ΑΝΘΡΩΠΟΣ 4.0: H ηθική της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης

Ο Δημήτρης Λακασάς, οικονομολόγος, μαρκετίερ, επιχειρηματίας, πρόεδρος σε διάφορους επιχειρηματικούς συνδέσμους και ιδρυτής της δεξαμενής σκέψης SEVE, καθώς και συγγραφέας που τον Μάιο του 2021 παρέδωσε ένα εξαιρετικά επίκαιρο πόνημα με τίτλο “ΑΝΘΡΩΠΟΣ 4.0” (εκδ. Κλειδάριθμος), εισηγείται στο βιβλίο του να δημιουργηθεί μια Διατλαντική Συμφωνία για την ηθική της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, έτσι ώστε να ελεγχθούν εγκαίρως οι κοινωνικές επιπτώσεις από την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η πρόταση Λακασά για την Transatlantic Business Ethics Industry 4.0 Agreement (TBEIA) μπορεί να συναφθεί στο πλαίσιο της Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) που σύνηψαν ΗΠΑ και ΕΕ το 2013 που έχει μεν ατονήσει, αλλά κατά τον συγγραφέα πρέπει να επεκταθεί και να βελτιωθεί. Προτείνει δε μια συμφωνία πέντε διαστάσεων (five-fold helix model) με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων γνώσης, ήτοι κυβερνήσεις-ακαδημαϊκά ιδρύματα-φορείς-ερευνητικά κέντρα-επιχειρήσεις με στόχο η τεχνολογία να βελτιώσει την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής και του προσδόκιμού της.

Αυτός είναι και ο κεντρικός στόχος του βιβλίου του Λακασά, ο οποίος είναι θαυμαστής και οπαδός της τεχνολογικής εξέλιξης, χωρίς αυτό όμως να τον εμποδίζει να είναι ανήσυχος, ενδεχομένως και φοβισμένος, για τις δυνατότητες να κακοφορμίσει η όλη τεχνολογική εξέλιξη. Γι΄ αυτό και εισηγείται επίσης τον «εξανθρωπισμό της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης» έτσι ώστε αυτή να μετατραπεί στην «1η Ανθρωποκεντρική Επανάσταση».

Ο Λακασάς γνωρίζει καλά ότι η τεχνολογία είναι ευχή και κατάρα και ότι σε αυτή οφείλονται εν πολλοίς τόσο οι κοινωνικές ανισότητες, όσο και οι ανισότητες μεταξύ των χωρών, κατάσταση που οδηγεί συνήθως σε ανεξέλεγκτη συγκέντρωση ισχύος και πλούτου. Ο διανοούμενος Δημ. Λακασάς που τάσσεται κατά της μηχανοποιημένης κοινωνίας, φέρνει στο προσκήνιο το μύθο των αδελφών Προμηθέα και Επιμηθέα, όπου ο πρώτος πρώτα σκεπτόταν και μετά έπραττε, ενώ ο δεύτερος πρώτα έπραττε και μετά σκεφτόταν με δραματικές συνέπειες.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ 4.0 και στα σχολεία

Το κατατοπιστικό, εκλαϊκευμένο και διδακτικό αυτό βιβλίο – κατά την άποψή μας– σε μια μορφή απλουστευμένης εισαγωγής θα πρέπει να διδάσκεται στην Γ΄ Γυμνασίου και στην ολοκληρωμένη μορφή στην Γ΄ Λυκείου για να βοηθήσει τους νέους/ες να προσανατολιστούν στις επερχόμενες δομικές αλλαγές και να επιλέξουν σπουδές και επαγγέλματα του μεσοπρόθεσμου μέλλοντος, αλλά και να αναγομώσουν τις ηθικές αξίες στο περιβάλλον της νέας εποχής.

Ο “ΑΝΘΡΩΠΟΣ 4.0” είναι ο άνθρωπος της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης που έρχεται, καθώς τώρα είμαστε σε μεταβατικό στάδιο, όπου η γνώμη έχει αποκτήσει ήδη μεγάλη παραγωγή αξία. Η 4ΒΕ αντιπροσωπεύει μια καθολική αλλαγή στη ζωή μας, «δεν αλλάζει το τι κάνουμε, αλλά και το ποιοι είμαστε». «Η αβεβαιότητα θα πρέπει να είναι σχεδόν ο κανόνας», αφού η 4ΒΕ θα προσελκύσει πολλούς «μαύρους κύκνους», δηλαδή σκοτεινές εξελίξεις που θα είναι μπροστά μας αλλά -ως συνήθως- θα κάνουμε πως δεν τις βλέπουμε.

Γι΄αυτό «πρέπει να αναπτυχθεί ένα νέο σύστημα εκπαίδευσης το οποίο θα εντοπίζει, θα αξιοποιεί και θα υποστηρίζει παιδιά με χαρίσματα σε τεχνολογικές επιστήμες ή άτομα με υψηλό δείκτη νοημοσύνης». Ο Λακασάς αναλύει διεξοδικά τα προβλήματα και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις με την εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία μαζί με το 5G θα πρωταγωνιστήσουν στις εξελίξεις και τα καθορίσουν το νέο περιβάλλον, όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στην ιατρική. Καταλήγει πως για να προοδεύσει ο “ΑΝΘΡΩΠΟΣ 4.0” σε στέρεα θεμέλια «είναι αναγκαίο να επικρατήσει ο ανθρωπιστικός φιλελευθερισμός», ο οποίος «θα βασιστεί σε τρία δομικά χαρακτηριστικά: την ιδεολογία, τις ψηφιακές τεχνολογίες και τις ανθρώπινες αξίες».