Μάχες χαρακωμάτων στην Κουμουνδούρου – Ο “μικρός ΣΥΡΙΖΑ” αντιστέκεται στο άνοιγμα

Στις πρώτες του δηλώσεις, μετά το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών του 2019, ο Αλέξης Τσίπρας επεσήμανε μία αντίφαση που διακατέχει τον ΣΥΡΙΖΑ. Ανέφερε πως μπορεί να απέφυγε την στρατηγική ήττα, μιας και διατήρησε ένα ποσοστό σχεδόν 32%, αλλά πρόσθεσε πως το κόμμα του παρουσιάζει μεγάλη «αναντιστοιχία μελών και ψηφοφόρων».

Η διαπίστωση είναι ακριβής. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πολλούς ψηφοφόρους και πολύ λίγα οργανωμένα μέλη. Η αντίφαση αυτή φάνηκε και στις κακές επιδόσεις του κόμματος στις αυτοδιοικητικές εκλογές, καθώς και η αναντίστοιχα περιορισμένη παρουσία του στα συνδικάτα, στις επαγγελματικές ενώσεις και στο φοιτητικό κίνημα. Αυτός ήταν ένας πρόσθετος λόγος που ο Αλέξης Τσίπρας επιδιώκει τη διεύρυνση της κομματικής βάσης με μέλη που προέρχονται κυρίως από τον χώρο του παραδοσιακού ΠΑΣΟΚ.

Όμως, σύμφωνα με τους εσωκομματικούς επικριτές του, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται να επιθυμεί βεβιασμένα την διεύρυνση του κόμματος, χωρίς να έχει προηγηθεί μία εσωκομματική συζήτηση για τον απολογισμό των κυβερνητικών πεπραγμένων. Θεωρούν πως, ακόμα μία φορά, παρακάμπτει τις εσωκομματικές διαδικασίες, που θεωρούνται “ιερές” στην Αριστερά.

Από την πλευρά του, ο Αλέξης Τσίπρας και τα στελέχη που τον ακολουθούν θεωρούν πως οι ατέρμονες εσωκομματικές διαδικασίες όχι μόνο δεν απασχολούν την κοινωνία, αλλά είναι και σε μεγάλο προσχηματικές για να εμποδίσουν τη διεύρυνση. Είναι ο παραδοσιακός κομματικός μικρόκοσμος, ο “μικρός ΣΥΡΙΖΑ” που δεν θέλει τη διεύρυνση, θεωρώντας ότι θα “μολυνθεί” ιδεολογικά και κυρίως ότι θα χάσει την πρωτοκαθεδρία που μέχρι τώρα κατέχει στο κόμμα.

Εν όψει συνεδρίου

Ένα σημαντικό τμήμα του παραδοσιακού κομματικού μηχανισμού, λοιπόν, δεν είναι διατεθειμένο να καταθέσει τα όπλα. Επειδή, όμως, δεν μπορεί με πολιτικούς όρους να αρνηθεί το άνοιγμα, οχυρώνεται πίσω από κομματικές διαδικασίες και στην πράξη τορπιλίζει την προσπάθεια ανοίγματος των οργανώσεων σε νέα μέλη. Φοβάται ότι η μαζική εισροή κεντροαριστερών ψηφοφόρων θα αλλάξει τον εσωκομματικό συσχετισμό δυνάμεων στο επικείμενο συνέδριο.

Από το 2015, ο Αλέξης Τσίπρας επέλεξε να αποδεχτεί και να εφαρμόσει το τρίτο Μνημόνιο για να αποτρέψει το σενάριο της “αριστερής παρένθεσης”. Αυτό τουλάχιστον ήταν η επίσημη δικαιολογία. Αναμφίβολα, η πολιτική που άσκησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε καμία σχέση με τις ιδέες και το πρόγραμμα της Αριστεράς. Πρέπει, όμως, να τονιστεί ότι πρωτοστάτης στην εφαρμογή του τρίτου Μνημονίου ήταν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος ηγείται της εσωκομματικής “ομάδας των 53”, η οποία κάνει ό,τι μπορεί για να τορπιλίσει το άνοιγμα και τη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο Αλέξης Τσίπρας επιδιώκει μία ανοικτή εσωκομματική διαδικασία, βάζοντας στην ατζέντα ακόμα και την διενέργεια εσωκομματικών δημοψηφισμάτων. Στόχος του είναι ο διευρυμένος ΣΥΡΙΖΑ να εκφράσει την ευρύτερη Κεντροαριστερά και ως εξ αυτού να ηγεμονεύσει σ’ αυτόν τον χώρο. Θεωρεί όχι αδικαιολόγητα ότι έτσι το κόμμα του θα παραμείνει ο έτερος πυλώνας του πολιτικού συστήματος απέναντι από τη ΝΔ.

ΣΥΡΙΖΑ: Ανοιχτό ή κλειστό κόμμα

Η εσωκομματική αντιπολίτευση, όμως, βλέπει το άνοιγμα-διεύρυνση αρνητικά, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι θα οδηγήσει σε νόθευση της ιδεολογικοπολιτικής φυσιογνωμίας του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό ελάχιστα δείχνει να ενδιαφέρει τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος οραματίζεται ένα μαζικό κόμμα, στο οποία να κυριαρχούν τα “αντιδεξιά” αντανακλαστικά. Όλα δείχνουν ότι έχει αφήσει πίσω τον “μικρό ΣΥΡΙΖΑ” παρότι συχνά αποφεύγει να κάνει τομές.

Μπορεί να μην το λέει, αλλά ο Τσίπρας επιδιώκει ένα κόμμα-παράταξη που να συνθέτει την Αριστερά με τη σοσιαλδημοκρατία. Φέρνει ως παράδειγμα τις εξελίξεις στην Ευρώπη, όπου στην Πορτογαλία και στην Ισπανία, έχουν σχηματιστεί κυβερνήσεις συνεργασίας Σοσιαλιστών και Αριστεράς. Από την πλευρά της, η εσωκομματική αντιπολίτευση ασκεί κριτική στον κίνδυνο να μετατραπεί ο ΣΥΡΙΖΑ σε αρχηγικό κόμμα.

Το δίλημμα που αντιμετωπίζει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αν θα μετατραπεί σε ένα ανοιχτό, πολυσυλλεκτικό κόμμα, ή αν θα παραμείνει κόμμα “κλειστού τύπου”, το οποίο θα διατηρήσει την ιδεολογική του καθαρότητα. Αυτό ουσιαστικά είναι και το διακύβευμα του επικείμενου συνεδρίου. Όλα τα υπόλοιπα είναι από δευτερεύοντα μέχρι και προσχηματικά. Ο iSYRIZA, μάλιστα, είναι ο τρόπος της ηγετικής ομάδας για να ξεπεράσει στις αντιστάσεις των παραδοσιακών οργανώσεων, οι οποίες για χρόνια αρνούνταν να γράψουν νέα μέλη ή έγραφαν με το σταγονόμετρο.

Η πλευρά Τσίπρα υποστηρίζει πως ένα κλειστό κόμμα είναι καταδικασμένο να χάσει τη δυναμική του μεγάλου κόμματος εξουσίας, αν όχι να επιστρέψει σε μονοψήφια εκλογικά ποσοστά. Αντίθετα, η εσωκομματική αντιπολίτευση θεωρεί τη διεύρυνση ιδεολογικοπολιτικά τοξική. Πάντως, μέχρι αυτήν την στιγμή, ο αριθμός των νέων μελών αποδείχτηκε κατώτερος των προσδοκιών.