“Καλό παιδί” στο ΝΑΤΟ, σκληρός στην ΕΕ ο Ερντογάν

Την ώρα που βρισκόταν στην Αθήνα ο ΓΓ του ΝΑΤΟ διάλεξαν οι υπηρεσίες του Ερντογάν να “επιτεθούν” για άλλη μία φορά στην ΕΕ, με αφορμή την πρόσφατη απόφαση της Συνόδου Κορυφής. Προερχόμενος από την Άγκυρα, ο Στόλτενμπεργκ συζήτησε στην Αθήνα, με την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία για την απόφαση δημιουργίας ενός μηχανισμού αποτροπής στρατιωτικών κρίσεων ανάμεσα στις δύο χώρες. Αυτό, ωστόσο, δεν εμπόδισε τον Τούρκο πρόεδρο να επιμείνει στους στόχους του, με άλλη εκφορά και σε άλλο πεδίο.

Στην συνάντηση του ΓΓ του ΝΑΤΟ με τον πρωθυπουργό κυριάρχησαν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και, όπως είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ειδικά τα «γεγονότα τα οποία απειλούν την ειρήνη και τη σταθερότητα, αλλά και την ίδια τη συνοχή της Συμμαχίας». Ο πρωθυπουργός επανέλαβε ότι οι τουρκικές προκλήσεις και η αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων μας δεν είναι ένα  διμερές θέμα. Αντιθέτως, όπως τόνισε, πρόκειται για ένα «σοβαρό ζήτημα, το οποίο αφορά όλους τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ» και ταυτόχρονα αποτελεί «πρόκληση προς την Ευρώπη συνολικά».

Επιμένοντας στην ελληνική θέση ότι η Αθήνα αναμένει συνέπεια και συνέχεια στα βήματα αποκλιμάκωσης από την Άγκυρα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης χαιρέτισε τις πρωτοβουλίες Στόλτενμπερκ. Επανέλαβε τέλος, ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να συναντήσει την Τουρκία στον «δρόμο της λύσης», αφού προηγουμένως η Άγκυρα «κλείσει τον δρόμο της κρίσης» που η ίδια άνοιξε.

Μηχανισμός και εξοπλισμοί 

Από την πλευρά του, ο ΓΓ του ΝΑΤΟ αναφέρθηκε στην δημιουργία του «διμερούς μηχανισμού αποκλιμάκωσης» στο πλαίσιο της Συμμαχίας, τονίζοντας την «εποικοδομητική συμμετοχή της Ελλάδας και της Τουρκίας». Σύμφωνα με τον Στόλτενμπεργκ, ο μηχανισμός (Deconfliction Mechanism) περιλαμβάνει τη δέσμευση των δύο χωρών να ανοίξουν «μια ασφαλή γραμμή επικοινωνίας που θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση και θα διευθετεί ζητήματα αποκλιμάκωσης στη θάλασσα και τον αέρα». Παραλλήλως, εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι διαφορές μεταξύ συμμάχων μπορούν τώρα να διευθετηθούν μέσω διαπραγματεύσεων και «στο πνεύμα της συμμαχικής αλληλεγγύης και του διεθνούς δικαίου».

Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν και οι δηλώσεις των δύο ανδρών στην κοινή συνέντευξη τύπου που ακολούθησε. Ο πρωθυπουργός επανέλαβε ότι η Ελλάδα υπερασπίζεται τα εθνικά Δίκαια, αλλά με την ίδια πίστη επιδιώκει την ειρηνική επίλυση των διαφορών, τονίζοντας ότι «αυτός είναι και ο λόγος που υποδέχεται θετικά ένα πρώτο βήμα της Τουρκίας προς την κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης». Ανέφερε επίσης ότι αναμένουμε τον άμεσο καθορισμό ημερομηνίας για την έναρξη των διερευνητικών επαφών, με μόνο αντικείμενο την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Σημείωσε μάλιστα, ότι αυτό «αποτυπώθηκε» και στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ.

Δεν παρέλειψε βεβαίως να σημειώσει ότι η Τουρκία έχει στραφεί και με άλλες ενέργειες ενάντια στα συμφέροντα της φέρνοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την «απόκτηση από την Τουρκία των αντιαεροπορικών πυραύλων S-400». Το θέμα των εξοπλισμών είχε συζητηθεί άλλωστε στη συνάντηση, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενημέρωσε τον ΓΓ του ΝΑΤΟ για τις πρόσφατες αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης για την αγορά νέων μαχητικών αεροσκαφών και φρεγατών από τη Γαλλία.

