Το σινεμά πάει online – Το 2021 θα κριθεί η επιβίωση των αιθουσών

Την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου η μεγαλύτερη κινηματογραφική εταιρεία στον κόσμο, η Warner Media, προχώρησε σε μια ανακοίνωση με σημαντικές συνέπειες για τον κλάδο στις αγγλόφωνες χώρες. Όλες οι ταινίες της εταιρείας θα είναι διαθέσιμες online για ένα μήνα μέσω της υπηρεσίας streaming HBO Max ταυτόχρονα με το ντεμπούτο τους στα σινεμά – εφόσον αυτές είναι ανοιχτά.

Λίγη σημασία έχει αυτό για χώρες όπως η Ελλάδα, δεδομένου ότι η υπηρεσία δεν είναι διαθέσιμη εκτός ΗΠΑ, αλλά δίνει το στίγμα για το μέλλον του κινηματογράφου όπως τον γνωρίζαμε. Πρόκειται για μια αντίδραση των εταιρειών παραγωγής –σε παρόμοια βήματα κινούνται η Disney και η NBCUniversal– στις νέες συνθήκες που έφερε ο κορωνοϊός, όμως δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα προσωρινή, όπως εκτιμούσαν αρχικά.

Προφανώς το να παίζονται οι νέες πολυαναμενόμενες ταινίες του Χόλιγουντ αμέσως στις πλατφόρμες streaming –η Warner θα ξεκινήσει ήδη να το κάνει με το Wonder Woman 1984 μέσα στα Χριστούγεννα– είναι καταστροφικό για τις κινηματογραφικές αίθουσες, οι οποίες σε πολλά μέρη του κόσμου είναι είτε κλειστές είτε λειτουργούν με πολύ περιορισμένο κοινό.

Οι μεγάλες αλυσίδες στις ΗΠΑ, όπως η Regal Cinemas και η AMC Theatres, ήδη διαμαρτύρονται για την απόφαση της Warner, κατηγορώντας την τελευταία ότι “επιδοτεί” τη streaming υπηρεσία της εις βάρος των άλλων συντελεστών και συνεργασιών της. Μάλιστα δεσμεύθηκαν σε “επιθετική” απάντηση για την υπεράσπιση της “εμπειρίας θέασης” των μεγάλων ταινιών που προορίζονται για την κινηματογραφική αίθουσα.

Λίγη σημασία έχει η πληροφορία που διαδίδεται στο χώρο, ότι το μέτρο θα είναι προσωρινό, με το επιχείρημα ότι τα εμβόλια θα αλλάξουν τα δεδομένα μέσα στο 2021. Κι αυτό γιατί, μέχρι πράγματι να αλλάξουν τα δεδομένα, πλήθος επιχειρήσεων με κινηματογραφικές αίθουσες θα έχουν χρεοκοπήσει. Την προειδοποίηση αυτή στέλνουν ήδη τα διοικητικά συμβούλια των μεγάλων αλυσίδων στους μετόχους τους, και φυσικά ούτε οι μικροί κινηματογράφοι έχουν κάπου να εναποθέσουν τις ελπίδες τους.

Η ζημιά είναι ήδη μεγάλη

Το πλήγμα στον κινηματογράφο είναι πια μη αναστρέψιμο για πολλούς λόγους, συνεπώς ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο επιτρέψουν τη λειτουργία των αιθουσών όπως την προ-Covid-19 εποχή, δεν σημαίνει ότι θα επιστρέψουν οι θεατές. Αφενός το streaming εδραιώνεται όλο και περισσότερο ως καταναλωτική συνήθεια, εδώ και κάποια χρόνια άλλωστε, αφετέρου πολύς κόσμος θα συνεχίσει να αποφεύγει λιγότερο ή περισσότερο, τις συναθροίσεις.

Πράγματι, τα νούμερα στις συνδρομές υπηρεσιών όπως το Netflix, το Amazon Prime και το HBO Max (στις ΗΠΑ) κάλπασαν όλο το 2020, δίνοντας περαιτέρω οικονομικά κίνητρα στις εταιρείες παραγωγής να μετατοπίσουν το ενδιαφέρον τους από τους κινηματογράφους σε αυτές. Δεν είναι βέβαιο, όμως, ότι η κερδοφορία τους μπορεί να συναγωνιστεί τα κέρδη που φέρνει το box office του Χόλιγουντ, ιδίως στις ταινίες blockbuster υψηλού κόστους.

