Σε κρίσιμη καμπή το μεταναστευτικό – Επίταξη εκτάσεων για τα κλειστά κέντρα

Στην επίσπευση της υλοποίησης όσων εξήγγειλε πριν μήνες ο πρωθυπουργός για το μεταναστευτικό προχωρά η κυβέρνηση, μετά και τα τελευταία επεισόδια στη Μόρια. Επεισόδια, τα οποία πήραν χαρακτήρα εξέγερσης από την πλευρά των παράτυπων μεταναστών, προκαλώντας την δικαιολογημένη αγανάκτηση της πλειονότητας των κατοίκων της Λέσβου, αλλά και ακραίες συμπεριφορές μιας μειοψηφίας.

Το κυβερνητικό σχέδιο, όπως επανέλαβε σήμερα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος βασίζεται σε τέσσερις κύριους άξονες. Διαπνέεται όμως από δύο βασικές αρχές που οι περισσότεροι πολίτες φαίνεται ότι συμφωνούν πως είναι προς τη σωστή κατεύθυνση: Πρώτον τον διαχωρισμό των αιτούντων ασύλου σε πρόσφυγες και μετανάστες και δεύτερον τον έλεγχο τόσο αυτών που επιχειρούν να παραβιάσουν τα σύνορα όσο και εκείνων που το έχουν ήδη κάνει.

Οι τέσσερις άξονες, οι οποίοι σύμφωνα με τον κ. Πέτσα συνιστούν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, είναι: Φύλαξη των συνόρων, Επιτάχυνση διαδικασιών ασύλου, Αυξημένες επιστροφές και Κλειστές δομές. Σε ό,τι αφορά τον πρώτο άξονα, ο οποίος είναι κοντά και στην ευρωπαϊκή απόφαση για διεύρυνση της εντολής της Frontex, η κυβέρνηση επιχειρεί να καταστήσει σαφές ότι εγκαταλείπεται η «λογική των ελεύθερων συνόρων». Αυτό διαμηνύουν πολλά κυβερνητικά στελέχη και σε αυτήν την λογική εντάσσονται οι αποφάσεις για την καταγραφή και τον έλεγχο της δράσης των ΜΚΟ.

Άσυλο και επιστροφές

Σε ό,τι αφορά τον δεύτερο πυλώνα, την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, η καθυστέρηση των οποίων προκάλεσε τα πρόσφατα επεισόδια στη Μόρια από πλευράς μεταναστών, κυρίως Αφγανών, ο αρμόδιος υπουργός παραδέχεται ότι εκκρεμούν 101 χιλιάδες αιτήσεις. Ο κ. Μηταράκης αποδίδει αυτόν τον όγκο στις αυξημένες ροές κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2019, αν και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ τις θεωρεί μικρό ποσοστό, σε σχέση με το ένα εκατομμύριο προσφύγων και μεταναστών που έφτασε στις ελληνικές ακτές το 2015-2016.

Για την Ύπατη Αρμοστεία, οι 59.000 θαλάσσιες αφίξεις του 2019 οδήγησαν σε απότομη επιδείνωση των συνθηκών σε συνδυασμό με τις μακρόχρονες διαδικασίες ασύλου. Και αυτές οι μακροχρόνιες διαδικασίες επιμηκύνθηκαν από την κατάργηση του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, το οποίο και ο ίδιος ο πρωθυπουργός παραδέχθηκε ουσιαστικά ότι ήταν λάθος.

Σήμερα πάντως έχει ήδη δρομολογηθεί η κυκλική εργασία των εργαζομένων στις υπηρεσίες ασύλου, οι οποίες ενισχύονται ποσοτικά και ποιοτικά με την στήριξη της ΕΕ. Παραλλήλως, σύμφωνα με τον υπουργό από την 1-1-2020 εφαρμόζεται ο Νόμος που δίνει τη δυνατότητα να διαχωρίζονται, μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι νεοαφιχθέντες στα νησιά, σε εκείνους που δικαιούνται άσυλο από εκείνους που δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας.

Το “πνεύμα Μητσοτάκη” 

Αυτός ο διαχωρισμός συνιστά ειδοποιό διαφορά του τρόπου με τον οποίο η κυβέρνηση Μητσοτάκη χειρίζεται το μεταναστευτικό. Ένα πρόβλημα που έχει προσλάβει διαστάσεις εθνικού θέματος. Με τον διαχωρισμό μπαίνει τέλος στη μαζική παραγωγή προσφύγων, η οποία, στο πλαίσιο ενός κακώς νοούμενου διεθνισμού, εφαρμόστηκε τα προηγούμενα χρόνια, λειτουργώντας στο τέλος εις βάρος των πραγματικών δικαιούχων.

Σε αυτήν την διαφορετική αντίληψη βασίζεται ο τρίτος πυλώνας του κυβερνητικού προγράμματος, ο οποίος αφορά τις επιστροφές παράτυπων μεταναστών, μια λέξη ταμπού και πολλές φορές συνώνυμο του “ρατσισμού”, στο πρόσφατο παρελθόν. Σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, το οργανόγραμμα του επανιδρυθέντος υπουργείου για τη μετανάστευση και το άσυλο περιλαμβάνει την ίδρυση “Διεύθυνσης Επιστροφών”, η οποία θα αναλάβει «όλο το διαδικαστικό κομμάτι» των επιστροφών μεταναστών.