Ο πρωθυπουργός πρόσθεσε επίσης ότι σε βάθος πενταετίας η Ελλάδα θα ενισχύσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της με 15.000 εξειδικευμένα μόνιμα στελέχη. Από την πλευρά του, ο Στόλτενμπεργκ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη των συμμάχων για τη συμμετοχή της Ελλάδας στις αποστολές του ΝΑΤΟ, αλλά και για το γεγονός., ότι είναι μία από τις λίγες χώρες που συστηματικά ξοδεύει το 2% του ΑΕΠ της για τις αμυντικές δαπάνες της. κάτι που επισήμανε και ο πρωθυπουργός.

Γκρίνιαξε στη Μέρκελ ο Ερντογάν 

Την ίδια ώρα πάντως, ο Ερντογάν, όπως ανακοίνωσε η τουρκική Προεδρία, έκανε παράπονα στη Μέρκελ για τις αποφάσεις της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής. Ο Τούρκος πρόεδρος είπε στην Γερμανίδα καγκελάριο ότι αυτές οι αποφάσεις δεν είναι επαρκείς για να ξεπερασθούν τα προβλήματα στις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Παραλλήλως, παρουσιάζοντας για άλλη μία φορά την Τουρκία ως θύμα, υποστήριξε ότι η ΕΕ «υπέκυψε στον εκβιασμό» της Ελλάδας και της Κύπρου, «παρά την, με καλές προθέσεις, προσέγγιση της Τουρκίας». Και επειδή, ένα θάρρος με την Μέρκελ το έχει, έριξε και την μπηχτή ότι «τα μεγάλα συμφέροντα της ΕΕ δεν θα έπρεπε να θυσιαστούν για μικροσυμφέροντα λίγων κρατών-μελών». Είναι γνωστό άλλωστε ότι ο Ερντογάν τα θέλει όλα: Την Τελωνειακή Σύνδεση να προχωρά, τα λεφτά από την ΕΕ να ρέουν και ο ίδιος να αλωνίζει, παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο στο εξωτερικό και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Τουρκία.

Η τηλεδιάσκεψη Μέρκελ-Ερντογάν συνέπεσε όμως και με την ανακοίνωση της Κομισιόν σχετικά με την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ, στην οποία αναφέρονται ουκ ολίγα παραπτώματα της Άγκυρας. Στην ετήσια Έκθεση Προόδου η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι η Τουρκία ενθάρρυνε ενεργά μετανάστες και πρόσφυγες να παραβιάσουν τα ευρωπαϊκά σύνορα (αναφορά στα γεγονότα του Μαρτίου στον Έβρο) και ότι με τις μονομερείς ενέργειές της προκάλεσε την αύξηση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο (προκλήσεις στην ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ).

Στροφή προς Ανατολάς; 

Παραλλήλως επισημαίνει ότι νέες μονομερείς ενέργειες, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, θα επιφέρουν μέτρα κατά της Άγκυρας, όπως αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής. Ιδιαίτερα σαφής είναι η έκθεση της Κομισιόν και για το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, για το οποίο αναφέρει ρητά «αύξησε τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς αγνόησε τα κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών της Ελλάδας στην εν λόγω περιοχή».

Από τον κατάλογο των προκλητικών ενεργειών που αναφέρει η Έκθεση δεν λείπουν οι τουρκικές υπερπτήσεις πάνω από ελληνικές κατοικημένες περιοχές. Εκτενής είναι η αναφορά και στις δικαστικές διώξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, με την Κομισιόν να επισημαίνει την «οπισθοδρόμηση» του τουρκικού δικαστικού συστήματος και τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης στην Τουρκία.

Η όλη εικόνα δείχνει ότι έχει δημιουργηθεί πλέον ένα δύσβατο πλέγμα για τον Ερντογάν στα δυτικά, καθώς οι προκλήσεις του ήταν εκτός από παράλογες και πάρα πολλές. Αυτό, δικαιολογεί εν μέρει, την στροφή του στο “ανατολικό μέτωπο” με την επιδίωξη του να εμπλακεί όσο πιο ενεργά μπορεί στην κρίση του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η στήριξή του άλλωστε στο Μπακού, του ανοίξει τον δρόμο για τις τουρκόφωνες χώρες της κεντρικής Ασίας, οι οποίες δεν βγήκαν ποτέ από το στόχαστρό του. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι έχει παραιτηθεί από τις βλέψεις του στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.