Παρακμάζει το ιστορικό δίπολο Κεντροδεξιά-Κεντροαριστερά στην Ευρώπη
05/02/2024
Η εξέγερση των αγροτών ρίχνει βαριά σκιά στην Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και στην Ελβετία, για πρώτη φορά στην ιστορία, βγήκαν τα τρακτέρ στους δρόμους της Γενεύης, ενώ στο Βέλγιο έφτασαν μέχρι και το σπίτι του πρωθυπουργού! Το μέγα ερώτημα είναι αν αυτή η εξέγερση αποκτήσει και πολιτικό αποτύπωμα, με πρώτο τεστ τις επικείμενες ευρωεκλογές. Μην παραβλέπουμε πως του εκλογικού θριάμβου του Γκερτ Βίλντερς στην Ολλανδία και του καταποντισμού του άλλοτε κραταιού κεντροδεξιού κόμματος του Μαρκ Ρούτε, είχε προηγηθεί η εξέγερση των Ολλανδών αγροτών, πριν αυτή αποκτήσει την πανευρωπαϊκή διάσταση που βλέπουμε σήμερα.
Προφανώς, οι αλλεπάλληλες επιτυχίες ακροδεξιών κομμάτων (ή κομμάτων της Νέας Δεξιάς αν προτιμάτε) είναι αποτέλεσμα δημοκρατικών εκλογών. Βέβαια, οι επικριτές τους επισημαίνουν πως πολλοί δικτάτορες στο παρελθόν ανέλαβαν την εξουσία μέσα στο δημοκρατικό πλαίσιο και ότι στην εποχή μας ο νέος αυταρχισμός αναδεικνύεται από κανονικές εκλογές. Όμως, ταυτόχρονα, μοιάζει αυτοί να υποτιμούν τις αιτίες αυτής της ανεξέλεγκτης στροφής, που είναι προφανώς πέρα από τις εκλογές. Στην πραγματικότητα πηγάζουν από την παραποίηση της δημοκρατίας και της βούλησης των πολιτών από τις επικυρίαρχες ελίτ και τα κατεστημένα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα.
Πρώτη, βασικότερη μάλλον αιτία, είναι οι οικονομικές πολιτικές και η δραστική συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους που επέβαλε επί χρόνια απόλυτα το Βερολίνο στην ΕΕ για την ιδιοποίηση πολιτικού και οικονομικού οφέλους, μέσω του μηχανισμού του ευρώ και την απομύζηση της υπεραξίας των άλλων λαών.
Δεύτερη αιτία είναι η ταύτιση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και η υποταγή τους στις αγορές και κυρίως, η εγκατάλειψη του ταξικού τους προσανατολισμού.
Τρίτη αιτία είναι η εισαγωγή μεταναστών στην Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, για τη μείωση του κόστους παραγωγής και για την συγκράτηση των αμοιβών για τους εργαζόμενους της Ευρώπης.
Τέταρτη αιτία είναι ο συνδυασμός της ισλαμικής διαφορετικότητας με την τρομοκρατία που έθεσε σε βαθιά δοκιμασία την ανεκτικότητα και το σύστημα αξιών των Ευρωπαίων πολιτών, όπως και η διολίσθηση μέρους των μεταναστών στην βαριά εγκληματικότητα. Δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα από την έξαρση της εγκληματικότητας στην Σουηδία, την άλλοτε χώρα πρότυπο του πολυπολιτισμού.
Προφανώς υπάρχουν και πολλοί άλλοι λόγοι που οδηγούν στην αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού οράματος με προσφυγή στον εθνικισμό και στην Ακροδεξιά- Νέας Δεξιά. Αναφέρω μεταξύ άλλων την εκτεταμένη –συστηματική και συστημική – διαφθορά, την αποσάθρωση των μεσαίων στρωμάτων, τις οικονομικές φούσκες, την απογοήτευση των πολιτών στις πρώην ανατολικές χώρες από τους καταναγκασμούς της ΕΕ και τη βίαιη ομογενοποίηση των κοινωνιών που επιβάλει το οικονομικό σύστημα. Όμως, η λεοντή της γενικής αμφισβήτησης είναι το μεταναστευτικό.
