Ο Μητσοτάκης στην Κύπρο, η ζυγαριά στην Ουκρανία και η ώρα της προσγείωσης…

Όπως συμβαίνει συνήθως στη ζωή, στο τέλος έρχεται η πραγματικότητα να προσγειώσει όσους αρνούνται ή απλά δεν μπορούν να διακρίνουν εγκαίρως την πολυδιάστατη φύση των πραγμάτων. Με κίνδυνο να καταντήσει κουραστικό, επαναλαμβάνουμε ότι δεν υπάρχει άσπρο ή μαύρο, τα πάντα κινούνται στο φάσμα του γκρι, από γκρι πολύ σκούρο μέχρι γκρι πολύ ανοικτό. Κι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Ήρθε η ώρα της προσγείωσης…

Αφού, λοιπόν, περάσαμε από τη φάση “καλά και κακά κανόνια”, όπου αναλόγως των προτιμήσεών οι “εμπόλεμοι του καναπέ” χρωμάτιζαν τους πραγματικά εμπόλεμους με άσπρα και μαύρα χρώματα, όλα δείχνουν πως άπαντες σύντομα θα υποχρεωθούν να κατέβουν από το συννεφάκι τους. Για δε τους “αναλυτές” και αναλυτές των τηλεοπτικών παραθύρων είδαν στον ουκρανικό πόλεμο μία ευκαιρία για άπλετη δημοσιότητα, αρκεί να είσαι “με τη σωστή πλευρά της Ιστορίας”!

«Η Ουκρανία βιώνει την τραγική εμπειρία της Κύπρου το 1974… Δεν πρέπει να αφήσουμε το Ντονέτσκ και την Μαριούπολη να γίνουν Κερύνεια και Αμμόχωστος», ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στο συνέδριο του Δημοκρατικού Συναγερμού στην Κύπρο. Ακούγεται όμορφο και πολιτικώς ορθό. Είναι όμως τόσο απλό; Όταν δεν έχεις μπορέσει να αποτρέψεις ή να σταματήσεις την τουρκοποίηση και της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων μισό αιώνα σχεδόν μετά την εισβολή, καλό θα ήταν να σκέφτεσαι λιγότερο με ηθικολογικούς όρους και με διεθνές δίκαιο, επειδή δυστυχώς στην πράξη μεγαλύτερο ρόλο παίζει η στρατιωτική ισχύς. Όταν αναλώνεται κανείς σε θεωρίες, όσο όμορφες κι αν ακούγονται, τελικά το αποτέλεσμα συχνά είναι μικρές ή μεγάλες εθνικές τραγωδίες. Και μένουν μόνο τα μεγάλα λόγια να θυμίζουν τις ιδεοληψίες.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός, που όντως έχει λόγους να αναφέρει τη Μαριούπολη, καθώς εκεί ζούσαν περισσότεροι από 100.000 Έλληνες, ζητά να γίνει στην Ουκρανία αυτό που δεν κάναμε εμείς για την Κύπρο το 1974; Παρότι τα ελληνικά F-4 Phantom ήταν τότε ό,τι είναι σήμερα τα Rafale. Παρότι τα ελληνικά υποβρύχια ουδέποτε έδρασαν, αν και μπορούσαν να έχουν γράψει την ιστορία διαφορετικά. Κάπως έτσι επιτρέψαμε στους Τούρκους να πανηγυρίσουν για μια κακοεκτελεσμένη απόβαση, που θα έπρεπε να διδάσκεται ως παράδειγμα προς αποφυγή στις στρατιωτικές σχολές.

Εμμένουμε στην πολεμική ρητορική

Πού καταλήγουν όμως όλα αυτά; Η ελληνική κυβέρνηση δείχνει να μην έχει αντιληφθεί ότι κορυφαίοι αναλυτές και στις ΗΠΑ έχουν ήδη αρχίσει να “σαλπίζουν υποχώρηση” από την πολεμική ρητορική των προηγουμένων μηνών. Με εμφανή αλλά ανομολόγητη ανησυχία, η Ουάσιγκτον προχωρά ήδη αργά σε επανεξέταση. Βλέπει ότι οι Ρώσοι, μετά την αρχική αποτυχία τους, ανασυγκροτήθηκαν και κερδίζουν τη μία μάχη μετά την άλλη.

Βλέπει ότι οι εξοντωτικές κυρώσεις τραυμάτισαν, αλλά επουδενί δεν εμποδίζουν τη Ρωσία να διεξαγάγει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της. Βλέπει ότι οι κυρώσεις έχουν μετατραπεί και σε μπούμεραγκ πρωτίστως για την Ευρώπη, αλλά και για τις ΗΠΑ. Βλέπει με ανησυχία τις επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και τα ρήγματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Βλέπει ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις φτάνουν στα όρια αντοχής τους, παρά τον μαζικό εφοδιασμό τους με δυτικά οπλικά συστήματα.

