Πως μια ταινία ενέπνευσε τους διαδηλωτές στην Άπω Ανατολή

Μια χειρονομία αντίστασης στην καταπίεση και την τυραννία παρμένη από τη δυστοπική ταινία Hunger Games, του 2012, έχει φτάσει να χρησιμοποιείται όλο και πιο μαζικά στην Ασία ως σύμβολο διαμαρτυρίας σε πραγματικές διαδηλώσεις, όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες στη Μιανμάρ.

Πρόκειται για το χαιρετισμό των τριών δακτύλων που αρχικά χρησιμοποιήθηκε και κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στην Ταϊλάνδη, το 2014. Εκεί, ο κόσμος υιοθέτησε κι άλλες μορφές έκφρασης διαμαρτυρίας εμπνεόμενος από κινηματογραφικές ταινίες, όπως το ντύσιμο με κοστούμια του Χάρι Πότερ, καθώς και από κινούμενα σχέδια τύπου anime.

Όπως ανέφεραν διαδηλωτές, τότε, θεώρησαν η χειρονομία των τριών δακτύλων είναι εύκολη, κατανοητή και μπορεί με άνεση να αντιπροσωπεύσει αρχές όπως ισότητα, αλληλεγγύη και ελευθερία. Άλλωστε, η ταινία ήταν και αρκετά “νωπή” εκείνη την περίοδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χειρονομία των τριών δακτύλων είχε τέτοια απήχηση που απαγορεύτηκε από το στρατιωτικό καθεστώς της Ταϊλάνδης και παραμένει παράνομη.

Την ίδια εποχή, “πέρασε” στο Χονγκ Κονγκ, όπου οι διαδηλωτές τη χρησιμοποίησαν φωνάζοντας συνθήματα ενάντια στα μέτρα καταστολής, το 2014. Στη Μιανμάρ οι πρώτοι που τη χρησιμοποίησαν ήταν οι γιατροί του γενικού νοσοκομείου της Γιανγκόν, και στη συνέχεια υιοθετήθηκε αυθόρμητα από πολλούς πολίτες της χώρας, στο πλαίσιο αντίδρασης ενάντια στη δικτατορία της 1ης Φεβρουαρίου, μαζί με διάφορες μορφές έκφρασης διαμαρτυρίας, όπως το χτύπημα σκευών, οι κόκκινες κορδέλες και το συνεχές κορνάρισμα στα οχήματα.

Η προέλευση του χαιρετισμού

Ο χαιρετισμός των τριών δακτύλων εμφανίζεται στην ταινία The Hunger Games του Γκάρι Ρος, η οποία τοποθετείται σεναριακά σε ένα μετα-αποκαλυπτικό μέλλον, στο έθνος Πάνεμ. Εκεί, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι από κάθε μία εκ των 12 επαρχιών της χώρας επιλέγονται για να διαγωνιστούν στους “αγώνες πείνας”, οι οποίοι μεταδίδονται από την τηλεόραση. 

Ο χαιρετισμός αρχικά εμφανίζεται ως χειρονομία της Επαρχίας 12 για να εκφράσει ευχαριστίες, σεβασμό, ευγνωμοσύνη και ως αντίο. Μέσα από τις αγωνιώδεις προσπάθειες της πρωταγωνίστριας να επιβιώσει, η χειρονομία μετατρέπεται σε σύμβολο εξέγερσης και αντίστασης για τις επαρχίες. Κατά τη διάρκεια της ταινίας εμφανίζεται πολλές φορές, χωρίς όμως να χάνει και τον αρχικό συμβολισμό του, δηλαδή το σεβασμό ή τον αποχωρισμό.

Σύμφωνα με την αφήγηση της ηρωίδας, Κάτνις, του πρώτου βιβλίου των The Hunger Games της Σούζαν Κόλινς, στο οποίο βασίστηκε η ταινία, η σύνδεση του χαιρετισμού με την έκφραση αντίστασης είναι φυσική: «Αντί να με χειροκροτούν στέκομαι εκεί ακίνητη καθόσο εκείνοι παίρνουν μέρος στην πιο έντονη μορφή αντίδρασης που μπορούν να διαπράξουν. Τη σιωπή. Που σημαίνει ότι δεν συμφωνούμε, δεν συναινούμε. Όλο αυτό είναι λάθος. Και μετά ξαφνικά συμβαίνει κάτι απροσδόκητο… Ο ένας μετά τον άλλο, κάθε μέλος από το πλήθος αγγίζει τα τρία μεσαία δάκτυλα του αριστερού χεριού στα χείλια του και το προτείνει προς εμένα. Είναι μια παλιά και σπάνια έκφραση στην επαρχία μας, και σημαίνει ευχαριστίες, σεβασμός, αντίο προς σε κάποιον που αγαπάς».