“Υπάρχει Πάντα Το Αύριο”: Μία ιταλική μεταπολεμική ταινία με σύγχρονο φεμινισμό

Η Ντέλια στην ταινία δεν μεμψιμοιρεί, ούτε όμως δείχνει απολύτως εξοικειωμένη με την αδιάκοπη αδικία που υφίσταται. Στα λιγοστά παράθυρα ελευθερίας που μοιράζεται με άλλες γυναίκες, όπως και στις μοναχικές της στιγμές, στο βλέμμα της είναι ζωγραφισμένη μια ανείπωτη, αόριστη και φευγαλέα ελπίδα. Υπάρχει, άλλωστε, πάντα το αύριο, και τα δεσμά που την κρατούν καθηλωμένη δεν είναι τόσο αρραγή όσο φαίνονται.

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο της δημοφιλούς ηθοποιού Πάολα Κορτελέζι μας μεταφέρει στη μεταπολεμική και μεταφασιστική Ρώμη, όπου η φτώχεια βασιλεύει και η παρουσία των Αμερικανών στρατιωτών δεν αφήνει τις μνήμες του πολέμου να σβήσουν. Το σκηνικό παραπέμπει εξαρχής και αναφέρεται ευθέως στον νεορεαλισμό, με το ασπρόμαυρο μιας άλλης εποχής, την αναξιοπαθούσα ηρωίδα, τον βουβό ταξικό αγώνα ενάντια στην ανέχεια και την καταπίεση.

Η Κορτελέζι, όμως, δραπετεύει σύντομα από τα όρια αυτής της πρώτης εντύπωσης και τις παγίδες της νοσταλγίας. Διασκεδάζει το βαρύ δράμα με εμπνευσμένη κωμωδία και διασπά τον ρεαλισμό με μουσικές παρεκβάσεις, δημιουργώντας μια ξεχωριστή αφηγηματική φωνή που μοιάζει (και είναι) ουσιωδώς σύγχρονη. Αρθρώνει βέβαια και σύγχρονο λόγο απέναντι στην πατριαρχική καταδυνάστευση, που κάθε άλλο παρά απούσα είναι στις μέρες μας.

Λίγον καιρό μετά την κυκλοφορία της ταινίας στην Ιταλία, μια ακόμα στυγνή γυναικοκτονία συγκλόνισε τη χώρα και έθεσε εκ νέου, με τον πλέον κατεπείγοντα τρόπο, τα αιτήματα για τη διάρρηξη της πατριαρχίας επί τάπητος.

Το C’e Ancora Domani είναι ένα λαϊκό μελόδραμα με κωμικά στοιχεία που αγαπήθηκε από το ιταλικό κοινό παράφορα και έσπασε τα ταμεία υπερβαίνοντας κάθε προσδοκία. Όσο και αν το θέμα του είναι διαχρονικό και πανανθρώπινο, ο τρόπος με τον οποίο απευθύνεται στον συλλογικό ψυχισμό της Ιταλίας είναι κάτι παραπάνω από ιδιαίτερος. Η Κορτελέζι έφτιαξε μια ταινία που ακουμπάει στα βιώματα του λαού αλλά ταυτόχρονα περιπαίζει και τα διεθνή στερεότυπα που συνοδεύουν την απεικόνιση της ιταλικής ψυχοσύνθεσης.

Ντύνει με όμορφα τραγουδάκια σκηνές που εσωκλείουν μεγάλη βία, σε μία κίνηση ειρωνικής αποδόμησης των μύθων περί ταπεραμέντου, ενώ υπερτονίζει τις φεμινιστικές διεκδικήσεις που διατηρούνται άσβεστες μέχρι και σήμερα, ακόμα και με διαφορετική μορφή και νομική μεταχείριση.

Δυστυχώς, η ταινία δεν αγκαλιάζει όλες τις πτυχώσεις της πλοκής της με την ίδια προσοχή. Είναι εμφανές ότι η δημιουργός κεντράρει στις μεγάλες, τόσο σε διάρκεια όσο και σημασία, σεκάνς, με αποτέλεσμα ορισμένες λύσεις να δίνονται βιαστικά. Κάποια επεισόδια από τη ζωή της Ντέλια επαναλαμβάνονται αχρείαστα, άλλα παρατίθενται με μια υπεραπλουστευτική προσέγγιση προκειμένου να γεννήσουν το αναγκαίο συναίσθημα και άλλα μοιάζουν απλώς περιττά, όπως η όλη συνθήκη με τον Αμερικανό στρατιώτη.

Βέβαια, δεν μπορεί παρά να αναγνωριστεί στην Κορτελέζι το δημιουργικό θάρρος της: για παράδειγμα, επιλέγει να χορογραφήσει εντυπωσιακά μια σκηνή ενδοοικογενειακής βίας βάλλοντας κατά της ρομαντικοποιημένης εκδοχής που κυριαρχεί για το συγκεκριμένο έγκλημα στο δημόσιο διάλογο. Υπάρχουν αρκετές αντίστοιχες απόπειρες στην ταινία, πολλές από τις οποίες αγγίζουν τα όρια της φλυαρίας και δεν χαρακτηρίζονται από την ίδια επιτυχία, αλλά η προσπάθεια για καινοτομία στο αφηγηματικό πλαίσιο είναι εκτιμητέα.

Σε αυτό το γλυκόπικρο φιλμ βρίσκεται ο απαραίτητος χώρος για τη γυναικεία ενδυνάμωση, την ιστορική καταγραφή των έμφυλων αγώνων σε λαϊκό επίπεδο και μια απλή ιστορία καθημερινής υφής που προσφέρει απλόχερα σημεία ταύτισης. Η Κορτελέζι στο πρωτόλειό της αρνείται τη στατική απόδοση του γυναικείου τραύματος και δε φοβάται το κέφι στην αφήγησή της. Καταλήγει σε μία αιχμηρή σάτιρα του πατριαρχικού εθνικού αφηγήματος που εξακολουθεί να γαλουχεί κάθε νέα γενιά και καλεί σε αντίσταση, με το βλέμμα στο ανθηρό αύριο.

Το Υπάρχει και το Αύριο δεν είναι απαλλαγμένο από αστοχίες, αλλά είναι σινεμά πλατιάς απεύθυνσης που διεκδικεί με αξιώσεις μια θέση στην καρδιά.

 

Βαθμολογία:

Σκηνοθεσία: Paola Cortellesi

Σενάριο: Furio Andreotti, Giulia Calenda, Paola Cortellesi

Πρωταγωνιστούν: Paola Cortellesi, Valerio Mastandrea, Romana Maggiora Vergano, Emanuela Fanelli, Giorgio Colangeli, Mattia Baldo

 

---

 

Σε συνεργασία με το filmy.gr