Πανδημία: Αναπτυξιακός καταλύτης ή χαμένη ευκαιρία

Η πανδημία του Covid-19 με τα 70 δισ. ευρώ της επταετίας δεν αποτελεί μόνο μια αναπάντεχη ευκαιρία ανάπτυξης, αλλά και μια δυνατότητα ανατροπής των κακώς κείμενων στην Ελλάδα, τα οποία όμως δεν διορθώνονται παρά μόνο με ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα ανατροπών. Είναι όμως σαφές πως το υπαρκτό πολιτικό προσωπικό και οι κομματικοί σχηματισμοί δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτή την πρόκληση, όπως φάνηκε και πάλι κατά τη συζήτηση του πτωχευτικού νόμου.

Η μεταπολιτευτική περίοδος αποτέλεσε για την Ελλάδα μια περίοδο χαμένων ευκαιριών, εδραίωσης και μεγέθυνσης των στρεβλώσεων στην οικονομία, στην παιδεία και στον πολιτισμό, με αποτέλεσμα την διόγκωση της διαπλοκής και της διαφθοράς. Το κράτος παρέμεινε εχθρικό για τους πολλούς, αναποτελεσματικό και πανάκριβο, καθώς λειτούργησε σαν την αγελάδα που άρμεγαν οι λίγοι, με συνέπεια να οδηγηθεί η χώρα στη χρεοκοπία του 2009.

Η μεταβατική φάση που διανύουμε είναι δραματικά κρίσιμη, όχι μόνο για τις γεωπολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα, αλλά κυρίως για το τεράστιο έλλειμμα εθνικής αλήθειας και μάλιστα τη στιγμή που ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε τα 200 χρόνια της εθνικής παλιγγενεσίας. Το βίντεο κλιπ της Επιτροπής 2021 ήταν ενδεικτικό της κόπωσης και της απουσίας οράματος. Δεν ήταν αγωνιστικό, ήταν μελαγχολικό, ένα κακέκτυπο του σπουδαίου 2004. Και αυτό την εποχή που η ελληνική Επανάσταση του 1821 αναγνωρίζεται ως η τρίτη επανάσταση του Διαφωτισμού, μετά την αμερικανική και τη Γαλλική.

Πολυδιάστατες κρίσεις

Οι πολυδιάστατες κρίσεις που αντιμετωπίζει ο Ελληνισμός, τουρκικές διεκδικήσεις, δημογραφικό, μεταναστευτικό, παιδεία, υγεία, κρίση αυτοπεποίθησης, σύγχυση ταυτότητας κτλ, δυσκολεύουν την σύλληψη και κατάστρωση ενός ολιστικού σχεδίου αντιμετώπισής τους. Το ριζοσπαστικό πρόγραμμα εθνικής ανάπτυξης και παιδείας που μπορεί να ανατρέψει την παρακμιακή πορεία της χώρας.

Χρειάζεται όμως πολιτικό όραμα, εθνική ομοψυχία, πολιτική βούληση και λεφτά! Λεφτά θα υπάρξουν, μόνο που το Βερολίνο και οι σκληροί του Βορρά δεν θέλουν να χρησιμοποιηθούν για την εθνική ανάπτυξη. Το εθνικό ριζοσπαστικό πρόγραμμα και το όραμα υπάρχουν μέσα στην κοιλιά της κοινωνίας, αλλά χρειάζεται ο εμβρυουλκός που θα τα βγάλει.

Δυστυχώς, η υπαρκτή διανόηση, η ακαδημαϊκή διανόηση, σιτίζεται από ξένα ινστιτούτα που εξυπηρετούν ξένα συμφέροντα και έτσι αδυνατεί να παίξει καθοδηγητικό ρόλο, απλά “δημοσιογραφεί”. Μπορεί όμως η όξυνση των αλληλένδετων κρίσεων να οδηγήσει την κοινωνία να ξεγεννήσει μοναχή της (στη γωνία ελλοχεύει και η απλή αναλογική).

