Η mission impossible της Γιάννας Αγγελοπούλου

«Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν
είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον»
Γ. Σεφέρης

Ο διορισμός της Γιάννας Αγγελοπούλου ως προέδρου της Επιτροπής “Ελλάδα 2021” για τη δημιουργία της στρατηγικής ενεργειών και του πλάνου δράσεων που θα συντελεστούν για τον εορτασμό της εθνικής επετείου για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, ενέχει μερικά κρίσιμα πλεονεκτήματα και ένα μειονέκτημα.

Στα πλεονεκτήματα εντάσσεται η ταύτιση του προσώπου της με μια σπουδαία στιγμή των δυνατοτήτων του νεοελληνικού γίγνεσθαι, την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και στην επιτυχή διοίκηση μιας πολυπλοκότητας. Στα πιθανά μειονεκτήματα είναι η διολίσθηση του εορτασμού στο φαίνεσθαι.

Με φορέα υλοποίησης το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όρισε πως «το 2021 θα είναι μια χρόνια που όλοι οι Έλληνες θα γιορτάσουμε μαζί και ενωμένοι τα 200 χρόνια ελευθερίας του ελληνικού κράτους, με υπερηφάνεια για το παρελθόν μας και αυτοπεποίθηση για το μέλλον μας». Η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει προτάσεις για την ανάδειξη των αξιών του ελληνικού έθνους, του πολιτισμού και της ιστορίας, όπως αυτά διαμορφώθηκαν από τη σύσταση του ελληνικού κράτους έως σήμερα, αλλά και να συντελέσει στην ανάπτυξη του εθνικού αφηγήματος της Ελλάδας, με σκοπό τη δημιουργία ενιαίας εικόνας και ταυτότητας της χώρας και των φορέων του ελληνικού κράτους.

Χωρίς αμφιβολία η επέτειος των 200 ετών από την εθνική παλιγγενεσία είναι μια καλή αφορμή για ιστορικό αναστοχασμό, αλλά και αναγόμωση της εθνικής αυτοπεποίθησης σε πραγματικούς και όχι ιδεοληπτικούς όρους. Το εγχείρημα είναι κρίσιμο πολλαπλά, όχι μόνο λόγω της ζοφερής συγκυρίας, αλλά και γιατί η πίεση που αυτή ασκεί στην ελληνική κοινωνία δεν ευνοεί τη δημιουργική αναθεώρηση των εθνικών μύθων.

Είναι επίσης δραματικά κρίσιμο να αντιληφθεί εξ αρχής η Επιτροπή πως ο Εορτασμός δεν θα προσφέρει πολλά στο έθνος εάν εγκλωβιστεί σε μια κατασκευή μιας εικονικής πραγματικότητας. Αντίθετα, θα επιτελέσει εθνικό έργο εάν διασπάσει τον φλοιό του ελληνικού φαίνεσθαι και εισέλθει στον πυρήνα του ελληνικού Είναι, όχι για να το εγκωμιάσει, αλλά για να το απελευθερώσει από τις ψευδαισθήσεις και τις παραισθήσεις του.

Οι συντεταγμένες της πραγματικότητας

Θα είναι καίριο λάθος η Επιτροπή να κλείσει τα μάτια στα αρνητικά υλικά των 200 ετών και να χτίσει μια αφήγηση για το μέλλον με εφαλτήριο τα κλέη του παρελθόντος. Θα έχει μεγαλύτερη αξία να δοθεί βάρος στις “καταστροφές” και λιγότερο στους “θριάμβους” (Στάθης Καλύβας), ώστε να κεφαλαιοποιηθούν μαθήματα και όχι να αναβαθμιστούν οι ψευδαισθήσεις.

Η κοινωνική πραγματικότητα του 2021 πρέπει να θυμηθεί το 1823, τον διχασμό, το 1922, τον εμφύλιο, τη χούντα, τη Μεταπολίτευση που φέρει το τραύμα από την προδοσία της Κύπρου, αλλά κυρίως το κοινωνικό κόστος από τη φούσκα του χρηματιστηρίου. Επίσης να λάβει σοβαρά υπ΄ όψιν της τη δανειακή ασυδοσία των τραπεζών, τη χρεοκοπία, τα μνημόνια και την αποσάθρωση των μεσαίων στρωμάτων, το brain drain, τα δισεκατομμύρια που έχουν εξαχθεί, τον αδίστακτο λαϊκισμό των κομμάτων εξουσίας, τους πλειστηριασμούς που έρχονται, το μεταναστευτικό και την ανατροπή ισορροπίας δυνάμεων με την Τουρκία.

Όλα αυτά έχουν προκαλέσει ένα υποδόριο διχασμό, κατάθλιψη, αλκοολισμό και ηττοπάθεια.
Δεν είμαστε στην εποχή της κορύφωσης της “κοινωνίας της ευμάρειας” του 2004, αλλά ένας λαός που τελεί υπό πολλαπλές απειλές και φέρει ένα τεράστιο και ύποπτο χρέος. Είμαστε ένας λαός που η εθνική του ταυτότητα έχει τσαλαπατηθεί.

Η Επιτροπή δεν πρέπει να συμπράξει στην ιστορική λήθη που καλλιεργεί το σύστημα. Συνεπώς, η γιορτή του 2021 δεν μπορεί να είναι ένα πάρτι με τα στρας της folli follie, ούτε με τα delicatessen του Μαρινόπουλου, ούτε με τις τιτλοποιήσεις των τραπεζών, την ανακύκλωση των μικροσυστημάτων των πανεπιστημιακών, των καλλιτεχνών, των μιντιακών αστέρων και του κιτσαριού των social media.

Η μεγάλη πρόκληση

Η Γιάννα Αγγελοπούλου είναι μια έξυπνη και ικανή γυναίκα με υπολογίσιμη κοινωνική, διοικητική και διεθνή εμπειρία. Είναι και σε μια φάση της ζωής της που έχει απελευθερωθεί από μικροσκοπιμότητες. Ως εκ τούτου ξέρει ότι το 2021 δεν είναι 2004. Στην ουσία –ίσως- να έχει τη δυνατότητα να επιτελέσει την σύνθεση ενός νέου ρεαλιστικού εθνικού οράματος που δεν μπόρεσε ο καυγάς των διανοουμένων να πετύχει στις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης.

Ίσως να έχει την ευκαιρία να σχεδιάσει μια πειστική ελληνική Great Society με όρους παγκοσμιοποίησης (οικουμενισμού) και 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, καθήκον που δεν μπόρεσαν να οραματιστούν και να οργανώσουν οι πολιτικοί και τα κόμματα.

Η Γιάννα Αγγελοπούλου αν θέλει να πετύχει με όρους σύγχρονους και πατριωτικούς, θα χρειαστεί να καταστρέψει τους ιούς του εθνικισμού και του εθνομηδενισμού που έχουν αρχίσει να μολύνουν το κοινωνικό σώμα. Αποστολή της είναι η αναβάθμιση της εθνικής συμφιλίωσης με όρους ιδεολογικούς, αισθητικούς, παιδείας, οικονομικούς-ταξικούς, κοινωνικούς, ψυχαναλυτικούς. Η γιορτή του 2021 μπορεί να τελειώσει με ένα απελευθερωτικό μαζικό κλάμα συγκίνησης και χαράς.