Κι όμως η αναβάθμιση των MEKO γίνεται με απευθείας ανάθεση

Γράφει ο Κυνικός

Η πρόσφατη θετική γνωμοδότηση της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής για το πρόγραμμα του Εκσυγχρονισμού Μέσης Ζωής (ΕΜΖ) των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN («ΥΔΡΑ») του Πολεμικού Ναυτικού, σηματοδοτεί την έναρξη υλοποίησης του πολύπαθου προγράμματος, καθώς το επόμενο βήμα είναι η εισαγωγή του στο Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ) για τη λήψη οριστικής απόφασης.

Περίπου δύο δεκαετίες από τότε που το Πολεμικό Ναυτικό διατύπωσε δημόσια την ανάγκη του εκσυγχρονισμού των τεσσάρων φρεγατών του τύπου (με προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ) και ενώ πλέον:

• η ηλικία των φρεγατών κυμαίνεται μεταξύ 33 ετών η αρχαιότερη («ΥΔΡΑ» F-452, ναυπήγηση το 1990) έως 25 ετών η νεότερη («ΣΑΛΑΜΙΣ» F-455, μαζί με τις «ΣΠΕΤΣΑΙ» F-453 και «ΨΑΡΑ» F-454 οι οποίες ναυπηγήθηκαν στα Ελληνικά Ναυπηγεία Α.Ε – ΕΝΑΕ την τριετία 1995-1997), δηλαδή για τις τρεις εξ αυτών πολύ πέραν του μέσου της σχεδιαστικής ηλικίας τους και για την τέταρτη πέραν αυτής,
• η έλλειψη πόρων και χρόνου που απαιτεί η ναυπήγηση νέων μονάδων σε συνδυασμό
• με την αδήριτη ανάγκη διατήρησης της υψηλότερης δυνατής οροφής μεγάλων μονάδων επιφανείας.

Με τη θετική γνωμοδότηση της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής στη συνεδρίαση της 7ης Απριλίου 2023, δρομολογείται, έστω και με πολύ μεγάλη καθυστέρηση, η υλοποίηση ενός προγράμματος που χωρίς αμφιβολία αποτελεί το πρωτοτυπικό παράδειγμα των πολύ σοβαρών δομικών στρεβλώσεων του ελληνικού πολιτικού-στρατιωτικού οικοδομήματος.

Το χρονικό του προγράμματος

Ο ΕΜΖ εγκρίθηκε από το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) στις 20 Οκτωβρίου 2020 και μία εβδομάδα αργότερα, στις 27 Οκτωβρίου 2020, εγκρίθηκε και από το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ). Στις 27 Σεπτεμβρίου 2022, δηλαδή περίπου δύο χρόνια μετά τις προαναφερθείσες εγκρίσεις, το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο (ΑΝΣ) ενέκρινε την τεχνική περιγραφή του προγράμματος που περιλαμβάνει εργασίες:

-Αντικατάστασης παλαιών συστημάτων. Όπως ανέφερε σε ανάρτηση του σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Διονύσης Χατζηδάκης, ανώτατος αξιωματικός ε.α. του Πολεμικού Ναυτικού και πρώην δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου, που ήταν και ο εισηγητής της κυβερνητικής πλειοψηφίας για το εν λόγω πρόγραμμα, πρόκειται να αντικατασταθούν οι ηλεκτρομηχανές, τα ραντάρ επιφανείας και αέρος και τα συστήματα βολής με τα πιο σύγχρονα.
-Αναβάθμισης συστημάτων.
-Επιθεώρησης / επισκευής (overhauling) συστημάτων.
-Προσθήκης νέων συστημάτων για την επαύξηση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων όπως π.χ. ο δέκτης προειδοποίησης (καταυγασμού από δέσμη) λέιζερ (LWR: Laser Warning Receiver), που ανιχνεύει, αναλύει και εντοπίζει την κατεύθυνση εκπομπών λέιζερ (είτε τηλέμετρων για τη μέτρηση της απόστασης είτε κατάδειξης, που «φωτίζουν» τον στόχο ώστε να προσβληθεί από κατευθυνόμενο με λέιζερ όπλο).

