Λιζ Τρας: Η αριστερή έφηβη φαβορί για την ηγεσία των Τόρις

Μετά από πέντε σφοδρές αναμετρήσεις για την ηγεσία των Τόρις στη Μεγάλη Βρετανία, η Λιζ Τρας συνεχίζει ακάθεκτη στον τελικό. Εξολόθρευσε φαβορί και παραμέρισε δυνατά “άλογα κούρσας”. Τώρα το μόνο που μένει, είναι να επικρατήσει του Ρίσι Σουνάκ. Και οι δύο έχουν ξεκινήσει την προεκλογική εκστρατεία τους, υιοθετώντας όλο και πιο συχνά χτυπήματα κάτω από τη ζώνη.

Τα σπίτια, οι περιουσίες, οι γάμοι και τα προβλήματα μετατρέπονται σε βέλη στην πολιτική φαρέτρα του αντιπάλου. Τα μέλη των Τόρις –κι όχι μόνο– παρακολουθούν το ξεκατίνιασμα, το οποίο αναμένεται να κορυφωθεί καθώς πλησιάζουμε στο άνοιγμα της κάλπης, στις 5 Σεπτεμβρίου. Οι δημοσκοπήσεις, όμως, μοιάζουν να ευνοούν την Λίζ Τρας – για πολλούς τον “θηλυκό Μπόρις Τζόνσον”.

Σε αντίθεση με τον Ρίσι Σουνάκ όχι μόνο δεν παραιτήθηκε από την κυβέρνηση Τζόνσον, αλλά και στάθηκε σταθερά στο πλευρό του μέχρι το τέλος. Όταν ρωτήθηκε γιατί «δεν πήδηξε από ένα πλοίο που βυθιζόταν», απάντησε: «Είμαι πιστός άνθρωπος. Είμαι πιστή στον Μπόρις Τζόνσον. Υποστήριξα τις φιλοδοξίες του πρωθυπουργού μας και ήθελα να εκπληρώσω την υπόσχεση που δώσαμε στον κόσμο το 2019». Και κάπως έτσι μετετράπη σε φαβορί, ή τουλάχιστον έφτασε στον τελικό.

Είναι επιβεβαιωμένο στη πολιτική ιστορία ότι όταν ανατρέπεται ένας αρχηγός-πρωθυπουργός, το κόμμα του χωρίζεται στα δύο. Όποιος εμφανιστεί ως “πιστός” στον ανατραπέντα σίγουρα θα είναι στον τελικό και πιθανόν να κερδίσει και τον αγώνα της διαδοχής. Αυτό είχε συμβεί κι όταν οι Τόρις είχαν ανατρέψει τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Διάδοχός της είχε εκλεγεί όχι κάποιος από τους “αντάρτες”, αλλά ο πολιτικά “άοσμος” Τζο Μέιτζορ.

Είναι μάλλον περίεργο που η Τρας έκανε πολιτική καριέρα στους Τόρις, αν αναλογιστεί κανείς ότι προέρχεται από οικογένεια αριστερών, η οποία φρόντισε να την μυήσει από νωρίς στην “ιδεολογία της εργατικής τάξης”. Γεννημένη ως Μαίρη Ελίζαμπεθ Τρας στην Οξφόρδη το 1975, μεταξύ άλλων, συνόδευε τη νοσοκόμα και δασκάλα μητέρα της Πρισίλα σε διαδηλώσεις για τον πυρηνικό αφοπλισμό τη δεκαετία του 1980. Βίωσε από πρώτο χέρι και πολλές άλλες «χίπικες», όπως τις περιγράφει πλέον, εκδηλώσεις υπέρ της ειρήνης.

Θάτσερ σε σχολική παράσταση

Σε ηλικία τεσσάρων ετών, η οικογένεια μετακόμισε στη Σκωτία, όπου θυμάται να κραυγάζει με άκρατο ενθουσιασμό ένα σύνθημα που μάλλον κανένας άλλος υπουργός, στέλεχος ή έστω οπαδός των Τόρις δεν έχει εκστομίσει. “Μάγκι, Μάγκι, Μάγκι, ουστ, ούστ, ούστ”, αναφερόμενη στην Μάργκαρετ Θάτσερ. Σε συνέντευξή της περιέγραψε το περιστατικό, σπεύδοντας να εκφράσει την μεταμέλειά της.