Το γεγονός ότι η ΕΕ αποφάσισε την ενίσχυση της Ουκρανίας με 50 δισεκατομμύρια, εν μέσω του αποκλεισμού των Βρυξελλών από τους αγρότες, δείχνει ότι οι περισσότερες κυβερνήσεις εξακολουθούν να κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους, αποφεύγοντας την πραγματικότητα.
Στροφή για την Κεντροδεξιά
Την ίδια στιγμή, πρωτιά για την Μαρίν Λε Πεν δείχνουν οι δημοσκοπήσεις στην Γαλλία. Οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες ακολουθούν τρίτοι και καταϊδρωμένοι στην Γερμανία, όπου οι γερμανικές ελίτ (αλλά και της Ευρώπης) δεν φαίνονται διατεθειμένες να προσπεράσουν ως δημοκρατική κανονικότητα, την άνοδο του AfD. Την ίδια στιγμή, στην Ιταλία πρώτο κόμμα και με διαφορά παραμένουν τα “Αδέλφια” της Μελόνι, χωρίς να την έχει πλήξει η κυβερνητική φθορά, ενώ και στην Πορτογαλία καλπάζει το θεωρούμενο ακροδεξιό και σχετικά άγνωστο “Chega”.
Ο Χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος Χέλμουτ Κολ είχε την ιστορική ευκαιρία να λειτουργήσει και εν τέλει να καταγραφεί ως ο καλύτερος σοσιαλδημοκράτης. Αντίθετα, οι σημερινοί Χριστιανοδημοκράτες επίγονοι του, είναι υποχρεωμένοι για να επανέλθουν στην εξουσία να διολισθαίνουν σε σκληρές πολιτικές για το μεταναστευτικό, ανταγωνιζόμενοι το AfD και “κηδεύοντας” την πολιτική παρακαταθήκη της Μέρκελ. Το είχε κάνει παλαιότερα ο Σεμπάστιαν Κουρτς στην Αυστρία που υιοθέτησε σκληρές θέσεις για το μεταναστευτικό, για να ανταγωνιστεί τους Ελεύθερους Δημοκράτες, με τους οποίους αργότερα συμμάχησε. Ο δε Μακρόν, για να συναγωνιστεί την Λε Πεν, εξετάζει ακόμα και την επαναφορά της ποδιάς στα σχολεία (και στα πλαίσια της αποδόμησης του ιδεολογικών θεμελίων του Μάη του 1968).
Οι κυρίαρχες ελίτ δεν θα διστάσουν να τα βρουν μεθαύριο ακόμα και με ανοιχτά ακροδεξιές κυβερνήσεις, όπως έκαναν οι Γερμανοί βιομήχανοι με τους ναζιστές. Τη μεταστροφή(;) αυτή έχει εξαιρετικά περιγράψει ο μαρξιστής σκηνοθέτης, κόμης του Λονάτε Ποτσόλο, Λουκίνο Βισκόντι στην ταινία του “Οι καταραμένοι” (1969). Το δε πάλαι ποτέ ιστορικό δίπολο Κεντροδεξιά-Κεντροαριστερά έχει παρακμάσει.
Την εποχή της κατάρρευσης της Βαϊμάρης, ο συγγραφέας της γνωστής Αλεξάντερ-πλατς Άλφρεντ Ντέμπλιν έγραφε: «Πρέπει να προστατεύσεις τον εαυτό σου από τη μάζα. Είναι η θεομηνία των ημερών και το πραγματικό εμπόδιο για να γίνουμε αληθινά άνθρωποι. Η μάζα είναι ένας αλαζονικός ταραξίας και πάνω από όλα ένας ακατάλυτος δεσπότης και τύραννος. Είτε αυτοανακηρύσσεται απερίφραστα σε αυτοκράτορα είτε μεταμφιέζεται σε “κοινό συμφέρον”, σε “συλλογικότητα”, μην αφεθείς να αποβλακωθείς. Όλοι έχουν το ίδιο πράγμα στο μυαλό τους, θέλουν να σε καταβροχθίσουν» (από τη συλλογή άρθρων “Φωνές από τη Βαϊμάρη” εκδ. Ύψιλον, 2011).
