Το διπλό χτύπημα του Όρμπαν και η επιστροφή των “τσιγκούνηδων”

Ξαναχτύπησε ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος, μετά το από κοινού με την Πολωνία βέτο στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και το Σχέδιο Ανάκαμψης, πρότεινε την ανεξάρτητη εξέτασή τους από τον σεβασμό στις αρχές του Κράτους Δικαίου. Στην διαμάχη εμμένει και η Βαρσοβία, παρά την καταδίκη της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το θέμα των αμβλώσεων, ενώ η Κομισιόν τους προτείνει την προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Μέσα σε όλα αυτά προέκυψαν όμως και οι φοβίες των “τσιγκούνηδων” για το που θα πάνε τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης.

Σε μια προσπάθεια να αμβλύνει το αρνητικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί από τον εγκλωβισμό των κονδυλίων, μετά το βέρο, ο Όρμπαν πρότεινε η συζήτηση για το Ταμείο Ανάκαμψης να διαχωριστεί από την ρήτρα του σεβασμού των αρχών του Κράτους Δικαίου. «Υπάρχουν χώρες που βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη και θέλουν χρήματα γρήγορα. Ας τα δώσουμε. Υπάρχουν και χώρες που θέλουν νέους κανόνες για το κράτος δικαίου. Ας το συζητήσουμε» είπε στη συνέντευξή του στην εβδομαδιαία γερμανική εφημερίδα “Die Zeit”.

Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι «το πρώτο πρέπει να το κάνουμε αμέσως», ενώ «το δεύτερο είναι λιγότερο επείγον» και δεν χάλασε ο κόσμος «να περιμένουν μερικούς μήνες». Στην ίδια συνέντευξη ο Ούγγρος πρωθυπουργός κατηγόρησε το Βερολίνο ότι με την εμμονή του στην διατήρηση της ρήτρας ελέγχου των αρχών του κράτους δικαίου δείχνει να διακατέχεται από «ένα είδος διανοητικής αδιαφορίας» και ότι «δεν έχει την αίσθηση του τι υπερβαίνει την καθημερινή επικαιρότητα».

Όρμπαν κατά Βερολίνου 

Ο Όρμπαν επέρριψε πλήρως την ευθύνη για το μπλοκάρισμα της εκταμίευσης των κονδυλίων στην γερμανική προεδρία, η οποία όπως είπε παρέκκλινε «από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Ιούλιο, υπέρ των όψιμων επιθυμιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου». Τόνισε τέλος ότι ο νέος μηχανισμός για το κράτος δικαίου, ο οποίος αποφασίστηκε παρά την θέληση της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, είναι μια «υφέρπουσα αλλαγή των Συνθηκών της ΕΕ».

Στο ίδιο πνεύμα κινείται και ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, Ζμπίγκνιεφ Ράου, ο οποίος σε άρθρο του που δημοσιεύεται σήμερα στην “Frankfurter Allgemeine Zeitung” (FAZ) υπερασπίζεται τις αποφάσεις της πολωνικής κυβέρνησης. Παραπέμπει μάλιστα «στην αρχή των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη είναι “κυρίαρχα των συνθηκών”» και υπενθυμίζει στο Βερολίνο ότι για αυτήν την αρχή «έχει αποφανθεί επανειλημμένα και το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο».

Ο Ράου υπογραμμίζει στο άρθρο του ότι «σήμερα εναπόκειται στην Πολωνία να υπερασπιστεί την αρχή της νομιμότητας» και ότι η ΕΕ «θέλει να εισάγει αυθαίρετα, νομικές ρυθμίσεις που κανένα κράτος μέλος δεν έχει επικυρώσει», ερχόμενη η ίδια «σε αντίθεση με την αρχή της νομιμότητας». Ο ίδιος επισημαίνει ότι «η Πολωνία έπρεπε να απειλήσει με άσκηση βέτο για να προστατεύσει την Ευρώπη από την παραβίαση των Συνθηκών».

Το ίδιο και οι Πολωνοί 

Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών συμπληρώνει επίσης ότι αν δεν αλλάξουν οι Συνθήκες της ΕΕ, η Βαρσοβία «δεν θα δεχθεί κανένα άλλο όργανο (ελέγχου) πέρα από αυτά που ορίζει το Άρθρο 7 της Συνθήκης». Αναφερόμενος τέλος στη μεταρρύθμιση της πολωνικής δικαιοσύνης, που είναι και το μεγάλο αγκάθι, υπογραμμίζει ότι «δεν είναι αρμόδια η ΕΕ και δεν επιτρέπεται να ιδιοποιηθεί αυθαίρετα αυτήν την αρμοδιότητα». Επιμένει δε, όπως και ο Όρμπαν, ότι μόλις εγκαταληφθούν αυτές οι εμμονές η Βαρσοβία θα ψηφίσει την απελευθέρωση των κονδυλίων.

Την ίδια ώρα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας για την απαγόρευση των αμβλώσεων, εκτός αν πρόκειται για περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή αν κινδυνεύει η ζωή της μητέρας. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με ψήφους 455 υπέρ, 145 κατά και 71 αποχές, με την πλειοψηφία των ευρωβουλευτών να σημειώνει ότι η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος στην Πολωνία, «έπληξε την ανεξαρτησία και τη νομιμότητα του Συνταγματικού Δικαστηρίου».

Ενόσω πάντως η διαμάχη συνεχίζεται, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρότεινε στη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία να αποτανθούν στο Δικαστήριο της ΕΕ, προκειμένου αυτό να εξετάσει την σύνδεση της εκταμίευσης ευρωπαϊκών κονδυλίων με τον σεβασμό του κράτους δικαίου. Η πρόταση αυτή συζητείται άλλωστε, ανεπισήμως, ως μία από τις λύσεις που εξετάζονται για να δοθεί τέλος στο αδιέξοδο που έχει προκαλέσει το βέτο.

Στο προσκήνιο οι “φειδωλοί”

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας είναι υπόλογες για συστηματική παραβίαση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, της ελευθερίας του Τύπου και των δικαιωμάτων των ΜΚΟ. Έτσι, όσο παραμένει η σύνδεση των εκταμιεύσεων με τον σεβασμό του κράτους δικαίου, κινδυνεύουν να χάσουν την πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς πόρους.

Την ώρα πάντως που η συζήτηση αυτή παραμένει ανοιχτή, οι πολίτες των λεγόμενων “φειδωλών” χωρών (Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία, Σουηδία και Δανία) βλέπουν ως λιγότερο προβληματικές τις υψηλές δαπάνες της ΕΕ από τον κίνδυνο διασπάθισης των δισεκατομμυρίων της, λόγω διαφθοράς. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από την έρευνα της δεξαμενής σκέψης “Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων” (ECFR), η οποία έγινε στις πέντε φειδωλές χώρες συν την Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία.

Μάλιστα ειδικά στο ερώτημα για το Ταμείο Ανάκαμψης οι αντιδράσεις ήταν ιδιαίτερα αρνητικές ήταν οι αντιδράσεις στη Φινλανδία, την Αυστρία και την Ολλανδία. Σε ποσοστό 42% έως 50% οι πολίτες αυτών των χωρών απάντησαν ότι τους προκάλεσε «κυρίως θυμό, απογοήτευση ή ανησυχία» η συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ λιγότερο από το ένα τρίτο ένιωσε «αισιοδοξία, ανακούφιση ή ενθουσιασμό».