Η Ισπανική Διαθήκη

Το 1936, ο Άρθουρ Καίστλερ επισκέφτηκε το αρχηγείο του Φράνκο στη Σεβίλη ως δημοσιογράφος, στην πραγματικότητα σταλμένος από την Κομιντέρν, την Τρίτη Διεθνή, προκειμένου να συλλέξει στοιχεία για τη βοήθεια που παρείχε η φασιστική Ιταλία στους Φρανκιστές. Όταν ένας γερμανός πράκτορας αποκάλυψε τον ρόλο του, ο Καίσλερ απέδρασε στη Γαλλία. Επέστρεψε στην Ισπανία τον επόμενο χρόνο ως ανταποκριτής της εφημερίδας News Chronicle, αλλά συνελήφθη από τους εθνικιστές του Φράνκο στη Μάλαγα, καταδικάστηκε σε θάνατο και φυλακίστηκε στη Σεβίλη, περιμένοντας την εκτέλεσή του· κάθε πρωί, οι μελλοθάνατοι κρατούμενοι ξυπνούσαν και διαπίστωναν ποιοι συγκρατούμενοί τους είχαν εκτελεστεί.

Προς το τέλος του 1937, εκδόθηκε στη Βρετανία, ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωση της γυναίκας ενός σημαντικού στελέχους της φρανκικής αεροπορίας. Η γυναίκα του  Dorothy Ascher, με την οποία βρισκόταν ήδη σε διάσταση, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωσή του· οι προσπάθειές τους ωστόσο να αναβιώσουν τον έτσι κι αλλιώς σύντομο γάμο τους δεν ευοδώθηκαν.

Απόσπασμα από το βιβλίο: Άρθουρ Καίστλερ, Ισπανική διαθήκη, μετάφραση: Ανδρέα Ρικάκη, Κάκτος.

* * *

Πέμπτη, 1η του Απρίλη

Έλαβα μαζεμένα: την Αυρηλία του Νερβάλ, το Πουγιοντόλ του Μπουνίν και το Ολάλατου Στήβενσον. Έχω λοιπόν: καλή τροφή, κρασί, τσιγάρα, καθαρά ασπρόρουχα κι ωραία βιβλία· δεν έχω: υλικά προβλήματα, καυγάδες με τους εκδότες μου, τους συντάκτες μου και τους συναδέλφους μου. Κοιτάζοντας τα πράγματα λογικά, όλα θα πήγαιναν καλά, αν έλειπε ο φόβος. Πιστεύω ότι αν αυτή η αβεβαιότητα σταματούσε, κι αργότερα έπαιρνα την άδεια να βγαίνω με τους άλλους στην αυλή, θα μπορούσα πολύ εύκολα να συνηθίσω τη ζωή εδώ μέσα.

Όταν διαβάζω, τα ξεχνάω όλα για ώρες κι είμαι πραγματικά ευχαριστημένος κι ευτυχισμένος. Μετά, ξαναθυμάμαι το γράμμα κι όλο τον οίκτο που εκφράζει και νιώθω, για να το πούμε έτσι, αναγκασμένος από τις περιστάσεις να είμαι δυστυχής.

Αναλογίζομαι πώς θα φαντάζεται η γυναίκα μου την τύχη μου κι ο οίκτος μου αντανακλά στον δικό της, γίνεται η ηχώ που αντιλαλεί μιαν άλλη ηχώ.

Συλλαμβάνω τον εαυτό μου να έχει τύψεις κάθε φορά που νιώθει άνετα. Ένας φυλακισμένος πρέπει να υποφέρει.

Θα πρέπει να είναι μεγάλο βάρος για τους νεκρούς, όταν οι ζωντανοί τούς σκέπτονται.

Παρασκευή, 2 του Απρίλη

Τι θησαυρούς ανακαλύπτει κανείς μέσα σε βιβλία σχετικά άγνωστα όταν, κάτω από ορισμένες περίεργες συνθήκες, αποκτά τη συνήθεια να διαβάζει προσεκτικά.

Ο Ζεράρ ντε Νερβάλ πέρασε τη μισή του ζωή σ’ ένα άσυλο σχιζοφρενών· ένα κομμάτι του βιβλίου που διαβάζω, το έγραψε ανάμεσα σε δύο κρίσεις τρέλας, κι ένα κομμάτι, στη διάρκεια της κρίσης. Περιέχει σελίδες ατέλειωτες με παράλογα οράματα και το θέμα της διήγησης είναι η προσωπική του αμφιταλάντευση ανάμεσα στην αρρώστια και στη λογική. Μια μέρα η κατάστασή του φαίνεται να καλυτερεύει αποφασιστικά, το μυαλό του είναι καθαρό. Τον διώχνουν απ’ το άσυλο, βρίσκεται απένταρος, άστεγος, χωρίς πανωφόρι, σέρνεται μέσα στους δρόμους του Παρισιού, στις παγερές νύχτες, αντί να συνεχίζει μέσα στο καλοζεσταμένο τρελοκομείο τα παρδαλά του οράματα. Αναίσθητος σχεδόν απ’ την κούραση, παραπονιέται ότι, όταν κερδίζεις αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουν λογικό, καταλαβαίνεις πως η απώλειά του δεν ήταν και τόσο φοβερή.

Τον βρήκαν κρεμασμένο στα τριάντα πέντε του χρόνια.

Θα ‘θελα να ξέρω αν κρεμάστηκε σε στιγμή τρέλας ή λογικής.

Ο εξωτερικός κόσμος μού φαίνεται όλο και περισσότερο ψεύτικος.

Καμιά φορά, πιστεύω πως ήμουν ευτυχισμένος άλλοτε. Δεν έχουμε μόνο ψευδαισθήσεις για το μέλλον, αλλά και για το παρελθόν.

* * *

Πηγή: dimart