Μία από τα ίδια η Σύνοδος Κορυφής, αλλά με μπόλικες ευχές…

Χωρίς κυρώσεις στην Τουρκία, όπως ήταν αναμενόμενο, ολοκληρώθηκε το βράδυ της Πέμπτης, η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι  ηγέτες ανέβαλαν για τον Ιούνιο τις αποφάσεις για την Τουρκία, το θέμα της Ρωσίας δεν συζητήθηκε, ενώ διαφώνησαν για άλλη μία φορά για τα εμβόλια και το σύστημα διανομής τους. Με τις εξελίξεις αυτές, η σημερινή Σύνοδος, εάν δεν υπήρχε η συμμετοχή του Μπάιντεν, μάλλον δεν είχε λόγο να γίνει.

Ο Μητσοτάκης είχε βέβαια την τιμητική του, καθώς πήγε στη Σύνοδο ενισχυμένος από την πρωινή συνάντηση με τον πρίγκηπα Κάρολο, την παρουσία του Ρώσου πρωθυπουργού στην Αθήνα και την προγραμματισμένη για τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Αμερικανό πρόεδρο, η οποία έγινε, μετά το πέρας της τηλεδιάσκεψης. Στα συν για τον Έλληνα πρωθυπουργό ήταν και το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζήτησαν το θέμα του “πράσινου πιστοποιητικού”, η συζήτηση του οποίου ξεκίνησε από δική του πρόταση.

Στην Σύνοδο, ο πρωθυπουργός άκουσε σίγουρα αρκετές ευχές για την διακοσιοστή επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης. Μέχρι εκεί όμως, κι αυτό παρά τις προσδοκίες που δημιουργήθηκαν το προηγούμενο διάστημα για κάποιες ουσιαστικές εξελίξεις στα ζητήματα σχετικά με την τουρκική προκλητικότητα. Αυτό, ωστόσο, δεν συνέβη. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να θέσουν την Άγκυρα σε νέα τρίμηνη παρακολούθηση μέχρι τον Ιούνιο, επεκτείνοντας την τρίμηνη παρακολούθηση που αποφάσισαν τον Δεκέμβριο, όταν έληξε η παρακολούθηση που είχαν αποφασίσει τον Οκτώβριο, εξ αναβολής για την παρακολούθηση που δεν επέβαλαν τον περασμένο Ιούνιο.

Σύνοδος Κορυφής μία από τα ίδια

Με αυτά και με αυτά όμως, ο Ερντογάν έχει “καβατζώσει” έναν ολόκληρο χρόνο, αποφεύγοντας τις όποιες συνέπειες για την προκλητική συμπεριφορά του, που έφερε ακόμα και στα πρόθυρα του πολέμου την Τουρκία και την Ελλάδα. Την ίδια ώρα, η Άγκυρα δεν έχει παραιτηθεί από την προκλητική ρητορική έναντι της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ μόλις την περασμένη εβδομάδα προκάλεσε ξανά την Ευρώπη με ένα διπλό χτύπημα στο θέμα των δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών. Εισέπραξε δε για αυτό από την ΕΕ, για άλλη μία φορά, το “σκληρό μέτρο” της τρίμηνης παρακολούθησης.

Αυτή είναι η αντίδραση της ΕΕ στην απόφαση του Ερντογάν να αποσύρει την Τουρκία από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, αλλά και για την εκκίνηση διαδικασιών να τεθεί εκτός νόμου το κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP). Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επαναβεβαίωσαν την θέλησή τους για την εξομάλυνση των ευρωτουρκικών σχέσεων, προτίμησαν όμως, , όπως ανέφερε στην πρόσκλησή του ο Σαρλ Μισέλ, μια «προοδευτική και αντιστρέψιμη» διαδικασία που θα βασίζεται «σε όρους και προϋποθέσεις». Εξαίρεση αποτέλεσε και πάλι ο καγκελάριος της Αυστρίας, ο οποίος ζήτησε «μία συνεπή στάση της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία» και επέμεινε στη διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

“Λόγω της ημέρας, κ. Μητσοτάκη μου”

Η πρόσκληση Μισέλ ήταν στο πνεύμα που διαμορφώθηκε τις προηγούμενες ημέρες, τόσο στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ όσο και στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Μια Σύνοδο στην οποία μετείχε, για πρώτη φορά, και ο νέος Αμερικανός υπουργός, τονίζοντας ότι ναι μεν υπάρχουν προβλήματα με την Τουρκία, όμως η Άγκυρα είναι ένας «παλαιός και καλός σύμμαχος». Αυτή η στάση των Ευρωπαίων διαφάνηκε και από την έκθεση Μπορέλ, η οποία είχε πολλά καρότα και λίγο μαστίγιο για την Τουρκία.

Οι πληροφορίες όμως που έρχονταν το απόγευμα από τις Βρυξέλλες ανέφεραν ότι χρειάστηκαν συνεχείς διαβουλεύσεις σχετικά με την λεκτική βελτίωση του Κειμένου Συμπερασμάτων της Συνόδου, ώστε αυτό να εναρμονιστεί με την, «ελλιπή» κατά τον Νίκο Δένδια, έκθεση Μπορέλ, έδειξαν ότι ο Σαρλ Μισέλ επιχείρησε μάλλον κάτι ευνοϊκότερο για την Τουρκία. Σύμφωνα με το ΚΥΠΕ, Αθήνα και Λευκωσία είναι ικανοποιημένες με τις αλλαγές, καθώς περιγράφονται πλέον αναλυτικά οι όροι με τους οποίους θα πρέπει να συμμορφωθεί η Τουρκία, προκειμένου να ενεργοποιηθεί η “θετική ατζέντα”.