«Τέσσερα χρόνια αργότερα, στα οκτώ μου, πήρα τον ρόλο της Θάτσερ σε σχολική παράσταση. Τότε ήταν που κατανόησα το μεγαλείο της», έχει πει. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά, υπενθυμίζοντας ότι η Τρας είχε –όχι και τόσο κομψά– αντιγράψει τη Θάτσερ, όταν πόζαρε πάνω σε τανκ στην ανατολική Ευρώπη. Ακριβώς όπως είχε κάνει η “Σιδηρά Κυρία” το 1986, επισκεπτόμενη βρετανικές δυνάμεις στη Γερμανία. Έκτοτε τα Μέσα την αποκαλούν περιπαικτικά “Θάτσερ 2”.

Ας επιστρέψουμε, όμως, στην παιδική της ηλικία. Η οικογένεια Τρας ρίζωσε στο Λιντς, μία πόλη στην κομητεία του Δυτικού Γιορκσάιρ. Εκεί η Λίζ, όπως την φώναζαν όλοι, φοίτησε στο δημόσιο γυμνάσιο της περιοχής, πριν γίνει δεκτή στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σπουδάζοντας φιλοσοφία, πολιτική και οικονομικά. Εκεί, έγινε ένθερμο μέλος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Υποστήριζε, μάλιστα, παθιασμένα την κατάργηση της μοναρχίας. «Νομίζω ότι θα ήταν δίκαιο να πω πως όταν ήμουν νεότερη είχα την τάση να αντιδρώ σε όλα. Μου άρεσε να εξερευνώ νέες ιδέες…»

Αριστερή, φιλελεύθερη, συντηρητική

Πέρασαν αρκετά χρόνια πριν ενταχθεί στο Συντηρητικό Κόμμα, το 1998.  Δεν πρόκειται για τη μοναδική αντίφαση σε μία διαδρομή που χαρακτηρίζεται μάλλον από ασυνέπεια. Αποκορύφωμα η στάση της στο Brexit. Αρχικά, υποστήριζε σθεναρά την παραμονή της χώρας στην ΕΕ, ενώ αργότερα θεωρήθηκε μία από τους πλέον υπέρμαχους της εξόδου. Τί μεσολάβησε; Ουδείς γνωρίζει. Πιθανόν να διαπίστωσε προς τα που έγερνε η ζυγαριά και να είχε σπεύσει να τοποθετηθεί από τη “σωστή πλευρά”.

Ο πατέρας της Τζον, καθηγητής μαθηματικών, δυσκολεύονταν να κατανοήσει τα πιστεύω της κόρης του. Όταν εκείνη προσχώρησε στους Συντηρητικούς, αντιμετώπισε την επιλογή της σαν «κάποιο είδος επανάστασης στις οικογενειακές παραδόσεις». Πολύ αργότερα, βρήκε έναν άλλον τρόπο για να συμβιβαστεί με τον δρόμο που είχε ακολουθήσει: «Επιθυμεί να αλλάξει το σύστημα εκ των έσω», συνήθιζε να λέει. Όποια εξήγηση και αν έβρισκε δεν έχει ποτέ δεχτεί να βοηθήσει την κόρη του στην πολιτική της καμπάνια, συνεχίζοντας να ψηφίζει το κόμμα των Εργατικών.

Οι επικριτές της, πάντως, δεν της καταλογίζουν τόσο το αριστερόστροφο παρελθόν της, όσο το γεγονός ότι προβάλει ένα πολύ πιο ταπεινό προφίλ από αυτό που στην πραγματικότητα έχει. «Αν την ακούσει κανείς να μιλάει θα νομίζει ότι προέρχεται από κάποια άπορη οικογένεια και τα κατάφερε, δουλεύοντας ως παιδί στη φάμπρικα δέκα ώρες την ημέρα. Η αλήθεια είναι ότι προέρχεται από μία δεμένη, κλασική μεσοαστική οικογένεια», έγραψε η εφημερίδα Guardian.

Σταθερή στην προσωπική ανέλιξη

Πριν από την πολιτική, εργάστηκε ως εμπορική διευθύντρια στη Shell Oil και Gas Company, ενώ έγινε και οικονομική διευθύντρια σε βρετανική εταιρεία τηλεπικοινωνιών. Εκλέχθηκε στη Βουλή το 2010 και έκτοτε η άνοδός της είναι συνεχής. Είναι το μακροβιότερο μέλος της κυβέρνησης, καθώς έχει περάσει από διάφορα υπουργικά πόστα από το 2014, υπό τρεις πρωθυπουργούς.

Με τα χρόνια έγινε γνωστή για τον ακραίο φιλελευθερισμό με τον οποίο προσεγγίζει την οικονομία. Τάσσεται υπέρ των απολύτως ελεύθερων αγορών, υπέρ της μείωσης των φόρων και κατά του παρεμβατισμού του κράτους. Κέρδισε το προσωνύμιο “γκαφατζού” εξαιτίας του ολίγον τι άχαρου στυλ της, καθώς και της τάσης της να υποπίπτει σε λεκτικά ατοπήματα κι όχι μόνο.