Στις 25 Νοεμβρίου 2022 το ΑΝΣ ενέκρινε της επιχειρησιακή αναγκαιότητα – σκοπιμότητα της ενεργοποίησης του προγράμματος. Στις 21 Δεκεμβρίου 2022 το ΣΑΓΕ ενέκρινε την ενεργοποίηση του προγράμματος με εκτιμώμενο κόστος έως 605 εκατ. ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένων κρατήσεων) με έτος έναρξης το 2023 και χρονική διάρκεια έως επτά έτη (δηλαδή πέρας ολοκλήρωσης του προγράμματος το 2029). Επίσης το ΣΑΓΕ ενέκρινε:

-Την ενεργοποίηση του εν λόγω προγράμματος με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης με την κοινοπραξία των εταιριών TKMS – Thales Nederland χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού σύμφωνα με τις προβλέψεις της ισχύουσας νομοθεσίας – παράγραφος 2 (ε) του άρθρου 42 του νόμου 3978/2011 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τον Νόμο 4782/2021. Κατά τη φάση της διαπραγμάτευσης με την κοινοπραξία, η οποία σε περίπτωση ανάθεσης της σύμβασης είναι υποχρεωμένη να περιβληθεί συγκεκριμένη νομική μορφή, θα καθορισθούν η τελική τεχνική και οικονομική προσφορά της κοινοπραξίας και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του προγράμματος.

-Τη χρηματοδότηση του προγράμματος για περίοδο επτά ετών (2023 – 2029) ως ακολούθως:

2023: 150 εκατ. ευρώ
2024: 30 εκατ. ευρώ
2025: 90 εκατ. ευρώ
2026: 90 εκατ. ευρώ
2027: 90 εκατ. ευρώ
2028: 70 εκατ. ευρώ
2029: 85 εκατ. ευρώ

Σε ό,τι αφορά τον τρόπο υλοποίησης του προγράμματος, έγινε γνωστό ότι έχει προκριθεί το μοντέλο του Κύριου Αναδόχου που θα έχει την πλήρη ευθύνη του έργου και την υποχρέωση της συνολικής ολοκλήρωσης του (turn key project). Μετά την υπογραφή και την ενεργοποίηση της σύμβασης (δηλαδή την καταβολή της προκαταβολής) θα εκτελεστούν οι απαιτούμενες μελέτες, οι οποίες θα πρέπει να είναι εγκεκριμένες από νηογνώμονα, και θα γίνουν οι παραγγελίες των νέων συστημάτων. Με βάση τον τρέχοντα σχεδιασμό στον ανάδοχο θα παραδίδονται δύο πλοία με διαχωρισμό έξι μηνών.

Τις εργασίες αναβάθμισης κάθε πλοίου θα ακολουθούν εργοστασιακοί έλεγχοι / δοκιμές (FAT: Factory Acceptance Tests), δοκιμές / έλεγχοι αποδοχής εν όρμω (HAT: Harbor Acceptance Tests) και εν πλω (SAT: Sea Acceptance Tests). Με την επιτυχή ολοκλήρωση των HAT και SAT θα γίνεται η παραλαβή του πλοίου από το Πολεμικό Ναυτικό με εγγύηση ενός έτους για την καλή λειτουργία των συστημάτων του. Το σύνολο των εργασιών θα πραγματοποιηθεί σε ελληνικό ναυπηγείο στην περιοχή της Αττικής με εκτιμώμενο ποσοστό 12% έως 15% του προϋπολογισμού του προγράμματος. Επίσης προβλέπεται η συμμετοχή σημαντικού αριθμού ελληνικών εταιριών με κατασκευαστικό έργο υποσυστημάτων που εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε ποσοστό περί το 15% του προϋπολογισμού του προγράμματος.

Κατά την ενημέρωση της κοινοβουλευτικής επιτροπής ο υπουργός Εθνικής Άμυνας αναφέρθηκε και στη δυνατότητα σύναψης στρατηγικών συνεργασιών ελληνικών εταιριών με τις TKMS και Thales Nederland για την εκτέλεση προγραμμάτων της διεθνούς αγοράς χωρίς όμως να διευκρινίσει εάν θα προβλέπεται ανάλογη συμβατική υποχρέωση τους ή απλώς πρόκειται για έκφραση του κλασσικού, ελληνικού ευσεβούς πόθου. Επίσης, από τον Διονύση Χατζηδάκη αναφέρθηκαν ονομαστικά ελληνικές εταιρίες (SIGNAAL HELLAS, THALES HELLAS, MELITA) που θα εμπλακούν με την υποστήριξη των νέων συστημάτων.