Την ίδια ώρα, εκτός από τις επιστροφές που προβλέπονται στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης Τουρκίας-ΕΕ, στόχος της κυβέρνησης είναι, σύμφωνα με τον κ. Μηταράκη να ανοίξει σε ευρωπαϊκό πλαίσιο μια διαδικασία κοινών επιστροφών στο Αφγανιστάν, όπου κατά τον ίδιο «υπάρχουν περιοχές που δεν δικαιολογούν συνθήκες ασύλου». Τέτοιες περιοχές δεν υπάρχουν βεβαίως μόνον στο Αφγανιστάν, αλλά και σε άλλες χώρες, ακόμη και στη Συρία, όπου παρατηρείται ροή επιστροφών από την Ιορδανία και τον Λίβανο.

Τα κλειστά κέντρα

Η δημιουργία κλειστών κέντρων διαμονής των αιτούντων ασύλου αποτελεί τον τέταρτο πυλώνα του κυβερνητικού προγράμματος. Σύμφωνα με την κυβερνητική αντίληψη, η δημιουργία αυτών των κέντρων θα εξασφαλίσει την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση προσφύγων και μεταναστών από τη μια και θα αμβλύνει τις αντιδράσεις των πιεζόμενων τοπικών κοινωνιών από την άλλη.

Το σχέδιο, ωστόσο, της κυβέρνησης για την δημιουργία αυτών των νέων κέντρων σε νησιά του Αιγαίου προκάλεσε τις διαμαρτυρίες των κατοίκων, όπως συνέβη και σε περιοχές της ενδοχώρας, όπου μετακινήθηκαν αιτούντες ασύλου. Σε μια προσπάθεια να ξεπεραστούν οι αντιδράσεις και να προχωρήσουν οι διαδικασίες η κυβέρνηση είχε, σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, διαβουλεύσεις διαρκείας με τους αυτοδιοικητικούς παράγοντες.

Σήμερα πάντως ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ανακοίνωσε την έκδοση Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου με την οποία η κυβέρνηση θα επιτάσσει, «για λόγους δημοσίου συμφέροντος», ακίνητα και εκτάσεις που θεωρεί απαραίτητα «για τη διαχείριση της κρίσης». Ακολουθεί, κατά τον ίδιο, Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης,  σύμφωνα με την οποία επιτάσσονται οι εκτάσεις:

• Τοποθεσία Καράβας, Δήμος Δυτικής Λέσβου.
• Τοποθεσία Κρητικού Λάκος / Ψείρα («17»), Δήμος Χίου.
• Τοποθεσία Ζερβού (παραπλεύρως υπό κατασκευήν δομής), Δήμος Ανατολικής Σάμου.

Πάντα, κατά τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, αντίστοιχες δομές, κοντά σε υφιστάμενες, θα δημιουργηθούν στη Λέρο και την Κω, σε εκτάσεις που ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο, όπως:

• Στρατόπεδο Καπετάν Λαζαρή, τοποθεσία Πυλί, Δήμος Κω.
• Τοποθεσία Λέπιδα, Δήμος Λέρου.

Για απόφαση που προκαλεί έκπληξη κάνει λόγο ο περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, Κώστας Μουτζούρης, ενώ για το θέμα γίνονται έκτακτες συνεδριάσεις των δημοτικών Συμβουλίων του Δήμου Μυτιλήνης και του Δήμου δυτικής Λέσβου. Οι κάτοικοι των νησιών δεν θέλουν νέες δομές στα νησιά τους, η κυβέρνηση, ωστόσο, κρίνει ότι τα κλειστά κέντρα πρέπει να γίνουν εκεί, προφανώς και εξαιτίας του γεγονότος ότι η Τουρκία δέχεται επιστροφές μόνον από τα νησιά. Όπως ορίζει, άλλωστε, η συμφωνία της με την ΕΕ.

Διαγωγή “κοσμία”

Όλες οι παραπάνω νέες δομές θα είναι κλειστές και ελεγχόμενες, με καθορισμένους αυστηρούς κανόνες εσωτερικής τάξης. Σε αυτές μάλιστα, θα πηγαίνουν πρώτα οι νέες αφίξεις (για να είναι πιο εύκολη η ταυτοποίηση και η εξέταση αιτήσεων ασύλου) και στην συνέχεια όσοι παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά και όσοι δεν δικαιούνται άσυλο και μπαίνουν στη διαδικασία επιστροφής.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι, για πρώτη φορά, η παραβατική συμπεριφορά προβλέπεται ότι θα επηρεάζει αρνητικά το αίτημα για άσυλο και θα επιταχύνει την διαδικασία επιστροφής του αιτούντα στην χώρα προέλευσής του. Με το μέτρο αυτό η κυβέρνηση ευελπιστεί να περιορίσει φαινόμενα καταστροφών, όπως αυτές που σημειώθηκαν πρόσφατα στη Μόρια, αλλά και φαινόμενα εγκληματικότητας, τα οποία σημειώνονται σχεδόν καθημερινά στους υφιστάμενους καταυλισμούς και τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης.

Τα πρόσφατα επεισόδια στη Μόρια, για τα οποία η κυβέρνηση άφησε υπόνοιες ότι μπορεί να ήταν υποκινούμενα, επιβάλλουν την θέσπιση μέτρων ελέγχου της συμπεριφοράς των αιτούντων ασύλου. Και σε αυτό συμφωνεί όχι μόνον σχεδόν το σύνολο των κατοίκων της Λέσβου, αλλά και η πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών.

Ήδη πάντως, έχουν ταυτοποιηθεί και έχει σχηματιστεί δικογραφία για 14 άτομα πο φέρονται να εμπλέκονται στα επεισόδια της 3ης Φεβρουαρίου. Τόσο για όσα συνέβησαν κατά την πορεία όσο και για εκείνα που προηγήθηκαν εντός του Κέντρου Ταυτοποίησης, όπου οι εμπλεκόμενοι φέρονται να εμπόδισαν την καθιερωμένη διανομή φαγητού στους “φιλοξενούμενους”, προκαλώντας εντάσεις.