Το βρετανικό Κοινοβούλιο είχε ξεσπάσει σε γέλια, όταν εκείνη περήφανη ενημέρωνε τους συναδέλφους της ότι θα πάει στο Πεκίνο για να ανοίξει νέες αγορές για το χοιρινό! Ξεχώρισε για τον παθιασμένο πόλεμο που κήρυξε στη λεγόμενη “κουλτούρα αφύπνισης”. H κουλτούρα “woke” –από τον αόριστο του ρήματος wake, που σημαίνει “ξυπνώ, είμαι αφυπνισμένος”– αποτελεί μια από τις πρόσφατες εκφράσεις των διεργασιών που συντελούνται στις δυτικές κοινωνίες γύρω από τα ζητήματα του ρατσισμού.

Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, είναι εκείνη που μπορεί να ηγείται, να πάρει δύσκολες αποφάσεις και να υλοποιεί στόχους. «Μόνο αν αυτοί συνδέονται με το προσωπικό της συμφέρον», σχολιάζουν κάποιοι, υπενθυμίζοντας ότι η Τρας έσκαβε τον λάκκο του Μπόρις, διοχετεύοντας σε δημοσιογράφους πρακτικά Υπουργικών Συμβουλίων.

Υπουργός… Εξωτερικού Εμπορίου

Διπλωμάτες και πρώην ευρωπαίοι ομόλογοί της την περιγράφουν σαν «ευχάριστη και φιλική». Παρόλα αυτά, δεν βλέπουν με καλό μάτι μία πιθανή νίκη της, κυρίως επειδή δεν είναι πεπεισμένοι ότι η Τρας θα «υιοθετούσε μια διαφορετική προσέγγιση» από τον προκάτοχό της, κάτι που δεν είναι καθόλου σίγουρο. Αυτό, πάντως, δεν μειώνει τα ερείσματα που έχει στο κόμμα της. Θα την χαρακτήριζε κανείς δημοφιλή.

Στην Ντάουνινγκ Στριτ την αντιμετώπιζαν ως σκληρή και αποτελεσματική παίκτρια που φέρνει εις πέρας τη δουλειά χωρίς να προκαλεί τα Μέσα και να προσελκύει αρνητική δημοσιότητα. Μια αξιωματούχος του πρωθυπουργικού επιτελείου δήλωσε ότι όταν ανέλαβε το κρίσιμο υπουργείο Εξωτερικών, διακρίθηκε σαν “υπουργός Εμπορίου”, με την έννοια ότι συνήψε εξαιρετικές συμφωνίες και εκπροσώπησε καλά το Ηνωμένο Βασίλειο στον υπόλοιπο κόσμο.

Στην πραγματικότητα, οι πληροφορίες αυτές έρχονται από τον στενό κύκλο του Μπόρις Τζόνσον. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η θητεία της ήταν αμφιλεγόμενη. Η Τρας συμμετείχε στην ανατροπή συμφωνιών της ΕΕ με 63 χώρες και στην ανανέωση της συμφωνία ΕΕ-Ιαπωνίας. Ανατίναξε επίσης μια υπό διαμόρφωση συμφωνία με την Αυστραλία και, εκτιμάται, ότι επρόκειτο να πράξει το ίδιο με τη Νέα Ζηλανδία. Παράλληλα, τα έξοδα της μπήκαν αρκετές φορές στο μικροσκόπιο. Ένα μεσημεριανό γεύμα εργασίας αξίας 3.000 λιρών σε μια ιδιωτική λέσχη για τους συνεργάτες της, είναι μονάχα ένα από τα δεκάδες αντίστοιχα περιστατικά.

Η συνέχεια του Τζόνσον

Βουλευτές των Συντηρητικών που αποκήρυξαν τον Μπόρις Τζόνσον υποστηρίζουν ότι δεν είχε όραμα για την εξωτερική πολιτική της χώρας, ενώ δεν είναι και λίγοι εκείνοι που την κατηγορούσαν ότι εστιάζει στο δικό της προφίλ. Ορισμένοι βουλευτές έδωσαν στο υπουργείο Εξωτερικών επί των ημερών της το προσωνύμιο “Τμήμα προώθησης της Τρας”, σχολιάζοντας τη διαρκή παρουσία της στα social media.

Εκείνοι που επιθυμούν να τη δουν στην ηγεσία των Τόρις και στο τιμόνι της χώρας, απλά επιδοκιμάζουν τις κοινωνικές της δεξιότητες. Κι αυτές, όμως, έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση. Ένας βουλευτής σχολίαζε ότι η Τρας έχει τη συνήθεια να στέκεται πολύ κοντά στους συνομιλητές της, παραβιάζοντας σχεδόν τον προσωπικό τους χώρο. Άλλοι περιορίστηκαν απλά στον χαρακτηρισμό «περίεργη» σε κοινωνικές καταστάσεις.

