Πολιτική επένδυση ή άλμα στο κενό η διεύρυνση της ΕΕ;

Έπειτα, υπάρχει το πρόβλημα της Τουρκίας, ενώ στη Γεωργία προς το παρόν έχει προσφερθεί μόνο η προοπτική μιας μελλοντικής υποψηφιότητας. Η Επιτροπή παρουσίασε μια εμπεριστατωμένη έκθεση, σχετικά με τις δυνατότητες προσαρμογής κάθε χώρας στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Υπάρχουν πολλές δυσκολίες που αναφέρθηκαν, αλλά η τελική σύσταση είναι να προχωρήσουμε χωρίς καθυστέρηση.

Μετά την αδικαιολόγητη επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η αποδοχή της Ουκρανίας είναι ζωτικής σημασίας για την διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Όπως και στο παρελθόν, η προσδοκία ένταξης αποτελεί πολύτιμο κίνητρο για τον εξευρωπαϊσμό των θεσμών, με βάση τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ και τους κανόνες της ενιαίας αγοράς. Από την άλλη πλευρά, η συμπερίληψη χωρών που εξακολουθούν να είναι εκτός του δυτικού συστήματος αυξάνει τις δυνατότητες της Ένωσης στον περιορισμό των εξωτερικών απειλών και των επεκτατικών στόχων του Πούτιν.

Η γεωπολιτική διάσταση είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ. Σε ποιο βαθμό είναι σήμερα σε θέση η ΕΕ να μεταβολίσει την είσοδο νέων μελών; Εκτός από την ικανότητα ευθυγράμμισης των υποψηφίων χωρών, είναι επίσης απαραίτητο να αξιολογηθεί η λεγόμενη ικανότητα απορρόφησης του σημερινού ευρωπαϊκού σπιτιού. Είναι σαφές ότι η μετάβαση από 27 σε 35 ή 36 χώρες ενδεχομένως θα θέσει σε κίνδυνο την αποτελεσματική διακυβέρνηση της Ένωσης. Όσο αυξάνεται ο αριθμός και η ετερογένεια των συμμετεχόντων κρατών στην ΕΕ, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η λήψη αποφάσεων, ειδικά εάν απαιτείται ομοφωνία.

Εξυπηρετεί η διεύρυνση της ΕΕ;

Έπειτα, υπάρχει η οικονομική πτυχή. Πώς θα τροφοδοτηθεί και πως θα διανεμηθεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ; Υπολογίστηκε ότι με βάση τους ισχύοντες κανόνες, οι νέες χώρες θα μπορούσαν να δικαιούνται έως και 250 δισ. ευρώ ετησίως σε επιδοτήσεις, δεδομένων των χαμηλών επιπέδων κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η πιο λεπτή πτυχή, ωστόσο, είναι η κοινωνικοπολιτική. Πώς θα αντιδράσουν οι πολίτες-ψηφοφόροι των 27 στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της νέας διεύρυνσης στις συνθήκες διαβίωσής τους; Πως θα αντιδράσουν στην πιθανώς μαζική άφιξη πολλών νέων εργαζομένων και των οικογενειών τους, στη μετεγκατάσταση εταιρειών και σε μια αναζήτηση χαμηλότερου εργατικού κόστους; Ποιος θα ήταν ο αντίκτυπος στις επιλογές ψήφου, στη νομιμότητα της ΕΕ;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέτρεψε τις κυβερνήσεις να ρίξουν την καρδιά τους πάνω από το εμπόδιο και να κάνουν μια διορατική πολιτική επένδυση. Μια θεμιτή και κατανοητή έκκληση στο νέο διεθνές πλαίσιο. Στην πολιτική, το κεφάλαιο αποτελείται από το μερίδιο της νομιμότητας, της εμπιστοσύνης και της ευρείας λαϊκής υποστήριξης που έχουν οι κυβερνητικοί ηγέτες. Η Ανγκελα Μέρκελ διέθετε αυτό το κεφάλαιο και μπόρεσε να το επενδύσει με σύνεση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κάνοντας τους συμπολίτες της να χωνέψουν ένα τόσο αμφιλεγόμενο μέτρο, όπως η έκδοση κοινού χρέους.

Κανένας Ευρωπαίος ηγέτης δεν βρίσκεται σε παρόμοια θέση σήμερα. Πολλοί από αυτούς κυβερνούν με βάση την επισφαλή υποστήριξη και συχνά δέχονται επίθεση από αντισυστημικές αντιπολιτεύσεις. Όπως και στην οικονομία, έτσι και στην πολιτική, υπάρχουν καλά και κακά ελλείμματα. Κατ’ αρχήν, μια επένδυση στην Ουκρανία θα άξιζε αναμφίβολα μια πράξη θάρρους, ακόμη και αν δεν υπήρχε επαρκής πολιτική πίστη.

Νέοι κανόνες λήψης αποφάσεων

Οι νέοι κανόνες λήψης αποφάσεων, ξεκινώντας από την κατάργηση της ομοφωνίας, απαιτούν μια αυτόνομη δημοσιονομική ικανότητα και σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού. Δεν είναι απαραίτητο να γίνονται τα πάντα μαζί, αμέσως και πριν από την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, πρέπει να υπάρχει ένας κοινός οδικός χάρτης, ακόμα κι αν διαχωρίζεται με την πάροδο του χρόνου.

Η μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας θα πρέπει επίσης να συνδεθεί με αυτόν τον χάρτη. Η επιστροφή στη λιτότητα, εμπνευσμένη για άλλη μια φορά από τη γερμανική λογική του μηδενικού ελλείμματος, θα κινδύνευε να προκαλέσει κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις που θα ήταν δύσκολο να διαχειριστούν, εάν προστεθούν και οι επιπτώσεις της διεύρυνσης. Ανάμεσα στο μέσα και στο έξω υπάρχει μια μεγάλη γκάμα ενδιάμεσων συνδυασμών.

Μπορεί κανείς να φανταστεί διαφορετικά στάδια ενσωμάτωσης, όπως η σύνδεση, η είσοδος στην εσωτερική αγορά, η μετάβαση στο καθεστώς νέου μέλους. Ο υβριδικός χαρακτήρας του πολιτικού συστήματος της ΕΕ, επιτρέπει μια πολύτιμη ευελιξία που η Επιτροπή δεν φαίνεται να έχει κατανοήσει. Τώρα εναπόκειται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να μάθει πώς να το εκμεταλλευτεί. Τελικά θέλουμε μια Ευρώπη των 27 ή των 35 ή 36 χωρών; Αντέχουν οι Βρυξέλλες μια αύξηση χωρών; Όλα αυτά θα φανούν στο κοντινό μέλλον, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να αποτελεί βασικό βαρόμετρο για την διεύρυνση της ΕΕ.