Οι μαντεψιές του ΔΝΤ και τα νταούλια του Τσίπρα

Αλλαγή του μίγματος δημοσιονομικής πολιτικής ζητά το ΔΝΤ στην πρώτη ολοκληρωμένη έκθεσή του για την ελληνική οικονομία, την οποία εξέδωσε στο πλαίσιο της μεταπρογραμματικής εποπτείας της Ελλάδας. Αν και καλωσορίζει την πρόοδο στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, το Ταμείο εκφράζει την ανησυχία του για τον αντίκτυπο προεκλογικών αποφάσεων, αλλά και για την έκθεση των ελληνικών τραπεζών.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στις πιέσεις που αναμένονται στα δημοσιονομικά από δικαστικές αποφάσεις που αφορούν τις συντάξεις και τα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων και αναμένεται να επιφέρουν δημοσιονομικό βάρος έως και 9,4 δισ. ευρώ.

Στην έκθεσή του, το ΔΝΤ χτυπά καμπανάκι για το τραπεζικό σύστημα, για το οποίο εκτιμά ότι παραμένει «ευάλωτο», θεωρεί αναγκαία την αποφυγή μέτρων που θα ελαστικοποιούν την πειθαρχία των οφειλετών σε ό,τι έχει να κάνει με τα «κόκκινα  δάνεια» και επιμένει  στην μείωση του αφορολόγητου με παράλληλη μείωση βεβαίως των φορολογικών συντελεστών, κυρίως των επιχειρήσεων.

Το Ταμείο καταγράφει μεν μια «αποκατάσταση της σταθερότητας και της ανάπτυξης», όπως και «μείωση της ανεργίας και βελτίωση της βιωσιμότητας του χρέους», προτρέπει ωστόσο την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τις αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας «με περισσότερη ευελιξία στην αγορά εργασίας, επανεξισορρόπηση του μίγματος δημοσιονομικής πολιτικής και ενίσχυση των τραπεζικών ισολογισμών με στόχο τη βιώσιμη για ανάπτυξης για όλους».

Ανησυχούν για τον κατώτατο μισθό

Οι διευθυντές του Ταμείου εκφράζουν την ανησυχία τους για την ανατροπή της μεταρρύθμισης του 2012 και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, καθώς και για την αύξηση του κατώτατου μισθού σε ποσοστό, όπως εκτιμούν, αρκετά υψηλότερο από την αύξηση της παραγωγικότητας.

Στο σημείο αυτό διαβλέπουν μάλιστα κινδύνους για την ανάπτυξη, και κατ’ επέκταση και για την απασχόληση, οι οποίοι οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως η γενικότερη επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά και σε εσωτερικούς. Ως τέτοιοι αναφέρονται  η κούραση για νέες μεταρρυθμίσεις, μετά από οκτώ χρόνια μνημονίων, και αποφάσεις προεκλογικού χαρακτήρα που μπορεί να οδηγήσουν σε δημοσιονομική εκτροπή.

Το ταμείο εκτιμά ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμούς 2,4% το 2019, κυρίως εξαιτίας του τουρισμού και της αύξησης της  κατανάλωσης. Προβλέπει ωστόσο, ότι από το 2020 θα υπάρξει μία πτωτική τάση, και μάλιστα σαφής, με μεσοπρόθεσμη προοπτική ανάπτυξης λίγο πάνω από το 1%.

Καμπανάκι για το χρέος

Σε ό,τι αφορά την ικανότητα αποπληρωμής του δημόσιου χρέους, το ΔΝΤ εκτιμά ότι μεσοπρόθεσμα παραμένει «ισχυρή», χάρη στο προληπτικό μαξιλάρι ρευστότητας, ζητά ωστόσο μέτρα για το δυσμενές σενάριο, καθώς στα τέλη του 2021 θα εξαντληθούν τα διαθέσιμα αποθέματα. Για τον λόγο αυτόν ζητά μέτρα, εκτιμώντας ότι από το 2022 «δεν θα είναι δυνατή η πλήρης αποπληρωμή» των υποχρεώσεων της Ελλάδας.

Το ΔΝΤ δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που κάνει δυσοίωνες προβλέψεις, όπως δεν είναι και η πρώτη φορά που πέφτει έξω στις εκτιμήσεις και τα προγράμματά του. Παρόλα αυτά η ελληνική κυβέρνηση δείχνει να συμμερίζεται κάποιες από τις ανησυχίες του, διαφωνώντας ωστόσο κάθετα στα ζητήματα που αφορούν την αγορά εργασίας.

