Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης ο Ερντογάν – Ο Μπάιντεν απαιτεί υποταγή

Οι αυτοκρατορικές βλέψεις της Τουρκίας, διαχρονικά και διαταξικά, από τον κοσμικό αστό πρόεδρο Οζάλ (1980-90) ως τον ισλαμιστή “σουλτάνο” Ερντογάν, αποκλείουν μια σταθερή και μακροπρόθεσμη συμφιλίωση με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Μια είναι η αυτοκρατορία και αντεπιτίθεται, όπως λέει ο Μπάιντεν. Οι ΗΠΑ πρωτίστως απαιτούν από τους συμμάχους (ΝΑΤΟ) πειθαρχία στην ηγεσία τους για να αντιμετωπίσουν Κίνα και Ρωσία σε μάχη “ή ταν ή επί τας”.

Η διαφορά Τραμπ-Μπάιντεν είναι θέμα μορφής, τακτικής, ύφους, όχι ουσίας. Ο Τραμπ εφάρμοζε το “διαίρει και βασίλευε” επί των Συμμάχων. Ο Μπάιντεν επιζητά την “εθελοντική” υποταγή τους, όπως στο παρελθόν. Παύει, συνεπώς, η “τουρκική εξαίρεση”. Ο Ερντογάν προτείνει στις ΗΠΑ σχέση win-win, αμοιβαία κέρδη με ισοτιμία. Ο Μπάιντεν απαιτεί υποταγή. Η διαφορά είναι χαώδης και ασυμβίβαστη, αλλά όχι ευθύγραμμη.

Η Ελλάδα είχε, σαν προτεκτοράτο, μια μόνο προστάτιδα δύναμη: τις ΗΠΑ, διάδοχο των Άγγλων. Εσχάτως αποκτά δεύτερο “προστάτη”, τη Γερμανία ενώ και η Γαλλία, ως μικρότερος τρίτος παίκτης, δίνει το παρών. Το παιχνίδι γίνεται περίπλοκο. Δεν αρκούν πια στην ελληνική ελίτ οι μονομερείς υποκλίσεις. Για να διασωθεί χρειάζεται να δείξει σθένος, είδος εν ανεπαρκεία.

Να μην πέσει κανείς από τα σύννεφα αν οι τρέχουσες σεξουαλικές υποθέσεις αποδειχθούν, μάννα εξ ουρανού για να ικανοποιηθούν-συγκαλυφθούν-αποκαλυφθούν στοχευμένα εσωτερικές πολιτικές, οικονομικές και προσωπικές φιλοδοξίες και διεκδικήσεις. Όπου π.χ. αιφνιδίως η (μερική) απελευθέρωση από την κ. Μενδώνη αρχαιολογικών χώρων (Ελληνικό) εμπλέκεται(;) σαν στοιχείο από τον συνήγορο κ. Κούγια στις σεξουαλικές δραστηριότητες του κ. Λιγνάδη.

Για κάθε αδαή η παρατήρηση του συνηγόρου φαίνεται άσχετη, αλλά ο μεν πρωθυπουργός τη σχολίασε, ο δε Λιγνάδης δεν γλίτωσε τη φυλακή. Τον κατηγορούμενο βαραίνουν βιασμοί, όχι οικοδομικές και αρχαιολογικές δραστηριότητες. Τα ΜΜΕ, αδηφάγα και αχαλίνωτα, έχουν κυριολεκτικά καρφωθεί εκεί που βλέπουν “ψαχνό”, δηλαδή στην υπόθεση Λιγνάδη με τους απροσδόκητους μαιάνδρους, ενώ άλλες, που αγγίζουν παρεμπιπτόντως την αξιωματική αντιπολίτευση, περνάνε στις “μέσα σελίδες” της επικαιρότητας.

Ερντογάν και Δύση

Όπως ο διάβολος έχει πολλά ποδάρια έτσι και οι ισχυροί παράγοντες, γηγενείς ή ξένοι, χειρίζονται πραγματικά ή κατασκευασμένα δεδομένα για να πειθαρχούν τους κυβερνώντες, να κολακέψουν τους μεν και να πλήξουν τους αντιπάλους τους. Από τη Λευκορωσία και την Ουκρανία, την Αίγυπτο ή τη Λιβύη, μια δήθεν “Άνοιξη” γκρεμίζει καθεστώτα και κυβερνήσεις. Σ’ εμάς “Άνοιξη” είναι πλέον και ο χειμώνας, εν αναμονή του θέρους.

Ο Ερντογάν έχει πιστέψει, όχι άδικα ως τώρα, ότι μπορεί να πραγματοποιήσει το όνειρο του Οζάλ που μιλούσε από τη δεκαετία του 1980 για μια Τουρκία «από τη Βιέννη έως την Κίνα». Η διαφορά είναι ότι ο Οζάλ και η τότε κυρίαρχη κοσμική κεμαλική ελίτ (στρατός και οικονομικοί παράγοντες) πίστευαν ότι η Δύση συμβάδιζε με τις τουρκικές φιλοδοξίες. Οι Βρυξέλλες προσφωνούσαν τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Ερντογάν «κορυφαίο Ευρωπαίο πολιτικό».

ΗΠΑ και ΕΕ έβλεπαν στον Ερντογάν μια κοσμική Τουρκία, εμπροσθοφυλακή για επάνοδο των Δυτικών δυνάμεων στις παλιές αποικίες τους στη Μέση Ανατολή, όπου και το προστατευόμενο Ισραήλ. Όταν κατάλαβαν το λάθος τους έπαθαν τρικυμία εν κρανίω και ακόμα δεν έχουν συνέλθει. Η Ελλάδα θα είχε ήδη καταντήσει ανδράποδο, μέρος των τουρκικών “κτήσεων”. Παρά τη ριζική αλλαγή, η πνευματικά ράθυμη ελληνική ελίτ εμμένει στην ίδια γραμμή με μόνη πηγή αντίστασης τους απλούς Έλληνες. Η κεμαλική ελίτ θα ήταν η μεγάλη κερδισμένη, εθνικά και ταξικά.

Μετά το αμερικανόπνευστο πραξικόπημα του 2016 κυριαρχούν οι εθνικιστές και ισλαμιστές, πιστοί στον Ερντογάν. Μοιραία η πυξίδα στρέφεται προς Ανατολάς και όχι (μόνο) προς Δυσμάς. Οι S-400 είναι το επιφαινόμενο της βαθιάς στροφής. Θεωρητικά, ο Ερντογάν μπορεί, ίσως, να βρει συμβιβαστική φόρμουλα με τις ΗΠΑ, κάνοντας τακτικό ελιγμό υποχώρησης με τους ρωσικούς πυραύλους ώστε να επιβιώσει. Αλλά θα τον φάνε ζωντανό οι δικοί του αν υποψιαστούν ότι τους αφήνει βορά στους “κακούς Αμερικάνους” για να γλιτώσει ο ίδιος.

Σκύλλα και Χάρυβδη

Ακόμα κι αν βλέπει αδιέξοδο, ο Ερντογάν είναι αναγκασμένος να επιμείνει στην ίδια πολιτική που κλείνει το δρόμο προς τη Δύση, χωρίς να απελευθερώνει την οδό ανατολικά. Ο Καύκασος και η Συρία είναι ζωτικός χώρος για τη Ρωσία και ήδη του επιτρέπουν να κινηθεί ως εκεί που δεν τους ενοχλεί. Αν ξεφύγει από την ασφυκτική αγκαλιά των ΗΠΑ, ο Ερντογάν θα είναι για να πέσει στα σιδερένια δάχτυλα της Ρωσίας. Εμείς λέμε από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη. Δεν είναι για λύπηση.

Έχει κλείσει και ο δρόμος για το ρόλο του “επιτήδειου ουδέτερου”, επειδή οι ΗΠΑ δεν έχουν καμία ελπίδα απέναντι σε Κίνα-Ρωσία παρά μόνο αν η ΕΕ, μαζί και ο έσχατος πιθανός σύμμαχος συνταχθούν με σιδερένια πειθαρχία σε ένα ενιαίο μέτωπο μάχης. Η Τουρκία είναι πολύτιμη στη Δύση αλλά μόνο ως απολύτως πειθαρχημένος στρατιώτης. Η Ρωσία μπορεί να κάνει μόνο τακτικές, συγκυριακές, επιφανειακές, υποχωρήσεις στην Τουρκία. Οι ΗΠΑ το ίδιο.

Η πίεση στην Τουρκία θα αυξάνεται έως τον συμβιβασμό ή την ήττα της, από τις ΗΠΑ ή τη Ρωσία, ή και από τις δυο. Το πότε είναι άγνωστο αλλά όσο οξύνεται η σύγκρουση με Ρωσία-Κίνα τόσο θα σφίγγουν τα δυτικά λουριά για την Τουρκία. Και για μας. Η Ελλάδα δεν είναι παίκτης. Είναι άθυρμα όλων όσων έχουν στήσει χορό γύρω-τριγύρω, από τους μικροσκοπικούς Σκοπιανούς, τους διψασμένους Αλβανούς, τους αχαλίνωτους Τούρκους, τους Γερμανούς, τους Αμερικάνους και όποιον άλλο προλάβει.