Αστάθμητος παράγοντας, από την άλλη μεριά, αποτελεί τόσο η συμπεριφορά του κόσμου όσο και οι εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας. Ακόμα και σε περιοχές όπου οι κινηματογράφοι έμειναν ανοιχτοί, έστω με περιορισμούς, η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, κι αυτό ισχύει για όλο τον κόσμο. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, εκατοντάδες κινηματογράφοι αναμένεται να ανοίξουν στα μέσα Δεκεμβρίου, αλλά το 2020 αναμένεται να κλείσει με χαμηλό ρεκόρ εισιτηρίων, από 176 εκατ. που ήταν το 2019, σε μόλις 40 εκατ. φέτος. Στο μεταξύ οι αίθουσες παραμένουν κλειστές (λόγω περιορισμών) στην Ουαλία, τη Βόρεια Ιρλανδία, εν μέρει στη Σκωτία και την Αγγλία, ενώ μεγάλες αλυσίδες, όπως η Cineworld, έχουν αναστείλει το άνοιγμα των αιθουσών ως το Μάρτιο.

Στην Ιταλία οι κινηματογράφοι αναμένεται να παραμείνουν κλειστοί καθόλη τη διάρκεια των γιορτών, παρά τις πιέσεις από τις ιταλικές κινηματογραφικές αίθουσες και τους διανομείς. Η πτώση του ιταλικού box office άγγιξε το 90% σε σχέση με πέρυσι και η απώλεια των Χριστουγέννων, δηλαδή την πιο ευνοϊκή περίοδο για το σινεμά, θα είναι καταστροφική.

Στη Γερμανία οι διανομείς υπέστησαν ψυχρολουσία μετά την απόφαση της καγκελαρίας να μην ανοίξουν τελικά οι κινηματογράφοι στις 20 Δεκεμβρίου, αλλά μετά τις 10 Ιανουαρίου. Ταυτόχρονα, διοργανώσεις όπως η Berlinale και το European Film Market προσανατολίζονται σε αμιγώς διαδικτυακές εκδηλώσεις.

Αλλάζει το επιχειρηματικό μοντέλο

Πέρα από την αναμονή για το εμβόλιο και την επαναφορά στην κανονικότητα, σε αρκετές περιπτώσεις οι επιχειρηματίες των κινηματογράφων κάνουν αλλαγές στο “προϊόν” που προσφέρουν, μήπως και καταφέρουν να προσελκύσουν περισσότερους πελάτες.

Στην Κορέα, οι κινηματογράφοι προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, καθώς οι πωλήσεις εισιτηρίων μειώθηκαν κατά 72%, τους πρώτους 11 μήνες του 2020, σε σχέση με πέρυσι. Οι αλυσίδες έκλεισαν ορισμένες αίθουσες για να μειώσουν το κόστος λειτουργίας, αύξησαν τις τιμές και επενδύουν σε σειρές, προβολή μουσικών συναυλιών και ζωντανών διαγωνισμών βιντεοπαιχνιδιών.

Στον Καναδά, με το δεύτερο κύμα του ιού, έκλεισαν ξανά οι κινηματογράφοι, με αποτέλεσμα οι επιχειρηματίες του κλάδου να διαμαρτύρονται και να προειδοποιούν με λουκέτα. Το μόνο πράγμα που επιτρέπει την επιβίωσή τους, μέχρις ώρας, είναι τα έκτακτα μέτρα στήριξης του καναδικού κράτους. Ορισμένα σινεμά έχουν φτιάξει τις δικές τους πλατφόρμες streaming, προβάλλοντας ταινίες που δεν βρίσκει κανείς σε πλατφόρμες όπως το Netflix.

Στην Ινδία οι κινηματογράφοι προχώρησαν σε μεγάλες εκπτώσεις στις τιμές των εισιτηρίων, ως και 70%, προσθέτοντας και πλήθος προσφορών, αλλά η προσέλευση δεν ξεπερνά το 35-40%. Εκεί, βέβαια, σημειώνεται το πρόβλημα της απουσίας νέων τίτλων του Μπόλιγουντ, αλλά και ο φόβος των καταναλωτών να πάνε σινεμά. Επίσης, η απαγόρευση κυκλοφορίας από συγκεκριμένη ώρα και μετά έχει ωθήσει σε αλλαγή του προγράμματος προβολών, κάτι που δεν τραβά το ενδιαφέρον των θεατών.

Παρομοίως, σε περιοχές της Κίνας, όπως το Πεκίνο, μικροί και μεγάλοι κινηματογράφοι προχωρούν σε μεγάλες εκπτώσεις στις τιμές των εισιτηρίων, σε “ειδικές” προβολές για οικογένειες, προβολές θεατρικών έργων κ.ά. Σε άλλες, βέβαια, όπως το Χονγκ Κονγκ, κλείνουν εκ νέου, για τουλάχιστον 15 μέρες, στο πλαίσιο του “τέταρτου κύματος” του ιού, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι Αρχές.