Το καταστροφικό ντόμινο που απειλεί την ανθρωπότητα

Για τη δραματική μείωση του πληθυσμού των εντόμων στον πλανήτη, αραιά και πού διαβάζει κανείς κάτι στον λαλίστατο διεθνή τύπο. Οι νεώτερες έρευνες, σε διάφορα μέρη του κόσμου, μιλούν για απώλειες μεταξύ 50-90%. Τα αίτιά τους δεν έχουν ακόμη διακριβωθεί. Ελλείψει εντόμων, σε περιοχές όπως η Κίνα η επικονίαση των καλλιεργούμενων φυτών και δέντρων γίνεται πλέον από εργάτες ενώ οι Ιάπωνες πειραματίζονται με δρόνους-επικονιαστές. Και επειδή η μεγάλη πλειονότητα των φυτών είναι εντομόφιλα, επικονιάζονται δηλαδή με τη βοήθεια εντόμων, ιδίως μελισσών, ο κίνδυνος που ανακύπτει είναι κατά τις πιο έγκυρες εκτιμήσεις πολύ μεγαλύτερος εκείνου της κλιματικής αλλαγής.

Στον δημόσιο λόγο το ζήτημα είναι, φυσικά, ανύπαρκτο. Καθώς όλη την προσοχή των δημοσιογράφων και των πολιτικών την απορροφά η κλιματική αλλαγή, κι αυτή πάλι συνδέεται εντελώς παραπλανητικά με το ζήτημα της “ήπιας” ενέργειας, είτε διαβάζεις τοποθετήσεις κόμματος είτε διαφήμιση εταιρείας είναι το ίδιο.

Αρκεί να απαλλαγούμε από τους ενεργειακούς πόρους τους βασιζόμενους στον άνθρακα, και μπορούμε να εξακολουθήσουμε να καταναλώνουμε ανέμελα και αφειδώς, αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπεται. Οι μπαταρίες της Τέσλα, ναι, αυτές θεωρούνται οικολογικές “επαναστάσεις”, μήπως και στερηθεί ο αναξιοπαθείς κάτοικος του Πρώτου κόσμου την αυτοκίνησή του.

Είναι βέβαιο μάλιστα ότι και αν ακόμη το θέμα των εντόμων τρυπώσει κατά λάθος σε καμιά υποσημείωση της ημερήσιας διάταξης μιας διεθνούς συνόδου, θα βρεθούν αμέσως κάποιοι, αυτοαποκαλούμενοι “συντηρητικοί” μάλιστα, που όπως και στην μεταβολή του κλίματος θα αμφισβητήσουν τα δεδομένα και θα τα αποδώσουν σε συνωμοσία κάποιων δολερών επιστημόνων. Λες και μπορεί να υπάρξει πολιτικός “συντηρητισμός”, χωρίς συντήρηση και αυτοσυντήρηση πρώτα του πλανήτη…

Οι προβλέψεις του Ουίλσον

Στο βιβλίο του “The Creation: An Appeal to Save Life on Earth” (2006), ο κορυφαίος βιολόγος (και εντομολόγος) της εποχής μας, ο μεγάλος Έντουαρντ Ο. Ουίλσον ανέπτυξε ένα σενάριο των πιθανολογούμενων ήδη τότε εξελίξεων. Οι τωρινές μετρήσεις επιβεβαιώνουν, και μάλιστα επί τα χείρω, τις εκτιμήσεις του εκείνες. Το παραθέτω μεταφράζοντας από τις σελίδες 34-35:

«Οι άνθρωποι χρειάζονται τα έντομα για να επιβιώσουν, αλλά τα έντομα δεν μας χρειάζονται. Αν αύριο εξαφανιστεί ολόκληρη η ανθρωπότητα, είναι απίθανο ότι θα εξαφανισθεί έστω και ένα μόνο έντομο, εκτός από τρία είδη που ζουν στο ανθρώπινο σώμα και τις ψείρες της κεφαλής. Ακόμα και τότε όμως θα επεβίωναν οι ψείρες του γορίλα, στενοί συγγενείς με τα ανθρώπινα παράσιτα έτσι που να περισωθεί τουλάχιστον κάτι παραπλήσιο με το αρχικό είδος.

Σε δύο ή τρεις αιώνες, με τους ανθρώπους φευγάτους, τα οικοσυστήματα του κόσμου θα αναγεννηθούν επιστρέφοντας σχεδόν στην κατάσταση της πλούσιας ισορροπίας που υπήρχε πριν από δέκα χιλιάδες χρόνια, μείον βέβαια τα πολλά είδη που έχουμε εξωθήσει στην εξαφάνιση. Αν όμως τα έντομα εξαφανιστούν, το χερσαίο περιβάλλον σύντομα θα καταρρεύσει χαοτικά.

Τα βήματα του κατακλυσμού

Φανταστείτε τα βήματα του κατακλυσμού, όπως πιθανότατα θα κλιμακωνόταν κατά τις πρώτες δεκαετίες:

• Η πλειοψηφία των ανθοφόρων φυτών, αφού στερηθούν τους επικονιαστές τους, θα πάψουν να αναπαράγονται.
• Τα περισσότερα ποώδη είδη θα οδηγηθούν στην εξάλειψη. Οι θάμνοι και τα εντομόφιλα δέντρα θα επιβιώσουν για μερικά ακόμη χρόνια, σπανίως για αιώνες.
• Η μεγάλη πλειοψηφία των πτηνών και των άλλων χερσαίων σπονδυλωτών, στερούμενα τα φύλλα, τα φρούτα και τα έντομα από τα οποία τρέφονται, θα ακολουθήσουν τα φυτά στη λήθη.
• Το χώμα θα παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αργό επιταχύνοντας την παρακμή των φυτών, επειδή τα έντομα, και όχι όπως πιστεύεται οι γαιοσκώληκες, είναι οι κυριότεροι ανανεωτές και αναδευτές του χώματος.
• Οι πληθυσμοί των μυκήτων και των βακτηρίων θα αυξηθούν εκρηκτικά και θα παραμείνουν έτσι για λίγα χρόνια όσο θα μεταβολίζουν τα νεκρά φυτά και ζώα που θα σωρεύονται.
• Οι ανεμόφιλες πόες και μια χούφτα είδη φτέρης και κωνοφόρων θα εξαπλωθούν σε μεγάλο μέρος του αποψιλωμένου εδάφους και στη συνέχεια θα μειωθούν στο μέτρο που η ποιότητα του χώματος θα επιδεινώνεται.
• Το ανθρώπινο είδος θα επιβιώσει ξαναγυρνώντας σε μια διατροφή από ανεμόφιλα φυτά και θαλάσσια αλιεύματα. Αλλά εν μέσω της εκτεταμένης σιτοδείας των πρώτων δεκαετιών, οι ανθρώπινοι πληθυσμοί θα απομείνουν μικρό κλάσμα των αρχικών. Οι πόλεμοι για τον έλεγχο των μειούμενων πόρων, τα δεινά και η επεισοδιακή έκπτωση στη βαρβαρότητα των σκοτεινών αιώνων δεν θα έχει το όμοιό της στην ανθρώπινη ιστορία.

Αγωνιζόμενοι να τα βγάλουν πέρα σ’ έναν αφανισμένο κόσμο και παγιδευμένοι στον οικολογικό Μεσαίωνα, οι επιζώντες θα αναπέμπουν δεήσεις στα ζιζάνια και τα ζουζούνια να ξαναρθούν» .