Παρατηρήσεις και ερωτήματα

Όπως προαναφέρθηκε η υλοποίηση του ΕΜΖ αποφασίστηκε να υλοποιηθεί με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης με την κοινοπραξία των εταιριών TKMS (Thyssen Krupp Marine Systems)– Thales Nederland χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ισχύουσας νομοθεσίας και συγκεκριμένα της παραγράφου 2 (ε) του άρθρου 42 του νόμου 3978/2011 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τον Νόμο 4782/2021. Στην πράξη, πρόκειται για απευθείας ανάθεση στην προαναφερθείσα κοινοπραξία με κύριο επιχείρημα τη μείωση του πιθανού τεχνολογικού ρίσκου.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι:

• η μεν TKMS, αποτελεί τη διάδοχο της εταιρίας Blohm + Voss η οποία τη δεκαετία του 1990 παρείχε, μεταξύ άλλων, την τεχνογνωσία και την πλήρη σχεδίαση για την κατόπιν αδείας ναυπήγηση των τριών φρεγατών του τύπου στην Ελλάδα από την Ελληνικά Ναυπηγεία ΑΕ (ΕΝΑΕ),
• η δε THALES Nederland (η πρώην Hollandse Signaalapparaten B.V. που σήμερα αποτελεί θυγατρική του γαλλικού ομίλου), είναι ο κατασκευαστής του υφιστάμενων Συστήματος Διαχείρισης Μάχης STACOS Mod 2 και αισθητήρων (ραντάρ έρευνας αέρος Signaal MW08, ραντάρ έρευνας αέρος & επιφανείας Signaal DA08 και ραντάρ ελέγχου πυρός Signaal STIR).

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στην ακόλουθη αναφορά που περιλαμβάνεται στην επιχειρηματολογία για την τεκμηρίωση της επιλογής της διαδικασίας διαπραγμάτευσης (δηλαδή, κατ’ ουσία της απευθείας ανάθεσης): Η τεχνική δυσχέρεια έτερων οικονομικών φορέων να εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες επιδόσεις της τεχνικής προδιαγραφής χωρίς να τους παρασχεθούν επαρκή στοιχεία που αφορούν τα εγχειρίδια διασύνδεσης των συστημάτων αλλά και κατασκευαστικά στοιχεία πλοίου (σχέδια – κατασκευαστικές μελέτες) τα οποία κατέχουν μόνο οι κατασκευάστριες εταιρίες που απαρτίζουν την κοινοπραξία, ενώ δεν υφίστανται σε όλο το εύρος τους στο Πολεμικό Ναυτικό.

Τίθενται λοιπόν τα ερωτήματα:
-Αφού δεν διατίθετο τα εγχειρίδια διασύνδεσης και τα κατασκευαστικά σχέδια του πλοίου προς τι οι επαφές και συζητήσεις με άλλους υποψήφιους ανάδοχους; Με βάση την προαναφερθείσα επιχειρηματολογία αποδεικνύεται ότι δεν είχαν καμία πρακτική αξία. Γιατί τότε γίνονταν; Απλώς για την καλλιέργεια της ψευδαίσθησης περί εφαρμογής κάποιου τύπου διαγωνιστικής διαδικασίας;
-Tα κατασκευαστικά στοιχεία του πλοίου (σχέδια – κατασκευαστικές μελέτες) είχαν αγοραστεί ή όχι με δαπάνη του Ελληνικού Δημοσίου από τη Blohm + Voss;
-Τα κατασκευαστικά στοιχεία του πλοίου (σχέδια – κατασκευαστικές μελέτες) δεν είχαν παραχωρηθεί στην ΕΝΑΕ για την εγχώρια ναυπήγηση των τριών πλοίων; Εάν ναι, αναζητήθηκαν στην ΕΝΑΕ και δεν βρέθηκαν;
-Είχε παραδοθεί ή όχι πλήρης σειρά κατασκευαστικών στοιχείων (σχέδια – κατασκευαστικές μελέτες) και στο Πολεμικό Ναυτικό;

Πηγή: defence-point. gr.