Προσωδία και ελληνική γλώσσα
15/02/2024
Όταν συναναστρέφεσαι μεγάλους ηθοποιούς με τρανή, ένδοξη, αναμφισβήτητη διεθνή καριέρα, κάθε συνάντηση, συνομιλία, συνδιάλεξη είναι ένα μάθημα ζωής, ήθους, φωνητικής, υποκριτικής τέχνης, ψυχικής δύναμης, διαίσθησης, πνευματικών δυνατοτήτων, κοινωνικών δεξιοτήτων, διπλωματίας, επικοινωνίας… Όποια γλώσσα κι αν ομιλούν διδάσκουν προσωδία, ρυθμό, ανάσες… Δεν ομιλούν τραγουδούν με όλα τα κύτταρα της ψυχοσωματικής τους και της ενιαίας συνολικής υλοενεργειακής τους οντότητας. Μόνον έτσι γίνεσαι “μεγάλος”. Με την ενεργητική “ακοή”, την ενεργητική ανάγνωση / θέαση, με την καθημερινή εξάσκηση της ενσυναίσθησης, με διαρκή επαγρύπνηση για την συναποκόμιση των μεγίστων κοινών ωφελημάτων από την πάντα εν εξελίξει “περιρρέουσα ατμόσφαιρα”. Η εν θερμώ δημιουργία (καλλιτεχνική, λογοτεχνική…) είναι πάντα, πάντοτε ΣΥΝ-δημιουργία, γιατί μόνον έτσι αξίζει, όταν συμπεριλαμβάνει, συνδεσμεύει, συν-κινεί, εκστασιάζει τον άλλον, τον πλησίον…
Ρυθμός, μελωδικότητα, αρμονία, καθιστούν τον προφορικό (αλλά και τον κωδικοποιημένο γραπτό) λόγο εργαλείο εκ-στάσεως, εκ-πλήξεως, εκ-κινήσεως… Κάποτε (προ γραφής καν) οι ραψωδοί, οι αοιδοί, οι πλανόδιοι ή εγκατεστημένοι σε παλάτια ποιητές, οι τροβαδούροι… τραγουδούσαν, χόρευαν, ερμηνεύουν με ολάκερη την ύπαρξη τους συγκεντρωμένη ως ακτίνα laser στο κοινωνούμενο νόημα.
Στο Θεατρικό Μουσείο, που ελπίζω να ξαναλειτουργήσει, βλέπουμε τις αυτοσχέδιες παρτιτούρες πάνω στις οποίες έχτιζε τους ρόλους της η Κατίνα Παξινού, συνθέτοντας τη δική της μουσική!
Την πρώτη φορά όταν αντίκρυσα ένα παρόμοιο κειμήλιο, ήμουνα 17 ετών, πρωτοετής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και τότε κατάλαβα γιατί παθιάζονται οι άνθρωποι με τα φετίχ, με τα κατάλοιπα σπουδαίων ανδρών τε γυναικών. Γιατί μας δίνουν μια “ιδέα” τού τι ήταν η καθημερινή τους εργασία, πως έγιναν, γιατί έγιναν μοναδικοί κι ανεπανάληπτοι. Μόνον μέσα από την στοχευμένη δουλειά είναι εφικτός ένας παγκόσμιος πνευματικός άθλος.
Διδάσκοντας επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς, υποψήφιους ρήτορες, ψαγμένους ανθρώπους που επιλέγουν την αυτοβελτίωση, τονίζω εξαρχής, από την πρώτη ήδη συνάντηση την ανάγκη τής σιωπής έτσι ώστε να ακούμε προσεκτικά το σώμα μας και να ψυχανεμιζόμαστε τα κινήματα της ψυχής των διπλανών μας. Στην Φυσική το λέμε αυτό ηλεκτρομαγνητική επαγωγή.
Ο λαός το εκφράζει – όπως πάντα – παραστατικότερα: “με τυφλό κοιμήθηκες, το πρωί θα αλληθωρίζεις”. Δεν έχουμε ακόμη – στην εξελικτική μας πορεία – υπερβεί τα πρωτόγονα θηλαστικά. Είμαστε όντα μιμητικά, για καλό και για κακό.
Ο Καρλ Γιουνγκ είπε: «Εάν κοιτάς έξω ονειρεύεσαι, εάν κοιτάς μέσα σου ξυπνάς!».
Προσωδία, ρυθμός και ανάσες…
Πολλοί μεγάλοι Ποιητές, Προφήτες, Μάγοι, ήταν, γεννήθηκαν ή έγιναν τυφλοί. Έτσι οξύνονται οι άλλες αισθήσεις και το ένστικτο της αυτοσυντήρησης χτυπάει κόκκινο. Συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό σύστημα συνεργάζονται με την medulla oblongata, με τα κρυφά δωμάτια τού εγκεφάλου, αλλά και με τον φλοιό, όπου – ενδεχομένως – εδρεύει η συνείδηση προκειμένου να αναδημιουργήσουνε, να ανασυνθέσουνε ένα διαφορετικό κάθε φορά εξατομικευμένο “μοντέλο” τού έξω (απειλητικού, εχθρικού) κόσμου. Πολλοί σοφοί αρχαίων θρησκειών απεφάνθησαν πως υπνοβατούμε, η ζωή είναι ένα όνειρο, είμαστε το όνειρο κάποιου που μας οραματίζεται…
Όλα αυτά επαληθεύονται αλλά και ξεπερνιούνται, μόνον μέσα από την ενεργητική όραση κι ακοή (και διαίσθηση…) του προφορικώς εκφερόμενου λόγου: εάν δεν έχει προσωδία, μελωδία, αρμονία, ρυθμό, μετατροπίες, αντιστίξεις… τότε είναι πλαστός, ανενεργός, δυσλειτουργικός, νοθευμένος. Έτσι μπορούμε να διακρίνουμε την αληθή πληροφορία από τα “fake news”: ακούστε τους επίδοξους χειριστές σας πως σας μιλάνε!
Ρωτάει ο Άμλετ τον Πολώνιο εάν παίζει κιθάρα. Όχι, του απαντάει εκείνος ο πονηρός. «Τότε πώς νομίζεις ότι μπορείς να περι-παίξεις εμένα, που είμαι απείρως πολυπλοκότερος»; Είμαστε πολύπλοκα όντα οι άνθρωποι, με δυσεξιχνίαστες χορδές, με άπειρες δυνατότητες, με ιδιοσυχνότητες διαφορετικές από του πλησίον, ακόμα κι από του δίδυμου αδελφού ή αδελφή μας.
ΑΚΟΥΣΤΕ ΚΑΙ ΜΙΛΗΣΤΕ ΜΕΛΩΔΙΚΑ ΜΕ ΌΛΗ ΣΑΣ ΤΗΝ ΎΠΑΡΞΗ!!!
