, ο Τσίπρας ήταν εν γνώσει της ιδέας Καμμένου και δεν θα είχε αντίρρηση να την εξετάσει εάν προκύψει ναυάγιο στην ΠΓΔΜ και οι Αμερικανοί αποδεχθούν ως Σχέδιο Β το τετραμερές αμυντικό σύμφωνο.

Θεώρησε, ωστόσο, πως η δημόσια δήλωση του υπουργού Άμυνας ήταν άκαιρη και έδινε την εντύπωση πως προσπαθεί να τορπιλίσει τις προσπάθειες του Ζάεφ. Δεν έχει άδικο. Αυτή την εικόνα, άλλωστε, ήθελε να περάσει στην ελληνική κοινή γνώμη και ο αρχηγός των ΑΝΕΛ, παρότι, όπως προαναφέραμε, η πρότασή του είναι στην πραγματικότητα Σχέδιο Β και όχι διαζευκτική ως προς τη Συμφωνία.

Ο Τσίπρας είχε και έναν πρόσθετο λόγο να είναι δυσαρεστημένος. Δεν είναι ό,τι καλύτερο ο Έλληνας υπουργός Άμυνας να καταθέτει πρόταση, η οποία δημοσίως αποσκοπεί στον εκτοπισμό της ρωσικής επιρροής από τα Βαλκάνια. Κι αυτό, την ώρα που το Μαξίμου προσπαθεί με κάθε τρόπο να οριστικοποιήσει την επίσκεψή του στη Μόσχα, με σκοπό να εξομαλύνει τις τραυματισμένες από τον Κοτζιά ελληνορωσικές σχέσεις.