“Τετράς”: Ο ξεχασμένος θησαυρός του Βαμβακάρη

Με την ευκαιρία της πεντηκονταετίας από τον θάνατο του Μάρκου Βαμβακάρη, ας θυμηθούμε ένα σημαδιακό περιστατικό για τη λαϊκή μουσική. Το 1934 ήταν, θα έλεγα, ένα σωτήριο έτος για την λαϊκή διασκέδαση στην Ελλάδα. Τότε, στα μουσικά πάλκα, διαφέντευαν οι μικρασιάτικες κομπανίες με τα σαντουρόβιολα. Τα μπουζούκια και οι μπαγλαμάδες παίζονταν ιεροκρυφίως, μόνο σε τεκέδες, φυλακές, μπουρδέλα και σε πονηρούς, γενικότερα, χώρους. Όμως το καλοκαίρι του 1934, έχουμε το πρώτο ρεμπέτικο συγκρότημα πάνω σε πάλκο, με το πασίγνωστο πλέον όνομα “Τετράς, η ξακουστή του Πειραιώς”.

Την αποτελούσαν, ο δημιουργός Μάρκος Βαμβακάρης, Συριανός, που έπαιζε μπουζούκι και τραγουδούσε, ο Γιώργος Μπάτης, από τα Μέθανα, που έπαιζε μπαγλαμά και τραγουδούσε, ο Στράτος Παγιουμτζής, από το Αϊβαλί, που τραγουδούσε, αλλά …γρατζούναγε και κάνα μπαγλαμά και ο Σμυρνιός Ανέστης Δελιάς που έπαιζε μπουζούκι, κιθάρα και τραγουδούσε. Η “Τετράς” εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη “Μάντρα του Σαραντόπουλου”, στην Ανάσταση του Πειραιά, το καλοκαίρι του 1934.

Η δημόσια εμφάνισή της σε πάλκο ήταν ξεχωριστής σημασίας, γιατί τα ρεμπέτικα τραγούδια από υπόθεση των παιδιών της “φάρας”, έγιναν τραγούδια για όλο τον κόσμο, έγιναν δηλαδή δημόσιο ακρόαμα! Και επειδή ο κόσμος, γενικά, δεν ανήκει (προφανώς) στη “φάρα”, τα στιχάκια των ρεμπέτικων άρχισαν να εγκαταλείπουν την πονηρή θεματολογία…

Ο κόσμος, μας λέει ο Μάρκος, μαζευόταν κάθε βράδυ για να ακούσει την “Τετράδα” και όσοι μένανε αργά, εκτός από τα ερωτικά τραγούδια, άκουγαν ευχαρίστως και κάποια πονηρά! Με την εμφάνισή της “Τετράδος” έγινε μια επανάσταση στη διασκέδαση, στη διάδοση των ρεμπέτικων αλλά και στην αλλαγή του μουσικού χάρτη της Ελλάδας. Τα πρώτα μεροκάματα είχαν ως εξής: Ο Μάρκος ως αρχηγός και πιο γνωστός έπαιρνε 200 δραχμές το βράδυ, ενώ οι άλλοι έπαιρναν κάπου μεταξύ 65 και 75 δραχμές ο ένας.

 

“Τετράς”: Το ξεχασμένο συγκρότημα

Πολύ με στενοχωρεί που ενώ στην Αμερική και στην Αργεντινή, την ίδια εποχή, κινηματογραφούσαν τα αστέρια του blues και του tango (των αντίστοιχων δηλαδή του ρεμπέτικου, λαϊκών μουσικών ειδών), εδώ οι κινηματογραφιστές “κοιμόντουσαν” με τα τσαρούχια τους και ούτε που πήραν μυρουδιά τι παγκόσμιος (όπως αποδείχτηκε) μουσικός θησαυρός πέρασε από δίπλα τους!

Φανταστείτε, ότι μόνο μία φωτογραφία της “Τετράδος” υπάρχει κι αυτή από μία διαφήμιση – τί ντροπή! Για άλλες, όμως, πολύ βλαβερές για τον τόπο θλιβερές “μουτράκλες” –παντελώς ξεχασμένες σήμερα– υπάρχει πλήθος φωτογραφιών και ταινιών! Αλλά σε πείσμα, η “Τετράδα” είναι παρούσα! Ακολουθούν επτά επιλεγμένα τραγούδια τα οποία γράφτηκαν ακριβώς εκείνη την περίοδο του 1934.