Πώς δημιουργούνταν “τριδιάστατες” φωτογραφίες στο παρελθόν

Σύμφωνα με τη θεωρία της διόφθαλμης όρασης, χάρη στην οποία δημιουργήθηκαν εντυπωσιακές φωτογραφίες στο παρελθόν, όπως θα δούμε, τα μάτια μας, εξαιτίας της γωνίας των οπτικών αξόνων τους, μεταφέρουν από διαφορετική απόσταση την εικόνα κάποιου αντικειμένου. Τα μάτια μας βρίσκονται όντως σε διαφορετική θέση, κάθε φορά που παρατηρούμε ένα αντικείμενο. 

Από κοντά, το είδωλο του καθενός αντικειμένου είναι άλλο σε κάθε μάτι μας: σημεία του ειδώλου που βλέπουμε με το δεξί μάτι μας, είναι αόρατα από το αριστερό μάτι μας! Μόνον όταν δούμε το αντικείμενο και με τα δύο μάτια μας, τότε σχηματίζεται η ολοκληρωμένη εικόνα του, κάτι που το αξιοποιεί η οφθαλμιατρική επιστήμη στη διόρθωση της μυωπίας και της πρεσβυωπίας (μονόραση – monovision).

Στερεοσκοπικές-“τριδιάστατες” φωτογραφίες

Στην αρχή της διττής όρασης στηρίζεται και η λειτουργία της συσκευής του απλού στερεοσκοπίου. Δημιουργούμε δύο φωτογραφίες του ίδιου αντικειμένου με δύο φωτογραφικούς φακούς, όπως θα βλέπαμε το αντικείμενο με το καθένα μάτι μας χωριστά. Τις δύο φωτογραφίες τις βάζουμε στη βάση κιβωτίου και τις παρατηρούμε από δύο φακούς μπροστά στα μάτια μας.

Μεγεθύνοντας τα δύο είδωλα των φωτογραφιών, αυτά συμπίπτουν, δίνοντας την εντύπωση ανάγλυφης εικόνας. Το κιβώτιο αυτό το εφηύρε ο Σκοτσέζος Sir David Brewster (1781-1869) το 1849. Ήταν το πρώτο στερεοσκόπιο και θα το ακολουθούσαν άλλα.

Βελτίωση της αρχής της διττής όρασης συνιστά η συσκευή του τηλεστερεοσκοπίου, με την οποία μπορεί να αυξάνεται η απόσταση στη λήψη των δύο ειδώλων, όπως και τα νεότερα στερεοσκοπικά τηλέμετρα, που επιτρέπουν αποστάσεις έως δέκα χιλιόμετρα στις φωτογραφικές λήψεις. Μετεξέλιξη του στερεοσκοπίου είναι το view-master, γνωστό στην Αμερική από το 1939, ευρύτερα αποδεκτό στον παιδόκοσμο από τη δεκαετία του 1950 και αγαπητό στην Ελλάδα παιδικό παιχνίδι από τη δεκαετία του 1980.

Πολύ περισσότερο από τις απλές φωτογραφίες, οι στερεοσκοπικές φωτογραφίες συνδέθηκαν με απεικονίσεις έργων τέχνης, καθώς εξασφάλιζαν ζωντανότερες, οπωσδήποτε εντυπωσιακότερες εικόνες. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα είναι η στερεοσκοπική έγχρωμη φωτογραφία με το ταφικό μνημείο του Μετσοβίτη εθνικού ευεργέτη Μιχαήλ Τοσίτσα (1787-1856), έργο του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου (1811-1885) και των γλυπτών αδελφών Φυτάλη, των Γεώργιου (1830-1880) και Λάζαρου (1831-1909), από το 1861, στο Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών. Στο ίδιο μνημείο έχει ταφεί επίσης ο πολιτικός Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας (1910-1990).