Στο Κείμενο Συμπερασμάτων, πάντα κατά τις ίδιες πληροφορίες, εμπεριέχεται πλέον και ο όρος ότι η όποια πρόοδος με την Τουρκία είναι αναστρέψιμη. Επίσης, είναι πιο έντονη η διατύπωση που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και το Κράτος Δικαίου στην Τουρκία, κάτι που δεν υπήρχε καν στο πρώτο προσχέδιο και στο δεύτερο γινόταν μόνον μια μικρή αναφορά. Προφανώς, μέσα στον πανηγυρικό τόνο που δίνουν η συμμετοχή του Μπάιντεν  στη Σύνοδο και η ελληνική εθνική εορτή, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου λειτούργησε σαν την “κουμπαρούλα” (Δέσπω Διαμαντίδου), στο “Η δε γυνή να φοβήτε τον άνδρα”, παραφράζοντας την ατάκα “ας το να πάει στην ευχή Αντωνάκη μου” σε “ας το να πάει στην ευχή … κ. Μητσοτάκη μου”. Πάντα βέβαια, “λόγω της ημέρας”.

Την ικανοποίησή τους για την Κοινή Δήλωση των 27 σχετικά με την Τουρκία, εξέφρασαν αργά το βράδυ και κυβερνητικά στελέχη στην Αθήνα, τονίζοντας ότι βασίζεται στην έκθεση Μπορέλ και επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα προηγουμένων Ευρωπαϊκών Συμβουλίων. Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, «όλες οι αποφάσεις είναι σταδιακές, υπό όρους και αναστρέψιμες» και «δεν δίνεται λευκή επιταγή στην Τουρκία, η συμπεριφορά της οποίας θα αξιολογηθεί με τις σχετικές αποφάσεις να παραπέμπονται για τον Ιούνιο»!

Στο Κείμενο αναφέρεται τελικά ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να εμβαθύνει τη συνεργασία της με την Τουρκία με τρόπο «σταδιακό, αναλογικό και αντιστρέψιμο», ενώ στο θέμα της Τελωνειακής Ένωσης ότι οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να πουν στους εμπειρογνώμονες ότι μπορούν «να εργαστούν σε εντολή εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης». Να επιτρέψουν δηλαδή την επέκταση της εμπορικής συμφωνίας της δεκαετίας του 1990 σε υπηρεσίες, αγροτικά αγαθά και δημόσιες συμβάσεις, αλλά με ρητή αναφορά στην ανάγκη ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν οι «τρέχουσες δυσκολίες, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική εφαρμογή της σε όλα τα κράτη-μέλη». Άρα και από την Κυπριακή Δημοκρατία που η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει.

Εκτός και η Ρωσία 

Εντύπωση προκαλεί πάντως το ότι στο πρώτο προσχέδιο Συμπερασμάτων δεν υπήρξε αναφορά στο Κράτος Δικαίου, την ώρα που η ΕΕ το Βερολίνο και το Παρίσι έχουν καταδικάσει την απόσυρση  της Τουρκίας από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Ένα θέμα στο οποίο αναφέρθηκε, πριν την Σύνοδο, και η Μέρκελ, τονίζοντας ότι η Άγκυρα πρέπει να σεβαστεί αυτές τις αρχές. Η ίδια τόνισε πάντως ότι είδαμε θετικές εξελίξεις από την τουρκική πλευρά στο θέμα της αποκλιμάκωσης και σημείωσε ότι η Τουρκία είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ.

Το ίδιο τόνισε και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, επιμένοντας, ωστόσο, ότι η κατάσταση παραμένει εύθραυστη. Επίσης, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, ανέφερε ότι αν η Τουρκία επιστρέψει σε μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο, η ΕΕ θα σταματήσει τη θετική προσέγγιση τόνισε  κατά τη συνέντευξη Τύπου μετά την τηλεδιάσκεψη των ηγετών.

Το θέμα “Τουρκία” έκλεισε για τη σημερινή Σύνοδο με τις κυρώσεις να παραπέμπονται στις καλένδες. Μετά την ολοκλήρωσή της βέβαια τόσο η ελληνική πλευρά όσο και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προέταξαν τις εγγυήσεις που ζητούν οι 27 από την Τουρκία σε ό,τι αφορά τη διατήρηση της αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα απάντησε βέβαια άμεσα, χαρετίζοντας την ρητορική της ΕΕ για την προώθηση της πρόσφατης θετικής ατμόσφαιρας, απορρίπτοντας όμως τις ευρωπαϊκές επικρίσεις για τις τουρκικές επιχειρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο.

Στην ανακοίνωσή του, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είναι ξεκάθαρο, καθώς εκφράζει την ελπίδα ότι η “αιρεσιμότητα” στα θετικά βήματα που η ΕΕ προτίθεται να κάνει προς της Τουρκία, καθώς και η αναβολή τους για την επόμενη ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, τον Ιούνιο, δεν θα κάνουν να χαθεί η θετική δυναμική που έχει δημιουργηθεί. δεν μένει όμως μόνον σε αυτό, καθώς δείχνει ξεκάθαρα τις προθέσεις της Άγκυρας, κατηγορώντας μάλιστα την ΕΕ ότι παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, όταν χαρακτηρίζει παράνομες τις τουρκικές επιχειρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο.