Πώς η Θεσσαλονίκη θα γίνει ελληνικό Μιλάνο και όχι Νάπολη

Η Θεσσαλονίκη πρέπει να ξεμπερδεύει οριστικά με το μεταπρατικό και το εύπεπτο, με τις νοοτροπίες που την “γλείφουν” και φραστικά εξεγείρονται με τον ξεπεσμό, με την υποκρισία και το φανταχτερό αναχρονισμό, με το ψεύτικο και το ρηχό. Αυτό το ιστορικό χωνευτήρι πολιτισμών και γλωσσών, με ελληνική –μέσα σ’ αυτά και παρ’ όλα αυτά– φυσιογνωμία δεν μπορεί να σύρεται από ρηχούς και ανερμάτιστους στην ξενοφοβία, στην ανθρωποφοβία, στην ιδεοφοβία.

Μια πόλη ανοιχτή και για τον μεγάλο ιστορικό χρόνο, πρωτοποριακή σε ιδέες, πολιτισμό, τεχνοτροπίες, ανθρώπους, προϊόντα δεν πρέπει να μεταλλάσσεται σε κλειστοφοβική, σε κοινωνία αμυντική και ηττοπαθή, σε χαμηλούς συμβιβασμούς. Πως είναι δυνατόν, μια κοινωνία που διαπαιδαγωγείται στο φόβο, την ηττοπάθεια και το συμβιβασμό να επιδείξει στον καθημερινό στίβο, πνεύμα νικητή, νεύρο πρωταγωνιστή στον σημερινό ανοιχτό, ανταγωνιστικό κόσμο;

Η Θεσσαλονίκη από τόπος ανοιχτών οριζόντων μεταμορφώθηκε σε χώρο στενών ορίων. Χωρίς συμπλέγματα και μιμητισμούς απέναντι στο αθηναϊκό κατεστημένο, πρέπει να κινηθεί δραστήρια, πρωταγωνιστικά, δημιουργώντας τη Θεσσαλονίκη της καινοτομίας, του εναλλακτικού, του οραματικού, του αυριανού. Ο άλλος πόλος στην Ελλάδα, που συνομιλεί με το αύριο, που αντιλαμβάνεται τις νέες ανάγκες, παίρνοντας τώρα πρωτοβουλίες, που διαβλέπει τις επερχόμενες μεταβολές, κάνοντας πράξη τώρα τις αλλαγές.

Πρέπει να γίνει ο τόπος αναφοράς προς τον οποίο θα στρέφονται και όπου θα εγκαθίστανται όσοι επιζητούν πρόταση, στήριξη, άποψη για τώρα και για την επόμενη 30ετία. Μια τέτοια Θεσσαλονίκη κάνει την ποθούμενη διαφορά και για την Ελλάδα. Δημιουργεί τουλάχιστον μια διπολική δυναμική ισορροπία και λειτουργεί προωθητικά για τη χώρα και την κοινωνία μας. Η Θεσσαλονίκη ή θα γίνει πρωτοπόρος σε μεγάλες και βαθιές αλλαγές, ανοιχτή, σύγχρονη, ευρωπαϊκή, με επιρροή και ενδοχώρα επιρροής στα Βαλκάνια, ή θα περάσει οριστικά στο περιθώριο φυτοζωώντας.

Που πάει η Θεσσαλονίκη

Η Θεσσαλονίκη δεν έχει να φοβηθεί και δεν πρέπει να γίνει σε σχέση με την Αθήνα ό,τι η Νάπολη για τη Ρώμη, όπως δρομολογούν ορισμένοι με όσα κάνουν και όσα δεν κάνουν. Μπορεί να αναδειχθεί σαν το σύγχρονο ελληνικό υπόδειγμα του Μιλάνου. Η μέχρι τώρα πορεία της την μετατρέπει οριστικά σε επαρχιακή βαλκανική πόλη. Χωρίς υπερβολή, την οδηγεί πιο κάτω και από άλλες πόλεις της Ελλάδας, πιο κάτω από το Ηράκλειο, σε λίγο και πιο πίσω από την Αλεξανδρούπολη, όπως αυτή εξελίσσεται. Χωρίς κανέναν ουσιαστικό ρόλο στο βορειοελλαδικό τόξο. Με χαμένο κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα προς τις άλλες πόλεις της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής. Δεν θα μιλάει κανείς πλέον για σύγκριση με την Κωνσταντινούπολη, ούτε ακόμα και με το Βελιγράδι.

Η Θεσσαλονίκη στην πραγματικότητα συμβιβάστηκε στο χαμηλότερο επίπεδο τόσο για το ρόλο της και την αξία της, όσο και για την ποιότητα ζωής των κατοίκων της. Παγιδεύτηκε στο μετρό των 9 χλμ επί 25 χρόνια, θυσιάζοντας επαγγελματίες και επιχειρήσεις σ΄ όλο το μήκος της γραμμής, θυσιάζοντας άλλες λύσεις, θυσιάζοντας χιλιάδες ανθρωποώρες, βαυκαλιζόμενη σε κούφιες υποσχέσεις, λειτουργώντας μ΄ έναν απίστευτο επαρχιωτισμό…

Δεν διεκδίκησε μαχητικά να έχει σε λειτουργία τις γραμμές από το σιδηροδρομικό σταθμό προς τα Δυτικά (Βιομηχανική Ζώνη, Σίνδο, Μάλγαρα, Χαλάστρα), ούτε προς τη Δυτική Θεσσαλονίκη (Αμπελόκηπους, Εύοσμο, Νεάπολη, Σταυρούπολη, Ευκαρπία, Πεύκα). Αφού οι σταθμοί του μετρό στην Πυλαία και στο σιδηροδρομικό σταθμό ήταν εδώ και μια επταετία έτοιμοι, γιατί δεν κατασκευάσθηκαν οι γραμμές από κει προς τα Δυτικά και προς τα Ανατολικά για να εξυπηρετήσουν μεγάλες πληθυσμιακές κοινότητες; Από τον τερματικό της Πυλαίας προς την Καλαμαριά, τη Μίκρα, την Τούμπα, τα Κωνσταντινοπολίτικα, τη Θέρμη, το Αεροδρόμιο, την Περαία, την Αγία Τριάδα.

Θα μπορούσε –στο ακραίο σενάριο– να μην λειτουργεί η γραμμή των 9 χλμ. από το σιδηροδρομικό σταθμό μέχρι την Πυλαία, αλλά να έχουν κατασκευασθεί και να λειτουργούν οι γραμμές δυτικά του σιδηροδρομικού σταθμού και ανατολικά της Πυλαίας. Γιατί δεν έγινε τίποτε για τον προαστιακό προς Λαγκαδά, Σταυρό, Ασπροβάλτα, Χαλκιδική, Κιλκίς, Αλεξάνδρεια, Βέροια, Έδεσσα; Δεν μπορεί, ασφαλώς, να γίνει καμία απολύτως σύγκριση με τα πέντε μέσα σταθερής τροχιάς της Αθήνας και τις συνεχείς επεκτάσεις του Μετρό από τον Πειραιά, μέχρι το “Ελευθέριος Βενιζέλος” και μέχρι σχεδόν το Σχηματάρι και τον Ασπρόπυργο. Και, από την άλλη, με τον Προαστιακό από το Αεροδρόμιο μέχρι την Κόρινθο ή το τραμ μέχρι το παλιό αεροδρόμιο!

Η πολεοδομική ανάπτυξη

Η Θεσσαλονίκη δέχθηκε το απερίγραπτο (και φαίνεται ότι ούτε τώρα το αρνείται): να “αναπλαστεί η ΔΕΘ” στα πλαίσια ενός σχεδίου που θα πνίξει με πρόσθετο μπετόν το κέντρο της πόλης και που τελικά θα αχρηστεύσει και τη ΔΕΘ. Δεν γίνεται ό,τι γίνεται σε όλες τις μεγάλες σύγχρονες πόλεις της Ευρώπης, στις οποίες λειτουργούν Εκθέσεις. Να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο Εκθεσιακό Κέντρο δυτικά, με τις ανάλογες υποδομές, τις συγκοινωνιακές και κυκλοφοριακές εξυπηρετήσεις και τις σημαντικές ευκαιρίες περιφερειακής ανάπτυξης. Να δοθεί χώρος να ανασάνει με Μητροπολιτικό Πάρκο η πόλη, που βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσεις σε ποσοστό πρασίνου στην Ευρώπη. Η έλλειψη βούλησης κι ο επαρχιωτισμός θριάμβευσαν και εδώ!

Δέχονται το fly over αντί να ζητήσουν τον εξωτερικό περιφερειακό δακτύλιο και έπειτα οτιδήποτε άλλο, οδηγώντας για τα επόμενα τέσσερα (και να δούμε) χρόνια την πόλη σε κυκλοφοριακό έμφραγμα με αφόρητες συνέπειες. Δέχθηκαν να καταστρέψουν τον μεγάλο οικισμό της Τούμπας, με το νέο γήπεδο του ΠΑΟΚ μέσα στο κέντρο της, αντί να τιμήσουν τον ΠΑΟΚ, δίνοντάς του πραγματικές δυνατότητες ανάπτυξης σε ένα μεγάλο campus έξω από την πόλη (ανατολικά ή δυτικά). Ένα campus σαν εκείνα των μεγάλων ευρωπαϊκών ομάδων με τη διατήρηση του γηπέδου στη σημερινή θέση για λόγους ιστορικούς, πολιτιστικούς και επετειακούς.

Ακύρωσαν τη σωστή απόφαση και επιλογή για τον ενιαίο Φορέα Διαχείρισης του Θερμαϊκού και του οικοσυστήματός του, εγκαταλείποντας τον στη ρύπανση και την υποβάθμιση. Έχουν αφήσει το σύνολο του δυναμικά επεκτεινόμενου πολεοδομικού συγκροτήματος από την ανατολική ακτή μέχρι Δυτικά στους ποταμούς Αξιό και Αλιάκμονα και από το παραλιακό μέτωπο μέχρι την ενδοχώρα του Λαγκαδά χωρίς Οργανισμό Ρυθμιστικού και Χωροταξίας προς δόξα των πάσης φύσεως αυθαιρεσιών και δημαρχιακών τακτοποιήσεων. Δημαρχιακών τακτοποιήσεων, που οι “φωτισμένοι μεταρρυθμιστές” Ραγκούσης και Βορίδης με τις 5ετείς θητείες των δημάρχων τις οποίες νομοθέτησαν, δημιουργούν συνθήκες καθεστωτικής ρεμούλας…

Δημαγωγούν επί μια 10ετία για το “μεγαλύτερο ευρωπαϊκό παραλιακό μέτωπο των 40 χλμ”, χωρίς ίχνος ντροπής, αφού και εδώ η ανοχή είναι εξασφαλισμένη. Τελευταίο, αλλά το πλέον καθοριστικό: κάθε σχέδιο, κάθε πρόγραμμα απαιτεί την αντίστοιχη κατάλληλη ηγεσία. Ηγεσία που εμπνέει, κατευθύνει, πρωτοπορεί και μεριμνά για τους όρους (οργανωτικούς, στελεχιακούς, συμμαχικούς) πραγμάτωσης του σχεδίου. Όταν δε το σχέδιο είναι σχέδιο μετασχηματισμού ανάλογο πρέπει να είναι το ανάστημα και οι ικανότητες της ηγεσίας.