Πλέον, στη Δύση προτάσσουν αυτό που λίγο μόλις καιρό πριν ήταν σχεδόν απαγορευμένο. Λένε πως αυτός ό πόλεμος πρέπει να τελειώσει. Οι δυτικοί ισχυρισμοί που είχαν πλημμυρίσει τα Μίντια ότι η Ρωσία αντέχει οικονομικά δύο εβδομάδες, ότι το ρούβλι θα μετατραπεί σε παλιόχαρτο, ότι ο Πούτιν θα ανατραπεί από εσωτερικό πραξικόπημα, σήμερα φαντάζουν σαν προπαγανδιστικές κορώνες. Αυτό ήταν από την αρχή, αλλά το κλίμα που είχε καλλιεργηθεί από τη δυτική επικοινωνιακή μηχανή δεν άφηνε περιθώριο για αντίθετη γνώμη.

Οι δυτικές προσδοκίες, εάν ήταν πραγματικά προσδοκίες, διαψεύσθηκαν και στο στρατιωτικό και στον οικονομικό και στον πολιτικό τομέα. Η Ρωσία σήμερα εισπράττει περισσότερα, πουλώντας λιγότερου πετρέλαιο και φυσικό αέριο, λόγω της μεγάλης αύξησης των τιμών. Το δε ρούβλι έχει ανατιμηθεί και χαμηλώνουν τα επιτόκια για να σταματήσουν την άνοδό του! Οι δε συνολικότερες προσπάθειες για αποκλεισμό-απομόνωση της Ρωσίας από το διεθνές σύστημα, αποδεικνύονται ότι ήταν ένας ακόμα ευσεβής πόθος.

Σε δύσκολη θέση ο Ζελένσκι

Τώρα, η Δύση ψάχνει τρόπο για να σταματήσει στον πόλεμο, αλλά δεν είναι στο χέρι της. Ήταν απολύτως προβλέψιμο ότι η γεωγραφική γειτνίαση της Ρωσίας με τα μέτωπα των επιχειρήσεων στην Ουκρανία της έδιναν απόλυτο πλεονέκτημα. Εκτός εάν κανείς πιστεύει ειλικρινά ότι την ειρήνη θα τη διαπραγματευθεί ο Ζελένσκι με τον Πούτιν κι όχι η Ουάσιγκτον. Ο Ζελένσκι που ουδέποτε έδειξε να αντιλαμβάνεται ότι υπήρχε ημερομηνία λήξης στην απεριόριστη υποστήριξη, απλά θα κληθεί να αποδεχθεί όσα θα του επιβάλει η αδυναμία του.

Η εναλλακτική λύση θα είναι η μετατροπή της Ουκρανίας σε περίκλειστο κράτος και η μεγαλύτερη περιπλοκή της ευρωπαϊκής ασφάλειας με τη δημιουργία σημείων επαφής ρωσικών και νατοϊκών δυνάμεων και με αναβίωση της συζήτησης περί πυρηνικής αποτροπής στην Ευρώπη. Κι όλα αυτά παραλλήλως με την οικονομική καταστροφή που θα βιώσουν κυρίως οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, οι οποίες αναπόφευκτα θα ασκήσουν στο όχι μακρινό μέλλον ισχυρές πιέσεις στις κυβερνήσεις τους.

Αυτά οφείλει να τα έχει υπόψη του ο Έλληνας πρωθυπουργός, ειδικά όταν είναι πλέον σαφή τα σημάδια ότι όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στην Ουάσιγκτον φυσάνε άλλοι άνεμοι. Είναι βλαβερό για το εθνικό συμφέρον να συνεχίζει την ιδεολογικοποιημένη προσέγγιση του Ουκρανικού. Ο γηραιός Κίσιντζερ τα είπε με τον δικό του τρόπο και φαίνεται πως πολλούς προβλημάτισε στις ΗΠΑ. Καλή η “παρλαπίπα”, αρκεί να μη φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.

Ο προβληματισμός της Ουάσιγκτον είναι εμφανής και προδιαγράφει όσα θα ακολουθήσουν. Κι αν ο Ζελένσκι αρνηθεί να προσαρμοστεί στο νέο ρόλο, θα αντιληφθεί ότι η μετεωρική άνοδος μπορεί εύκολα να ολοκληρωθεί με μια εξίσου εντυπωσιακή πτώση. Πιθανή θα είναι η επανεμφάνιση δημοσιευμάτων όπως αυτό προ μηνών του βρετανικού Guardian για κάτι 800 εκατ. ευρώ περιουσία! Δεν θα είναι εύκολο να δικαιολογηθεί τέτοιο “πόθεν έσχες” σε μια κοινωνία που θα βιώνει την απόλυτη καταστροφή. Κάπου θα ξεσπάσει.