Το κουσούρι των 51 μηνών

Δεν φτάνει που με οδηγό την έκθεση Πισσαρίδη δεν θα πάμε μακριά, καθώς βάζει τις “μεταρρυθμίσεις” πριν από την παραγωγική ανασυγκρότηση, δεν φτάνει που το μόνο που ξέρουμε είναι οι 16 επενδύσεις αντιστάθμισης της απολιγνιτοποίησης, αλλά φαίνεται πως υπάρχει και σοβαρή υστέρηση στην εκπόνηση σχεδίων για την χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης. Επικρατεί και ένας ανομολόγητος πανικός επειδή η διοίκηση γνωρίζει πως η υλοποίηση έργων στην Ελλάδα είναι παντελώς εκτός των χρονοδιαγραμμάτων που τέθηκαν για τα λεφτά του Covid-19.

Στην Ελλάδα χρειάζονται 23 μήνες για να βρεθεί ανάδοχος για ένα έργο και 28 για να παραδοθεί, όπως εξομολογήθηκε υπουργός της κυβέρνησης στην “Κυριακάτικη Δημοκρατία”, που σημαίνει 51 μήνες στις καλύτερες των περιπτώσεων, όταν έχουμε για να φέρουμε εις πέρας όλο το πακέτο 72 μήνες. Υπάρχει και το ελληνικό πρόβλημα της συστηματικής υπέρβασης των προϋπολογισμών, μέσω των οποίων πλούτισαν οι εργολάβοι, λεηλατώντας τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και τα ΕΣΠΑ.

Η συμβασιοποίηση των έργων πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2022 και να έχουν ολοκληρωθεί έως 31 Ιουλίου 2026. Είμαστε λοιπόν σε καθυστέρηση εκ των προτέρων; Δεν έχει γίνει καμιά πολιτική ή επιστημονική διαβούλευση για το ποια έργα και πως χρειαζόμαστε. Μόνο γενικές διακηρύξεις! Απουσιάζουμε από τις ευρωδιαβουλεύσεις. Υπάρχει όμως κι ένα άλλο εξ ίσου ουσιαστικό ζήτημα: το δημοσιονομικό.

Έχει θέσεις η Ελλάδα;

Στους διαδρόμους των Βρυξελλών και του Ευρωκοινοβουλίου διεξάγονται άτυπες διαπραγματεύσεις για την τύχη του Δημοσιονομικού Συμφώνου Σταθερότητας που επέβαλε το Βερολίνο στην ευρωζώνη. Τόσο η Κομισιόν, όσο και το Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Συμβούλιο εκτιμούν πως η επανενεργοποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν μπορεί να γίνει με τους προ Covid όρους.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Πάολο Τζεντιλόνι θεωρεί πως πρέπει να επανεξεταστεί το όριο του 60% του ΑΕΠ για το χρέος. Ως γνωστόν έχει ανασταλεί μέχρι τέλος του 2021. Στην Ελλάδα ισχύει μέχρι τέλος του 2022 η μεταμνημονιακή ενισχυμένη εποπτεία, ενώ μέχρι το 2032 υποτίθεται ότι το χρέος είναι ρυθμισμένο μέχρι το 2032. Και τίθεται το ερώτημα: συμμετέχει η Ελλάδα στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις; Έχει θέσεις; Έχει συγκεκριμένες προτάσεις γενικές και ειδικές για την Ελλάδα;

Εννοείται ότι το 2022 δεν μπορούμε να γυρίσουμε στο καθεστώς ante, ούτε να υπάρξει παράταση της ενισχυμένης εποπτείας. Αλλά το μεγάλο θέμα δεν είναι μόνο τα δημοσιονομικά πλεονάσματα, είναι το τεράστιο χρέος που φούσκωσαν οι άστοχες και ύποπτες πολιτικές που επιβλήθηκαν, με υπόδειξη του Βερολίνου, από το ΔΝΤ και οδήγησαν στο δραματικό PSI και στον διπλασιασμό του χρέους. Συνεπώς, πριν η Ευρώπη συνέλθει από το hung over της πολυδιάστατης κρίσης που τη μαστίζει, η Ελλάδα πρέπει να ανοίξει μια σειρά από μεγάλα ζητήματα.