Η ελληνική μουσική δεν τέλειωσε με τον Μάνο και τον Μίκη…

Εννοείται ότι το “Ζάρι” δεν μπορεί να αποτελέσει κριτήριο για την τρέχουσα ελληνική μουσική κατάσταση. Το “Μουσικό Κουτί” του Νίκου Πορτοκάλογλου καταγράφει την ολική επαναφορά του λαϊκού τραγουδιού και της παραδοσιακής μουσικής στις νέες γενιές, αλλά και την ισχυρή συνέχειά τους από νέους τραγουδοποιούς και συνθέτες. Ορισμένοι ίσως αποπειραθούν να το χρησιμοποιήσουν ως επιχείρημα στην ύποπτη, αν όχι ηλίθια άποψη, που υποστηρίζεται από αρμόδιους και μη, πως η ελληνική μουσική τελείωσε με τον Χατζηδάκη και τον Θεοδωράκη. Μερικοί βάζουν και τον Ξαρχάκο και ορισμένοι αποδέχονται στο πάνθεον και τον Σαββόπουλο.

Είναι μια κοντόφθαλμη και μαζοχιστική άποψη από τους ατάλαντους επώνυμους ναΐτες. Μόνο η αναφορά του βραβευμένου με Όσκαρ (soundtrack Οι Δρόμοι της Φωτιάς, 1982) Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis), με ένα τεράστιο σε μέγεθος και πρωτοποριακό έργο διεθνώς αναγνωρισμένο –για να μην αναφέρουμε τον Μικρούτσικο και άλλους της γενιάς του– καταρρίπτει το θεώρημα. Οι εποχές των θεών έχουν τελειώσει, όπως άλλωστε και η υφή του χρόνου, η εσωτερική του διάρκεια. Κι αυτό ισχύει για όλες τις τέχνες, ιδίως για το τραγούδι και τη μουσική.

Η μουσική της Μεταπολίτευσης

Η μουσική της Μεταπολίτευσης είναι συγκλονιστική, ενδιαφέρουσα και πολλά υποσχόμενη. Το επίπεδο των μουσικών έχει ανέβει πολύ ψηλά σε σχέση με την προδικτατορική περίοδο, πολλοί δε διαπρέπουν στο εξωτερικό. Ειδικά τα 20 τελευταία χρόνια η τεχνική δεινότητα των μουσικών έχει εκτοξευτεί. Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα των μουσικών δομών, ιδιωτικών και κρατικών, αλλά και της κοινωνικής απελευθέρωσης, καθώς οι γονείς σταμάτησαν να είναι εμπόδιο για την ανάπτυξη των καλλιτεχνικών τάσεων των παιδιών τους. Έτσι, τα φυσικά ταλέντα συνάντησαν την εκπαίδευση, η οποία μπορεί να υπολείπεται σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όμως δημιούργησε μια ισχυρή υποδομή. Πολλοί μουσικοί ολοκλήρωσαν μουσικές σπουδές στο εξωτερικό και έφεραν στην πατρίδα τεράστια τεχνογνωσία.

Ρόλο έπαιξε και η οικονομική ανάπτυξη. Οι μουσικοί άρχισαν να κάνουν καλά μεροκάματα και να αυτοχρηματοδοτούν τη μουσική τους εκπαίδευση και εξέλιξη. Σημαντικό επίσης ρόλο έπαιξε και η αποδαιμονοποίηση όλων σχεδόν των μουσικών ειδών, με καταλυτική συμβολή του Χατζηδάκη, αλλά και του Σαββόπουλου. Η αναβίωση του ρεμπέτικου ήδη και από τα χρόνια της κυριαρχίας του πολιτικού τραγουδιού, ήταν ενδεικτική. Το ρεμπέτικο, το παλιό λαϊκό έτυχαν ολικής επαναφοράς, περνώντας όλο αυτό τον μουσικό πλούτο στις νεότερες γενιές.

Σήμερα, αυτή η μουσική παράδοση περνάει στις techno γενιές μέσα από απίστευτες διασκευές σε σύγχρονα ρεύματα και ακούσματα. Οι διασκευές του Παύλου Παυλίδη στον Μαρκόπουλο είναι ενδεικτικές της επιβίωσης της ουσίας σε νέες φόρμες. Εκτός από τον Σαββόπουλο που έκανε μια καινοτομική ethnic μουσική πολύ πριν αυτή γίνει παγκόσμια τάση, ο Μαρκόπουλος, ο Μικρούτσικος, ο Μαμαγκάκης, ο Κουρουπός, η Καραϊνδρου, ο Αδάμης, ο Αντωνίου γράψανε λόγια ελληνική μουσική υψηλής αισθητικής.

