“Και πολλά επικράνθη η Ελένη της Καρπασίας” – Ένα βιβλίο για τη ζωή και το έργο της

Αφορά πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα, καθώς και στοιχεία μυθοπλασίας, απαραίτητα για την λογοτεχνική απόδοση του έργου. Οι φωτογραφίες αλλά και η κυπριακή διάλεκτος, που επικρατεί στο βιβλίο, βάζουν τον αναγνώστη να βιώνει τα γεγονότα και να συγκινείται με την εξέλιξη της ιστορίας, μέσω των διαλόγων και των λεπτομερών περιγραφών της Ελένης. Το βιβλίο “άθλος” της Ευρυδίκης Περικλέους Παπαδοπούλου, αποτελείται από 571 σελίδες, κυρίως σε κυπριακή διάλεκτο, με λεπτομερείς περιγραφές, με ονόματα και ημερομηνίες, όλες τις μαρτυρίες από το στόμα της Ελένης Φωκά και των μαθητών της, όπου πενήντα χρόνια τώρα καίνε βαθιά την ψυχή τους.

Το σπίτι του Λύσανδρου και της Λουτσίας Φωκά, λιτό δεμένο με τη φύση, απλωμένο στα χώματα που πότιζαν καθημερινά με τον ιδρώτα και την αγάπη τους. Ένα μικρό κάστρο απόρθητο, μακριά από το κέντρο του χωριού στην περιοχή Φροτόλα, δίπλα στη Βασιλική της Αγίας Τριάδας, σε μικρό υψόμετρο από τη θάλασσα. Νοικοκυρόσπιτο, όχι μόνο δεν τους έλειπε τίποτα, αλλά πουλούσαν τις παραγωγές τους και ζούσαν με αξιοπρέπεια. Μπόλιασε τα παιδιά τους με την αγάπη για τη γη τους ο Λύσανδρος. Ιδιαίτερα η Ελένη η πρωτότοκη, πήρε βαθιά το μπόλι στο είναι της και δόθηκε ψυχή και σώμα στον τόπο της. Οι οικογένειες της Καρπασίας δεμένες σε όλα τα παρακλάδια τους. Οι γειτονιές δίχως προβλήματα, η μικρή τους κοινωνία λειτουργούσε με σεβασμό για την ιδιαιτερότητα η μια της άλλης. Τηρούσαν τα ήθη και τα έθιμα. Οι θρησκευτικές γιορτές σε όλο τους το μεγαλείο, καθώς αποτελούσαν την διασκέδασή τους και την αλλαγή από την καθημερινότητα, όπως γίνεται σε όλους τους μικρούς τόπους.

Η τουρκική εισβολή στις 15 Ιουλίου του 1974, άνοιξε πληγή στα σωθικά κάθε Κύπριου κι έτρωγε ασταμάτητα την ψυχή της Ελένης. Αίμα, θάνατος, βιασμοί, βασανιστήρια σε ημερήσια διάταξη. Οι περιουσίες και τα σπίτια αρπάχτηκαν. Οι πιο πολλοί έφυγαν “Διά της ιδίας θελήσεως” για τα ελεύθερα κομμάτια της Κύπρου. Στις 25 Αυγούστου του 1974 σείστηκε συθέμελα η γη της Αγίας Τριάδας. Οι αττίλες ήξεραν ακριβώς που θα πήγαιναν και τί θα συναντούσαν. Κλαυθμός και οδυρμός τριγύρω, οι γυναίκες με τα παιδιά και τους γέρους έφυγαν προσωρινά να κρυφτούν από την βαρβαρότητα. Τους άνδρες και τα αγόρια τους στοίβαζαν οι τούρκοι σε λεωφορεία που είχαν φέρει και τους οδήγησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Μέσα σ’ αυτούς και ο πατέρας Λύσανδρος.

Το όνειρο της Ελένης για ελευθερία και Δικαιοσύνη

Το όνειρο της Ελένης ήταν να γίνει δασκάλα. Με τις καλές σοδιές που είχαν από τα κτήματά τους, ο πατέρας Λύσανδρος την έστειλε στην Αθήνα να σπουδάσει το όνειρό της. Όμως δεν τα κατάφερε να μπει στην ανάλογη σχολή και σπούδασε Οικιακή Οικονομία, γύρισε στον τόπο της και διορίστηκε. Μορφωμένη και εκ φύσεως ανήσυχη, μόλις αντιλήφθηκε την εμφάνιση των στρατιωτών των Ηνωμένων Εθνών, έγραψε σε μια κόλα χαρτί τα ονόματα των ανδρών του χωριού που συνέλαβαν οι Τούρκοι και με χίλιες προφυλάξεις τις φύτεψε στα χέρια τους. Από εκείνη την στιγμή και μετά, δεν σταμάτησε ποτέ. Με κάθε τρόπο έστελνε κρυφά επιστολές προς όλες τις κατευθύνσεις που θεωρούσε πως μπορεί να βοηθηθεί ο τόπος της. Κατήγγειλε τις θηριωδίες που βίωναν στην καθημερινότητά τους οι άνθρωποι των κατεχόμενων.

