Τι δεν καταλαβαίνουν στις Βρυξέλλες; – “Φιλί ζωής” στον Ερντογάν από Μισέλ και Ούρσουλα

Στην Τουρκία, όπου πιθανότατα θα συναντηθούν και με τον Ερντογάν, μεταβαίνουν την επόμενη εβδομάδα ο Σαρλ Μισέλ και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η επίσκεψη των δύο κορυφαίων αξιωματούχων έρχεται σε συνέχεια της τηλεδιάσκεψης Κορυφής, στην οποία η Τουρκία έπεσε για άλλη μία φορά στα μαλακά, αποκομίζοντας μόνον οφέλη.

Θεωρητικά, η Τουρκία εξακολουθεί να βρίσκεται στο μικροσκόπιο των Ευρωπαίων ηγετών, μέσω του γερμανικής έμπνευσης μέτρου των συνεχιζόμενων τριμήνων παρακολούθησης. Ένα μέτρο, το οποίο έχει καταστήσει τις υποτιθέμενες κυρώσεις ως το πιο σύντομο ανέκδοτο, δίνοντας παραλλήλως συγχωροχάρτι στις προκλητικές πολιτικές του Ερντογάν.

Αξιοσημείωτο είναι πάντως, ότι μόλις την περασμένη εβδομάδα, κατά την διάρκεια τηλεδιάσκεψης του Τούρκου προέδρου με την επικεφαλής της Κομισιόν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εκπρόσωποι των δύο Ευρωπαίων αξιωματούχων είχαν δηλώσει ότι δεν υπάρχουν ακόμα οι προϋποθέσεις για μια επίσκεψη στην Τουρκία. Και το ερώτημα βεβαίως είναι τι άλλαξε στο ενδιάμεσο διάστημα που καθιστά πλέον δυνατή μια τέτοια επίσκεψη;

Τι δεν άλλαξε ο Ερντογάν 

Το σίγουρο είναι ότι δεν άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει η Άγκυρα τις ελληνοτουρκικές διαφορές, καθώς Τούρκοι αξιωματούχοι συνεχίζουν την προκλητική ρητορική σε ό,τι αφορά το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Τον ίδιο προκλητικό τόνο έχουν όμως και οι τοποθετήσεις τους για το Κυπριακό, οι οποίες δεν προσβάλλουν μόνον  το ευρωπαϊκό κεκτημένο, αλλά και Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Εννοείται ότι δεν έχει αλλάξει τίποτε και στο θέμα του σεβασμού του Κράτους Δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς στην Τουρκία είναι στην ημερήσια διάταξη οι συλλήψεις πολιτικών αντιπάλων, διαδηλωτών και Κούρδων. Αν κάτι άλλαξε είναι ότι στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη Κορυφής, η Ελλάδα αποδέχθηκε ασαφείς διατυπώσεις για μέτρα κατά της Τουρκίας, σε αντιστάθμισμα για τα χειροπιαστά οφέλη που εξασφάλισε ο Ερντογάν.

Η επίσκεψη των δύο Ευρωπαίων αξιωματούχων και η πιθανή συνάντησή τους με τον Τούρκο πρόεδρο είναι εκ των πραγμάτων μία τονωτική ένεση στον Ερντογάν, την ώρα που έχει να αντιμετωπίσει μια βαθιά οικονομική κρίση, την απομόνωση από τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής, αλλά και την αμερικανική ψυχρότητα. Τι θα συζητήσουν όμως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Σαρλ Μισέλ μαζί του;

Κοιτάζοντας τα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής που έγινε την περασμένη Πέμπτη διαβάζει κανείς ότι οι 27 ηγέτες της ΕΕ κάλεσαν την Τουρκία «να απέχει από ανανεωμένες προκλήσεις ή μονομερείς ενέργειες κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου». Οι ίδιοι υποσχέθηκαν να δεσμευτούν με «σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας».

Στο πνεύμα της Συνόδου

Μένοντας σε αυτό το με «ανατρέψιμο τρόπο», πολλοί από τους Ευρωπαίους ηγέτες, ανάμεσά τους η ελληνική και η κυπριακή ηγεσία, υπερτόνισαν ότι υπάρχουν έτοιμα «εργαλεία» (όχι κυρώσεις), τα οποία θα χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που η Άγκυρα υποτροπιάσει. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν καθόρισαν ωστόσο, επακριβώς, ποιες τουρκικές ενέργειες αποτελούν υποτροπιασμό και μπορούν να χαρακτηριστούν ως “μονομερείς”.