Όλα αυτά, όμως, ωχριούν μπροστά στην διαδεδομένη κατηγορία ότι η Τρας δεν διαφέρει σε τίποτα από τον πολιτικό που οι ίδιοι οι Τόρις απέπεμψαν. Μία πολιτική αναλύτρια εξέφρασε την άποψη αυτή: «Φοβάμαι ότι η πιθανή νίκη της Τρας σηματοδοτεί μία επιστροφή στις μέρες του Μπόρις Τζόνσον. Πρόκειται για κάποια που πιστεύει ότι μπορεί απλώς να βολευτεί σε όποια εύσημα έχει πάρει ως υπουργός Εξωτερικών, δίχως να στρέψει την χώρα προς την σωστή κατεύθυνση».

Η λογιστική στην ζωή της

Όσον αφορά στην προσωπική της ζωή είναι παντρεμένη εδώ και χρόνια. Συναντήθηκε με τον σύζυγό της –λογιστή στο επάγγελμα– Χιου Ο’ Λίρι σε ένα συνέδριο του Συντηρητικού Κόμματος το 1997. Το πρώτο τους ραντεβού ήταν «κάπως αμήχανο». Τον κάλεσε σε ένα παγοδρόμιο και εκείνος έσπασε το πόδι του. Παρά την ατυχή αρχή, η σχέση δυνάμωσε και το ζευγάρι παντρεύτηκε τρία χρόνια αργότερα. Απέκτησαν δύο κόρες, τη Λίμπερτι και την Φράνσις. Ωστόσο, η γαμήλια ευτυχία, την οποία διατυμπάνιζε η πολιτικός σε κάθε ευκαιρία θρυμματίστηκε όταν αποκαλύφθηκε η εξωσυζυγική της σχέση με τον πρώην βουλευτή των Τόρις, Μάρκ Φιλντ. Εκείνη έκανε την πρώτη της καμπάνια, διεκδικώντας να εκπροσωπήσει στη Βουλή το Hemsworth, στο Δυτικό Γιορκσάιρ.

Το Συντηρητικό Κόμμα εντυπωσιάστηκε και για να βελτιώσει τις πιθανότητές του να εξασφαλίσει μια νέα έδρα στο μέλλον, όρισε τον τότε σκιώδη υπουργό Μαρκ Φιλντ ως πολιτικό της μέντορα. Εκείνος έγινε πολλά περισσότερα… Ο δεσμός κράτησε περίπου 18 μήνες. Η είδηση ​​του σκανδάλου κυκλοφόρησε στη Daily Mail, με αποτέλεσμα τη διάλυση του γάμου του Φιλντ. Ο γάμος της Τρας επιβίωσε.

Όταν ρωτήθηκε για την υπόθεση, ο σύζυγός της δήλωσε συντετριμμένος, αλλά  έτοιμος να σώσει τον γάμο του. Κάποια χρόνια αργότερα, η Τρας περιορίστηκε να δηλώσει: «Είμαι ευτυχισμένη. Ξέρετε τί είναι να διαβάζεις νομοσχέδια με ατελείωτα νούμερα και να έχεις την τύχη να βρίσκεται δίπλα σου ένας λογιστής…», έχει σχολιάσει, με πολλούς να μην ξετρελαίνονται με το χιούμορ της. Αναφέρεται συχνά στις κόρες της και στην δύσκολη περίοδο της εφηβείας τους, εξηγώντας ότι αγόρασε κουτί με κλειδαριά για να κλειδώνει τα κινητά τηλέφωνα. Έχει παραδεχτεί ότι της δίνουν στυλιστικές συμβουλές και την κρατάνε σε επαφή με τη νεολαία.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου YouGov, η Λιζ Τρας θα κερδίσει με άνεση της ηγεσία των Συντηρητικών, συγκεντρώνοντας ποσοστό 62% μεταξύ των μελών του κόμματος, έναντι μόλις 38% για τον Ρίσι Σουνάκ. Το 40% των ερωτηθέντων σχολίασε επίσης ότι «δεν έχει εμπιστοσύνη» στον Σουνάκ. Η ξανθιά Λιζ, θαυμάστρια του Τζόνσον και πιστή σε αυτόν μέχρι τέλους, ετοιμάζει βαλίτσες για την Ντάουνινγκ Στριτ. Και ο πρώην πρωθυπουργός, λέγεται, ότι δεν θα μπορούσε να είναι πιο ικανοποιημένος με την πιθανή διάδοχό του…