Στη Σύνοδο Κορυφής, και αν, οι κυρώσεις στην Τουρκία

Η μετάθεση για σήμερα της συζήτησης για τις κυρώσεις στην Τουρκία αποδόθηκε σε χρονικούς περιορισμούς της χθεσινής συνεδρίασης. Πληροφορίες, ωστόσο, αναφέρουν ότι οι κυρώσεις που παρουσίασε, χθες, ο Μπορέλ ήταν αστειότητες και μετά από αντιδράσεις τις απέσυρε για να φέρει σήμερα ένα νέο πακέτο. Αυτό τελικά παρουσιάστηκε, αλλά ως μελλοντική επιλογή και παραπέμφθηκε στην ειδική Σύνοδο Κορυφής στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών ολοκληρώθηκε το απόγευμα της Παρασκευής και ο υπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ εξέφρασε τη στήριξη της Ενωμένης Ευρώπης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Το ίδιο έκανε από το ασφαλές περιβάλλον του Βερολίνου και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος πριν μερικά εικοσιτετράωρα, κατά την επίσκεψή του στην Άγκυρα, δεν έβγαλε άχνα μπροστά στις πολεμικές κραυγές του Τσαβούσογλου.

Κυρώσεις πάντως δεν ανακοινώθηκαν αλλά, όπως είπε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, υπάρχει πολιτική συναίνεση των υπουργών Εξωτερικών, να ζητηθεί από τις υπηρεσίες της ΕΕ να επιταχύνουν τις εργασίες, προκειμένου να προστεθούν και άλλα πρόσωπα σε αυτά που υφίστανται κυρώσεις για τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Παρέπεμψε βέβαια το θέμα στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, στις 24 Σεπτεμβρίου, η οποία είναι και το μόνο Όργανο που μπορεί να λάβει τις σχετικές αποφάσεις.

Η Αθήνα όμως δεν ζητούσε απλώς την προσθήκη προσώπων σε αυτά που ήδη υφίστανται κυρώσεις για τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και ο λόγος είναι ότι αυτές δεν δουλεύουν, αφού ο Ερντογάν συνεχίζει απτόητος. Η ελληνική πλευρά ζητούσε κάτι παραπάνω, το οποίο προφανώς η ΕΕ και κυρίως το Βερολίνο αρνούνται να πράξουν. Ο Δένδιας πάντως δήλωσε ικανοποιημένος για το «απολύτως υποστηρικτικό» κλίμα και πρόσθεσε ότι οι επιλογές μελλοντικών κυρώσεων στην Τουρκία που παρουσίασε σήμερα ο Μπορέλ, θα παρουσιαστούν και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αν μέχρι τότε δεν υπάρξει αποκλιμάκωση από την τουρκική πλευρά και διάλογος.

«Νομίζω πως η ελληνική πλευρά πήρε αυτό που θα μπορούσε να πάρει. Μια κατανόηση κυρώσεων, εάν η Τουρκία δεν αποκλιμακώσει και δεν επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου» σημείωσε ο υπουργός Εξωτερικών. Εξέφρασε τέλος την ελπίδα ότι η Τουρκία «θα επανέλθει στη λογική και θα σταματήσει τις προκλήσεις», βοηθώντας έτσι στη δημιουργία συνθηκών διαλόγου για τη μία και μοναδική διαφορά μας.

Στη γραμμή του Βερολίνου ο Μπορέλ

Τον Μπορέλ τον πρόδωσαν, ωστόσο, τα ίδια του τα λόγια. Τόνισε μεν, ότι η ΕΕ στηρίζει την Ελλάδα και την Κύπρο και κάλεσε την Αγκυρα να απέχει από μονομερείς προκλητικές ενέργειες, επισημαίνοντας ότι αυτό είναι απαραίτητο για να προχωρήσει ο διάλογος. Από την άλλη όμως, είπε ότι υπάρχει μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη επίδειξη της κοινής ισχύος από την πλευρά της ΕΕ και στη δυνατότητα να βρεθεί χώρος για συζητήσεις με την Τουρκία. Και, όπως ήταν αναμενόμενο, χαιρέτησε σε αυτό το σημείο τις προσπάθειες της Γερμανίας να  βρεθεί μια λύση για διάλογο.

Η πρώτη σοβαρή αντίδραση για τις σημερινές εξελίξεις είναι από την Κυπριακή Δημοκρατία και τον υπουργό της επί των Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη, ο οποίος δεν έκρυψε τη δυσφορία του και επανέλαβε αυτά που είπε ο πρόεδρος Αναστασιάδης, στην έκτακτη τηλεδιάσκεψη Κορυφής για τη Λευκορωσία, περί δύο μέτρων και δύο σταθμών. «Αν η ΕΕ επιθυμεί να έχει αξιοπιστία σε διεθνές επίπεδο, πρέπει να μην υιοθετεί προσεγγίσεις τύπου “δύο μέτρα και δύο σταθμά” ούτε να επιδεικνύει επιλεκτική ευαισθησία» είπε ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών. Συμπλήρωσε επίσης ότι «όλα τα θέματα που συζητούμε είναι αλληλένδετα» και όχι ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, πράγμα που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, χθες Πέμπτη, έγινε γνωστό ότι το πακέτο των κυρώσεων που είχε υποχρέωση να παρουσιάσει ο Μπορέλ δεν συζητήθηκε, λόγω έλλειψης χρόνου. Πληροφορίες αναφέρουν, ωστόσο, ότι ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής παρουσίασε χθες ένα πακέτο. Οι κυρώσεις όμως που αυτό προέβλεπε ήταν αστειότητες και μετά από τις αντιδράσεις της Ελλάδας και της Γαλλίας τις απέσυρε για να παρουσιάσει σήμερα ένα νέο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η ελληνική και η γαλλική αποστολή απαίτησαν ένα σκληρότερο πακέτο, υπενθυμίζοντας στον Μπορέλ ότι έχει πάρει συγκεκριμένη εντολή από το προηγούμενο Συμβούλιο.