Η Ελένη, με κίνδυνο της ίδιας της της ζωής, μπήκε με θάρρος και θράσος στο λεηλατημένο σχολείο. Μόνη της, προσπάθησε να διαμορφώσει σε λειτουργικές τάξεις κάποιους χώρους. Μάζεψε τα παιδιά των οικογενειών που αποφάσισαν να μείνουν στον τόπο τους και άρχισε να διδάσκει την γλώσσα τους και να στηρίξει την πίστη τους στην ορθοδοξία. Αυτές ήταν οι ρίζες τους και θα τις διατηρούσε με κάθε τρόπο. Όμως, τον εξευτελισμό τον ένιωθε βαθιά στο μεδούλι η δασκάλα, αφού, σε καθημερινή βάση, πήγαινε πρωί πρωί να καθαρίσει την βρομιά που άφηναν πίσω τους “εκείνοι”. Ουρούσαν και αφόδευαν στις τάξεις, πετούσαν ψόφια ζώα στο νερό, έκλεβαν τα κεραμίδια από την σκεπή. Πόλεμος καθημερινός, προσωπικός. «Εις πείσμα των καιρών…» έλεγε η Ελένη. «Είμαστε σκλάβοι…» έπλενε, καθάριζε, απολύμαινε κάθε μέρα πατώματα, θρανία, έδρα πριν έρθουν τα παιδιά.

Εκτός όμως από τα γράμματα η δασκάλα, ήθελε να εμφυσήσει στις ψυχούλες των ταλαιπωρημένων παιδιών την ελπίδα, πως, μια μέρα θα ελευθερωθούν. «Ελευθερία και δικαιοσύνη να σκέφτεστε παιδιά μου, ελευθερία και δικαιοσύνη, και θα έρθουν σύντομα, θα δείτε». Από το ξημέρωμα μέχρι το σούρουπο η ζωή της δασκάλας ήταν στο σχολείο. Οι μαθητές της ήταν τα δικά της παιδιά, ασχολούταν με τις ανάγκες του καθ’ ενός ξεχωριστά. Σ’ αυτή την ζωή η Ελένη Φωκά, έζησε πολλές και δύσκολες ζωές. Οι λεπτομερείς περιγραφές της Ευρυδίκης Περικλέους – Παπαδοπούλου με άρτια λογοτεχνική γλώσσα και ύφος, περιγράφει επίσης τον αγώνα της δασκάλας να επικοινωνήσει την κατάσταση που επικρατούσε στα κατεχόμενα σε Ευρώπη, Αμερική και όπου αλλού κατάφερνε να φτάσει ο λόγος της.

Μετά από χρόνια, εκδιώχτηκε από την Καρπασία. Δεν σταμάτησε ποτέ τον αγώνα της μέχρι και σήμερα. Η ελληνική σημαία που φυλασσόταν πίσω από το εικονοστάσι της, ποδοπατήθηκε και βεβηλώθηκε αισχρά. Η Ελένη πίστευε πως δεν θα την ξανάβλεπε και πόνεσε βαθιά. Όμως, έφτασε ξανά στα χέρια της μέσω κάποιου συντοπίτη, που κατάφερε να την διασώσει και της την έστειλε κρυφά. Άνοιξε η ψυχή της, αναπτερώθηκε η ελπίδα της. Την έπλυνε στην θάλασσα της Καρπασίας, την φύλαξε χρόνια πολύτιμο φυλακτό στην αγκαλιά της. Την παρέδωσε στα χέρια του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, με λυγμό στην φωνή της, μπροστά στα δακρυσμένα μάτια επτακοσίων πενήντα ανθρώπων, που παρακολουθούσαν την μεγαλειώδη παρουσίαση αυτού του βιβλίου, στο Προεδρικό Μέγαρο της Κύπρου, στις 9 Οκτωβρίου του 2024.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί τιμή για τα γράμματα, τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία.