Τίς πταίει για την κρίση της θεατρικής γραφής

Παρατηρείται τα τελευταία μετανεωτερικά χρόνια μία (τουλάχιστον) δραματουργική δυσπραγία. Φυσικά και περνάει το θέατρο “κρίση”, ήδη από την αρχαιότητα. Η θεατρική γραφή είναι κάτι απαιτητικά περίπλοκο γιατί:

• Πρέπει να είναι επίκαιρο.
• Να είναι και διαχρονικό.
• Να απαντάει σε πανάρχαια ερωτήματα, ή – τουλάχιστον – να τα θέτει.
• Να είναι “εικόνα της κοινωνίας”, αντανάκλαση τής περιρρέουσας ατμόσφαιρας, αλλά ταυτόχρονα και οικουμενικό, παγκόσμιο, διεθνές, υπερτοπικό…
•  Να διασκεδάζει, να ψυχαγωγεί, να καθηλώνει τον/τη/το θεατή, να συναρπάζει.
• Να συγκινεί/ή και να προβληματίζει.
• Να διδάσκει.
• Να λαμβάνει υπόψη τις αντιδράσεις/διαδράσεις/αναδράσεις (συμπεριλαμβανομένης της κριτικής).
• Να έχει και λογοτεχνικότητα (η ποιοτικότητα συνάδει και συμβαδίζει με τα μεγάλα κλασικά, αθάνατα, διαχρονικά θεατρικά έργα).
• Να είναι πολιτικό/κοινωνικό.
• 11.………………………………………

Είναι σίγουρα η πλέον πολυσύνθετη, απαιτητική, συνδυαστική, συμπεριληπτική μορφή Τέχνης. Στο Θέατρο, στο καλό, στο αντικειμενικό, ουδείς/ουδεμία/ουδέν αποκλείεται εκ προοιμίου. Όλα είναι “υλικό”, πρώτη ύλη, αλλά και σκοπός/απεύθυνση. Ο επαρκής θεατής/αναγνώστης είναι συνδημιουργός, ακόμα κι όταν σωπαίνει, όταν δεν αντιδρά (ειδικά τότε). Τα τελευταία 30-40 χρόνια είδαμε μεγάλα λογοτεχνήματα να ανεβαίνουν με μεγάλη επιτυχία στη σκηνή και στην οθόνη. Είδαμε και “αυτοσχεδιασμούς”, χωρίς κείμενο τής προκοπής. Χωρίς κι άνευ λόγου, επίσης…

Είδαμε, είδαμε… Και ξαναγυρίσαμε στους πολυχρησιμοποιημένους “κλασικούς”. Ακόμα και στους ξεπερασμένους, στους σκονισμένους, στους ληγμένους. Φτάνει το έργο να είναι καλογραμμένο, ας είναι και… Ευγένιος Λαμπίς. Μάλιστα!

Ποιήματα σε δραματουργικές συνθέσεις αμφιβόλου αφηγηματικής δεξιοτεχνίας ανεβαίνουν συχνά-πυκνά για να τιμήσουν το πρόσωπο ζωντανών (κατά το μάλλον ή ήττον) λογοτεχνών. Ελάχιστοι εκτίθενται οι ίδιοι απαγγέλοντας, ή και παριστάνοντας πρόσωπα τού μύθου τους. “Ο νεκρός δεδικαίωται” κι είναι ούτως ή άλλως εύκολη λεία. Μεταξύ χειριστικών συμπεριφορών/στάσεων κι ατιμώρητης εκμεταλλεύσεως είναι λεπτός ο μίτος…

“Ασκητική”στο θέατρο “Αγγέλων βήμα”

Στην δική μου σύγχρονη “Ασκητική” που ανεβαίνει κάθε Τετάρτη τού σωτηρίου μηνός Φεβρουαρίου 2024 στο ΘΕΑΤΡΟ ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ με ελεύθερη είσοδο, προσπάθησα να ξαναγράψω το καζαντζακικό αριστούργημα με την έντονη μεταφυσική σκοπιά, σαν να ήταν εδώ ο Μεγάλος Δάσκαλος σήμερα. Το τιτλοφόρησα “Προορατικός ασκητής στυλίτης. Δαιμόνων βήμα αγγέλων αναψυχή/ Αγγέλων βήμα δαιμόνων ανακωχή…” Και ξεκινάει έτσι:

«Αγάλλομαι με τους Αγγέλους. Τα λαμπερά, αγνά τους μάτια όταν κοιτάζω
Χάνομαι σε θάλασσα βαθιά
Γαλαζοπράσινη, διαυγή, σαν το κρυστάλλινο φως
Τού καταμεσήμερου στον Άθωνα.
Όλοι οι άνθρωποι γεννιόμαστε αθώοι.
Κάποιοι παραπατούν και σκοντάφτουν.
Ελάχιστοι σηκώνονται.
Οι περισσότεροι ανακυκλώνονται.
Τον είπανε Τροχό της Τύχης, τών επαναγεννήσεων,
Μέγγενη της Αναγκαιότητας
Κι άλλοι καρμική ρουλέτα.
Ποιος είμαι εγώ να συμφωνήσω
Ή να διαφωνήσω;
Οι άνθρωποι δεν ομονοούν.
Όταν ομονοήσουν το παιχνίδι θα λήξει.
Πατήρ πάντων πόλεμος,
Γνωμοδότησες Ηράκλειτε
Κι απεφάνθης.
Σε είπανε σκοτεινό
Και σε διαγράψανε από τα κατάστιχα
Τής οικουμένης.
Εκτός από κάτι τσιτάτα που δεν κατενόησαν.
Θολά μιλάς στους θολωμένους,
Σκοτεινά στους σκοτωμένους
Εγώ τον κανόνα αυτόν καταστρατηγώ.
Θα δούμε αν θα μου βγει σε καλό.
“Προς γαρ το τελευταίον εκβάν έκαστον τών πριν υπαρξάντων κρίνεται”,
Δημοσθένη.
Τα στερνά νικούν τα πρώτα…»

Επιχειρώ να συνδέσω ποίηση, επιστήμη, θέατρο, σώμα/πνεύμα/ψυχή αποκαθιστώντας την αρχική Ολότητα τού ταλαίπωρου ανθρώπινου όντος πριν βιώσει τόσες απώλειες, εκπτώσεις, υποτιμήσεις, υποδουλώσεις, εξανδραποδισμούς. Το εάν το επέτυχα ή όχι, σας προσκαλώ να το διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι, ιδίοις ωσίν, με όλες σας τις αισθήσεις, με τις κεραίες σας ανοικτές στο Άγνωστο, στο Άρρητο, στο Άφατο… που είναι και το κύριο αντικείμενο, ο σκοπός και η προοπτική τής Ποιήσεως (που οίησιν δεν γνωρίζει).