Σήμερα, τόσο η φον ντερ  Λάιεν όσο και ο Μισέλ επανέλαβαν ότι η κατάσταση με την Τουρκία παραμένει «εύθραυστη» και ότι αν «επιστρέψει σε μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο, η ΕΕ θα σταματήσει τη θετική προσέγγιση». Η Τουρκία επέστρεψε όμως στις «μονομερείς ενέργειες» ήδη από την περασμένη Πέμπτη, την ώρα που οι 27 ακόμα συνεδρίαζαν.

Σχολιάζοντας το Κείμενο Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών όχι απλά δεν αποδέχθηκε ότι η συμπεριφορά της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι προκλητική, αλλά εγκάλεσε κιόλας την ΕΕ ότι εκείνη είναι που παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο στην περιοχή, στηρίζοντας, κατά τους Τούρκους, τις ελληνικές θέσεις. Η Άγκυρα παίρνει βέβαια θάρρος από το ίδιο το Κείμενο της ΕΕ, στο οποίο, όπως κατήγγειλε και η εδώ αντιπολίτευση, δεν γίνεται αναφορά στο casus belli και δεν επαναλαμβάνεται η φράση για «τερματισμό παράνομων ενεργειών κατά της Ελλάδας», που υπήρχε στα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής του περασμένου Οκτωβρίου.

Ας ρωτήσουν την Γιόχανσον

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με την έκθεση Μπορέλ, η οποία υιοθετήθηκε από τους “27” αποδεσμεύεται πλήρως από την “θετική ατζέντα”, άρα δεν εμπίπτει στο με «ανατρέψιμο τρόπο» η χρηματοδότηση της Τουρκίας για την συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών. Η έκθεση μάλιστα είχε προεγκρίνει αυτήν την χρηματοδότηση, χωρίς να αναφέρει ποσό, αλλά με την ένδειξη ότι «εξυπηρετούνται συμφέροντα της ΕΕ».

Σήμερα πάντως η Επίτροπος Εσωτερικών της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, πήρε μια γεύση από την κατάσταση που έχει δημιουργήσει στα ελληνικά νησιά η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από τον Ερντογάν, όταν επισκέφθηκε αρχικά τη Σάμο και στη συνέχεια τη Λέσβο, συνοδευόμενη από τον Νότη Μηταράκη. Στη Σάμο, η Ευρωπαία Επίτροπος ανταποκρίθηκε αρχικά στο αίτημα Αφρικανών μεταναστών που ήθελαν να μιλήσουν μαζί της. Ωστόσο, μπήκε υπό την προστασία συνοριοφυλάκων στο αυτοκίνητό της και έφυγε άρον-άρον και με την όπισθεν, επειδή λέει επικρατούσε “αναβρασμός”. Αυτόν τον αναβρασμό τον ζουν όμως κάθε ημέρα οι ακρίτες Σαμιώτες, που είναι Ευρωπαίοι πολίτες, επειδή ο Ερντογάν θέλει να κάνει πολιτική με εργαλείο τους μετανάστες και τα ευρωπαϊκά χρήματα.

Φιλικό δεν ήταν το κλίμα για την Ευρωπαία Επίτροπο ούτε στη Λέσβο, όπου κάτοικοι του νησιού, με την στήριξη και της Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα της Χίου, συγκεντρώθηκαν μπροστά από την Περιφέρεια διαμαρτυρόμενοι για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Η Ίλβα Γιόχανσον είχε προγραμματισμένη συνάντηση με τον Περιφερειάρχη.

Ο Κώστας Μουτζούρης ανακοίνωσε όμως στους διαδηλωτές ότι δεν θα συναντηθεί μαζί της και έτσι οι διαμαρτυρόμενοι αποχώρησαν, κάνοντας πορεία προς τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου. Σχολιάζοντας πάντως την δήλωση Μουτζούρη, κύκλοι του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής αρκέστηκαν να πουν ότι «αν δεν έχει κάτι η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου να καταθέσει στο διάλογο για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης, τότε πράγματι δεν έχει νόημα η συνάντηση». Αυτό όμως μάλλον θα έπρεπε να το πουν οι Ευρωπαίοι κορυφαίοι αξιωματούχοι στον Ερντογάν.