Το παιχνίδι αφορά τα “μεγάλα παιδιά”

Το παιχνίδι πλέον αφορά τα “μεγάλα παιδιά” του διεθνούς συστήματος και οι “τσιρλίντερς” του προηγούμενου διαστήματος θα πάνε στην άκρη. Θα ασχοληθούν με το να βρουν τρόπους να δικαιολογήσουν τα όσα διακήρυσσαν με φανατισμό προ μηνών με όσα θα κληθούν όλοι να αποδεχθούν. Αν και στην Ελλάδα δεν θα εκπλαγούμε εάν ακούσουμε με απόλυτο θράσος τα ίδια πρόσωπα που ξιφουλκούσαν στα τηλεοπτικά παράθυρα, προβλέποντας την ήττα και πολλοί την ανατροπή του Πούτιν, σε λίγο να κάνουν μαθήματα περί “ευκταίου και εφικτού” στη διεθνή πολιτική.

Ίσως τότε, ασχοληθούν κάποιοι με τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στην Ουκρανία του 2022 και την Κύπρο του 1974. Τον πραγματικό τρόπο με τον οποίο έβλεπαν τις δυο χώρες οι ίδιοι πρωταγωνιστές, η Ουάσινγκτον και η Μόσχα, κάνοντας φυσικά την αναγωγή στις ξεχωριστές γεωπολιτικές και ιστορικές συνθήκες της κάθε περίπτωσης. Το μόνο που δεν πρόκειται να βρουν πουθενά είναι το διεθνές δίκαιο. Το μόνο που σίγουρα θα βρουν μπροστά τους είναι ο γεωστρατηγικός ανταγωνισμός και το περιοριστικό πλαίσιο που θέτει για τους υπόλοιπους δρώντες. Όπως τότε έτσι και σήμερα. Στο τέλος μια νέα ισορροπία θα βρεθεί. Οι “χρήσιμοι ηλίθιοι” θα πάνε στην άκρη.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι πολλά εκ των στρατιωτικών τετελεσμένων επί του πεδίου είναι απλώς μη αναστρέψιμα αν δεν βρεις τον τρόπο να τα αναστρέψεις ο ίδιος. Όποιος δει τον υπό διαμόρφωση χάρτη στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας θα αντιληφθεί ότι οι ΗΠΑ δεν θα ασχοληθούν με το ποιος θα ελέγχει το Ντονμπάς. Ξεγραμμένο το έχουν. Η Δύση χάνει κρίσιμο ορυκτό πλούτο για την οικονομία της, όμως το δυνητικό κόστος ανάκτησης των εδαφών είναι απλά απαγορευτικό. Το αν θα καταλήξει η Ουκρανία περίκλειστη χώρα δεν έχει κριθεί ακόμα. Η Μόσχα το κρατά ως απειλή για να έχει πρόσθετη ισχύ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων που κάποια στιγμή, έστω και παρασκηνιακά, θα αρχίσουν με τους Αμερικανούς. Όπως και στην περίπτωση της Κύπρου το 1974, οι δυο πλευρές είναι εξαιρετικά προσεκτικές η μια απέναντι στην άλλη.

Όσον αφορά το παιχνίδι με την Τουρκία, αυτό ήταν, είναι και θα παραμείνει πολυδιάστατο και μακιαβελικό και στις δυο γεωπολιτικές περιφέρειες, των οποίων ο τουρκικός χώρος αποτελεί γέφυρα. Η Τουρκία αντιλαμβάνεται τον τρόπο λειτουργίας των πραγμάτων, ενώ η Ελλάδα επιμένει σε ανθρωπιστικά κηρύγματα και κατάχρηση αναφοράς στο διεθνές δίκαιο. Πώς να σε θεωρήσουν σοβαρό παίκτη; Παραμυθιαζόμαστε μεταξύ μας, ενώ οι αναβαθμισμένες μας μετοχές δεν αφορούν τόσο τη στρατηγική αλλά την τακτική εικόνα. Έχει αξία η ιδιότητα του προβλέψιμου συμμάχου για την Ουάσινγκτον. Περιμένουμε στη δύσκολη στιγμή να μπει στη μέση λόγω της καλής μας συμπεριφοράς. Εμείς οι ίδιοι δεν λέμε ότι επί Τραμπ δεν ίσχυαν τα ίδια, λόγω των σχέσεων με τον Ερντογάν; Ας μην μπερδεύουμε άλλο την τακτική με τη στρατηγική. Διότι θα το πληρώσουμε…