Στην χθεσινή συζήτηση, πάντα σύμφωνα με πληροφορίες, ο Νίκος Δένδιας, αλλά και η γαλλική αντιπροσωπεία αντέδρασαν έντονα για τον διάλογο που είχε ο Ύπατος εκπρόσωπος  της ΕΕ με την Γερμανίδα υπουργό Άμυνας. Στον διάλογο αυτό, ο Μπορέλ ακουγόταν να μιλάει, ως εάν η Τουρκία να ήταν το απειλούμενο μέλος της ΕΕ. Το ποτήρι ξεχείλισε, όταν παρουσίασε τη λίστα με τις προτεινόμενες κυρώσεις, οι οποίες προφανώς ήταν “χαδάκια” στον Ερντογάν και προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις της Αθήνας και όχι μόνον.

Που το πάει ο Μπορέλ με την Τουρκία

Όσα συνέβησαν πάντως στη χθεσινή συνεδρίαση αποτελούν το δεύτερο φάουλ του Μπορέλ, μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας δεν έχει συνειφητοποιήσει προφάνώς ότι είναι ευρωπαϊκός Θεσμός, που οφείλει να εκπροσωπει ισότιμα κράτη μέλη, και όχι υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας για να κοιτάει περισσότερο  προς τα συμφέροντα της Μαδρίτης. Συμφέροντα που, σε ό,τι αφορά την Τουρκία, ταυτίζονται με αυτά του Βερολίνου και είναι κατά των κυρώσεων στην Άγκυρα, εξαιτίας της μεγάλης έκθεσης γερμανικών και ισπανικών εταιριών σε στρατηγικούς τομείς της τουρκικής οικονομίας.

Στο πολιτικό “μασάζ” των Ευρωπαίων υπουργών, προκειμένου να αποδεχθούν ένα επιεικές πακέτο κυρώσεων στην Άγκυρα, το οποίο τελικά δεν ήρθε, προστέθηκε σήμερα και το Λουξεμβούργο, με τον υπουργό Εξωτερικών, Ζαν ‘Ασελμπορν, να δηλώνει αντίθετος με την ιδέα της άρσης του καθεστώτος της Τουρκίας ως υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρα. Πρόκειται για μια θέση που έχει διατυπωθεί και στηρίζεται σθεναρά από την Αυστρία, για την οποία όμως, ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου σχολιάζει ότι θα ήταν «πολιτικό σφάλμα» και θα έστελνε «λάθος μήνυμα» στους Τούρκους πολίτες.

Ο ‘Ασελμπορν υποστήριξε μάλιστα ότι η ΕΕ «πρέπει να αποτελεί σημείο αναφοράς για τη δημοκρατία στην Τουρκία», δεν εξήγησε, ωστόσο γιατί δεν ισχύει το ίδιο και για τους Ρώσους και τους Λευκορώσους πολίτες, οι οποίοι δεν υφίστανται και τόσες διώξεις όσες οι Τούρκοι από το καθεστώς του Ερντογάν. Σημείωσε βεβαίως, και αυτό είναι αλήθεια, ότι κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ, εκτός της Αυστρίας, δεν στηρίζει αυτήν την προοπτική. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι αυτή η προοπτική θα πρέπει να εξαφανιστεί εντελώς από το τραπέζι ως μια μελλοντική απειλή σε περίπτωση που το καθεστώς Ερντογάν συνεχίσει να μην σέβεται το Διεθνές Δίκαιο.

Οι προσδοκίες της Αθήνας 

Αθήνα και Λευκωσία είχαν προσδοκίες από αυτό το Συμβούλιο και βασίζονται στην «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη», όπως είπε προσερχόμενος στη συνεδρίαση ο Νίκος Δένδιας. Ο ίδιος τόνισε ότι «περιμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τις ανακοινώσεις Μπορέλ, σχετικά με τις επιλογές για κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας», προσθέτοντας ότι είναι «απόλυτη αναγκαιότητα, προκειμένου να επιτευχθεί αποκλιμάκωση στην Μεσόγειο».

Το Βερολίνο πάντως, παρά τις φραστικές αλλαγές στον λόγο της Μέρκελ, μετά τη συνάντησή της με τον Μακρόν δεν δείχνει να επιθυμεί μια σκληρή απάντηση σην Τουρκία ή τουλάχιστον δεν υποστηρίζει, όσο θα έπρεπε, μια τέτοια προοπτική. Η Γερμανία ήταν αυτή που υπονόμευσε μια Κοινή Δήλωση καταδίκης της Τουρκίας στην προηγούμενη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών και ο Χάικο Μας ήταν αυτός που άκουγε αμίλητος τον Τσαβούσογλου να απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα και να κάνει μαθήματα στην Ευρώπη.

Το μεσημέρι της Παρασκευής, η Μέρκελ, με νέα παρέμβασή της, επιβεβαίωσε τη στήριξη της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο και εξέφρασε την πεποίθηση ότι δεν πρέπει να υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση στις σχέσεις της με την Τουρκία. Παραλλήλως επανέλαβε ότι η ΕΕ πρέπει να μιλήσει και με τις δυο πλευρές. Πρόσθεσε τέλος ότι θα ενημερώσει και η ίδια τον Ερντογάν, όταν θα συνομιλήσει μαζί του, διευκρινίζοντας ότι αυτό δεν θα γίνει σήμερα, όπως είχε αρχικά διαρρεύσει.