Αυτό βεβαίως δεν έχει να κάνει μόνον με τις πολιτικές επιλογές και τις προεκλογικές ανάγκες της κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζει ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις θα επιφέρουν οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο θα συμβάλλουν στην αύξηση της εσωτερικής ζήτησης από την μια και στην εξισορρόπηση της δυναμικής των διαπραγματεύσεων από την άλλη.

Η ελληνική αντίδραση

Η ελληνική κυβέρνηση λαμβάνει ωστόσο υπόψη της τις επισημάνσεις του Ταμείου για τους δημοσιονομικούς κινδύνους από δικαστικές αποφάσεις, ενώ για την μείωση του αφορολόγητου επισημαίνει ότι επανεξετάζεται, στο πλαίσιο της αναθεώρησης του μεσοπρόθεσμου προγράμματος και του προϋπολογισμού του 2020.

Με την έκθεσή του είναι περισσότερο από εμφανές ότι το ΔΝΤ πιέζει ενόψει της αναμενόμενης πανευρωπαϊκά (λόγω των ευροεκλογών) και ειδικά στην Ελλάδα (λόγω των πολλών εκλογικών αναμετρήσεων) χαλάρωσης των πολιτικών λιτότητας. Η Ελλάδα παραμένει άλλωστε ο αδύναμος κρίκος της ΕΕ, καθώς έχει μόλις βγει από τα προγράμματα, ενώ έχει παραταθεί και το χρονικό εύρος της μεταπρογραμματικής παρακολούθησής της. Δεν είναι βέβαια μόνον το ΔΝΤ που χτυπάει καμπανάκια. Ανάλογα σχόλια έκαναν τόσο η Wall Street Journal όσο και το Spiegel, προσάπτοντας στον Αλέξη Τσίπρα, ότι δεν προχωρά τις μεταρρυθμίσεις και θέτει σε κίνδυνο την ανάκαμψη, προκειμένου να πετύχει την επανεκλογή του.

Στις εκτιμήσεις του ΔΝΤ αντέδρασε πάντως έντονα, για άλλη μία φορά, ο εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Ταμείο. Μάλιστα με αιχμή τα εργασιακά, ο Μιχάλης Ψαλιδόπουλος άφησε υπόνοιες ακόμη και για ιδεολογικές προσεγγίσεις του Διεθνούς Οργανισμού σε μια σειρά θεμάτων που απασχολούν την ελληνική οικονομία.

Ο ίδιος επανήλθε και στο θέμα των ακριβών και ασύμφορων δανείων του ΔΝΤ προς την Ελλάδα, επιβεβαιώνοντας ότι η  Αθήνα εξετάζει την πρόωρη αποπληρωμή μέρους τους, ειδικά μετά την ανάκτηση της αξιοπιστίας της με την πρόσφατη επιτυχή έξοδο στις αγορές. Απάντηση έδωσαν όμως και οι ίδιες οι αγορές με μια νέα σημαντική αποκλιμάκωση της απόδοσης των ελληνικών ομολόγων, η οποία διαμορφώθηκε στο 3,87% για το δεκαετές (μείωση 1,9% από χθες) και στο 2,72% για το πενταετές (μείωση 4% από χθες).

Ώρα για τα νταούλια

Το ΔΝΤ το κράτησαν βέβαια στο παιχνίδι για την Ελλάδα, σε ρόλο τεχνικού συμβούλου, οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι και κυρίως η Γερμανία, η οποία ήθελε και θέλει έναν μπαμπούλα για να επιβάλλει τις δικές της πολιτικές. Η κατάσταση όμως στην Ευρώπη έχει ήδη αλλάξει αρκετά και το ευρωιερατείο έχει συνειδητοποιήσει ότι έρχεται η επέλαση, όπως είπε και ο Μοσκοβισί, εκείνων που οι Βρυξέλλες αποκαλούν «λαϊκιστές» και «ακροδεξιούς».

Αυτή η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στην Ευρώπη, ενόψει των ευροεκλογών, δίνει ωστόσο στον Αλέξη Τσίπρα την δυνατότητα για μια ουσιαστική απάντηση τόσο στο ΔΝΤ όσο και στις Βρυξέλλες. Η κυβέρνηση θα μπορούσε σε αυτήν την συγκυρία να πετύχει περισσότερα από την ΕΕ αντί να σέρνεται από eurogroup σε eurogroup για την επιστροφή μέρους από τα υπερκέρδη που αποκόμισαν οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες από τα ελληνικά ομόλογα.

Και αυτό γιατί είναι ίσως η πλέον κατάλληλη ώρα για τον Αλέξη Τσίπρα να θυμηθεί εκείνο το νταούλι που θα βάραγε στις αγορές για να χορεύουν «στο ρυθμό μας», όπως είχε πει πριν μερικά χρόνια. Εκτός κι αν στον δρόμο έχασε το νταουλόξυλο και την βέργα.