Ο Κούκος με διεθνείς παραγγελίες, και τόσοι άλλοι που κάνουν διεθνή καριέρα όπως ο Λ. Καβάκος και ο Θ. Κουρεντζής. Και πολλοί άλλοι συνθέτες συμφωνικής μουσικής που δυστυχώς οι παρέες και τα κυκλώματα, δεν άφηναν να ακουστούν τα έργα τους. Τα τελευταία χρόνια η ομερτά μοιάζει να σπάει και οι κρατικές ορχήστρες συμπεριλαμβάνουν στο ρεπερτόριό τους και σύγχρονα ελληνικά έργα. Επίσης σπουδαία μουσική γράφουν οι Χριστιανάκης, Κατσούλης, Σφέτσας, Άβατον σε σύγχρονα παγκόσμια ιδιώματα με βαρύ ελληνικό αποτύπωμα.

Το ελληνικό τραγούδι έλαμψε, με νέες εκτελέσεις και σπουδαίες φωνές με την Αλεξίου, τη Γαλάνη, την Αρβανιτάκη, τη Γλυκερία και τώρα με άλλες υπέροχες φωνές που πήραν τη σκυτάλη. Σπουδαίοι δημιουργοί υπηρέτησαν και υπηρετούν το ελληνικό τραγούδι, με έντονο προσωπικό μουσικό στίγμα, εκφράζοντας με συνέπεια τον έρωτα, τις γενιές τους και τις κοινωνικές καταστάσεις, όπως ο Νίκος Παπάζογλου, ο Νίκος Πορτοκάλογλου, ο Π. Παυλίδης, οι Πυξ Λαξ, ο Μάλαμας.

Δίπλα τους ο Αγγέλακας, ο Θάνος Ανεστόπουλος και ο Τζίμης Πανούσης που έφυγαν νωρίς, ο Μαχαιρίτσας, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, η Ρεμπούτσικα, ο Καλαντζόπουλος. Όλοι αυτοί απέκτησαν μεγάλο κύρος στο κοινό και διαχρονικότητα. Τα τραγούδια τους τραγουδιούνται από όλους και όλες, τα παλιά και τα νέα. Η εποχή άλλαξε, το ταλέντο δεν μειώθηκε, αυξήθηκε μέσα από την εκπαίδευση, τις παραστάσεις, το άνοιγμα στον κόσμο.

Από τον Ρος Ντέλι στο “Ζάρι”

Ο Ιρλανδός Ρος Ντέλι άνοιξε δρόμους στη μουσική αντίληψη και στην εκτέλεση. Πόσα σχήματα δημιουργήθηκαν και καλλιέργησαν την παραδοσιακή βυζαντινή μουσική (Χριστόδουλος Χάλαρης), τη δημοτική μουσική, τα νησιώτικα, τα ηπειρώτικα. Όλη η παράδοση δεκάδων αιώνων έχει αναβιώσει στις μέρες μας με εκπληκτικούς οργανοπαίκτες και ενορχηστρωτές. Ταυτόχρονα, όλα τα ξένα ιδιώματα έχουν αφομοιωθεί, από το τάνγκο μέχρι την gypsy jazz και το swing.

Οι καταπληκτικοί Illegal Operation, η Sugah Spank, η Monika κ.α. άνοιξαν τον δρόμο για τους Gadjo Dillo, σε απίστευτες μπάντες stoner rock που έχουν σημαντικό κοινό στην Ευρώπη όπου συχνά παίζουν, στους Villagers of Ioanina City, στους Small Blues Trap, στη Μαρίνα Σάττι, αλλά και σε τόσες άλλες μπάντες που καλλιεργούν το μπλουζ, τη soul, το funk  με υπέροχους μουσικούς και απίθανες φωνές, γυναικείες και αντρικές.

Το επίπεδο της παραγωγής έχει ανέβει πολύ και σε αυτό έπαιξαν ρόλο ο Καρβέλας και ο Φοίβος. Η μουσική κατάσταση της χώρας εγκυμονεί σπουδαία πράγματα πια. Λείπει η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός της μουσικής παιδείας, η οργάνωση και τα κεφάλαια, αλλά και η διαμόρφωση ενός εξωστρεφούς μάνατζμεντ που θα βγάλει την ελληνική μουσική στις ξένες αγορές με σοβαρές αξιώσεις. Αυτό βέβαια ισχύει για όλες τις εκφάνσεις της ελληνικής τέχνης…