Από τη Νέα Ζηλανδία στην Ουτρέχτη – Το αλληλοτροφοδοτούμενο δίπολο

Με αφορμή την τρομοκρατική επίθεση στη Νέα Ζηλανδία πριν λίγες ημέρες, γράφαμε για τον επικείμενο φαύλο κύκλο του αίματος που εγκαινίασε ο Αυστραλός ακροδεξιός μακελάρης (Από την ισλαμική στην αντι-ισλαμική τρομοκρατία – Ο φαύλος κύκλος του αίματος). Λίγες μόλις ημέρες αργότερα ο Τούρκος Γκιοκμέν Τανίς σκότωσε σε τραμ στην Ουτρέχτη τρία άτομα και τραυμάτισε τριπλάσιους.

Αν και αρχικά υπήρχαν αμφιβολίες για το κίνητρό του, μία σειρά από γεγονότα και στοιχεία δείχνουν πως πρόκειται για “μοναχικό λύκο” του τζιχάντ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας είχε πολεμήσει στην Τσετσενία, είχε κάποιου είδους σχέση με το Ισλαμικό Κράτος και ανήκε σε ομάδα ακραίων σαλαφιστών (φανατικοί ισλαμιστές).

Η τρομοκρατική επίθεση στην Ουτρέχτη μπορεί να μην προκάλεσε εκτεταμένη αιματοχυσία, αλλά ήλθε να μας υπενθυμίσει πως το πρόβλημα είναι εδώ. Ο δράστης είναι κλασική περίπτωση μουσουλμάνου με προβληματικό κοινωνικό προφίλ, ο οποίος προσχώρησε στο ακραίο Ισλάμ και πιθανότατα έδρασε σαν “μοναχικός λύκος”. Αν και δεν έχουν γίνει γνωστές λεπτομέρειες, είναι εύλογο να συμπεράνουμε πως η επίθεσή του ήταν ένα είδος εκδίκησης για το κρούσμα “λευκής τρομοκρατίας” στη Νέα Ζηλανδία. Ο Ερντογάν, μάλιστα, είχε φροντίσει και καλλιεργήσει κλίμα σχεδόν θρησκευτικού πολέμου.

Το εάν το περιστατικό στην Ουτρέχτη και ενδεχομένως κάποια επόμενη επίθεση ισλαμικής τρομοκρατίας θα προκαλέσει ανταπάντηση εκ μέρους των υπαρκτών αντι-ισλαμικών ομάδων που φλερτάρουν με τη “λευκή τρομοκρατία” θα φανεί στο επόμενο διάστημα. Εάν συμβεί αυτό θα επιβεβαιωθεί πως εισερχόμαστε σε μία περίοδο που οι πρωταγωνιστές θα αλλάξουν. Δεν θα είναι πλέον η ισλαμική τρομοκρατία από τη μία πλευρά και από την άλλη οι υπηρεσίες ασφαλείας που προσπαθούν να αποτρέψουν επιθέσεις. Θα είναι το αλληλοτροφοδοτούμενο δίπολο ισλαμική τρομοκρατία και “λευκή τρομοκρατία”, με τις υπηρεσίες ασφαλείας να επιδίδονται σε διμέτωπο.

Το επιχειρησιακό πλεονέκτημα των “μοναχικών λύκων”

Μέσα από τα δίκτυα πληροφοριών, οι υπηρεσίες ασφαλείας έχουν πολλές πιθανότητες να αποτρέψουν τρομοκρατικά πλήγματα που έχουν σχεδιασθεί να εκτελεσθούν από πυρήνες τζιχαντιστών στη Γηραιά Ήπειρο, οι οποίοι διατηρούν οργανωτικούς δεσμούς και διαύλους επικοινωνίας με τα ηγετικά κλιμάκια του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντα. Κι αυτό, επειδή σε τέτοιες επιχειρήσεις εμπλέκονται αρκετά άτομα και ως εκ τούτου αυξάνονται οι πιθανότητες να υπάρξει κάποια διαρροή.

Οι πιθανότητες εντοπισμού, ωστόσο, καθίστανται αμελητέες όταν πρόκειται για την αποτροπή επιθέσεων από “μοναχικούς λύκους”. Ειδικά όταν οι δράστες δεν έχουν δώσει επαρκή δείγματα πως έχουν μετατραπεί σε τζιχαντιστές. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις τρομοκρατών, ο Τούρκος Τανίς είχε δώσει δείγματα, αλλά όχι τόσα όσα θα επέβαλαν τη σύλληψή του. Είναι, άλλωστε, τόσες πολλές χιλιάδες οι ισλαμιστές αυτής της κατηγορίας στις ευρωπαϊκές χώρες που οι υπηρεσίες ασφαλείας είναι πρακτικά αδύνατον να τους επιτηρούν κατά τρόπο που να εμποδίσουν μία εκ μέρους τους τρομοκρατική επίθεση.

Αρκετοί εξ αυτών έχουν απασχολήσει την αστυνομία ως παραβατικοί τύποι (μικροκακοποιοί) και όχι ως ύποπτοι για τρομοκρατία. Αυτό είχε συμβεί π.χ. με τον μακελάρη της Νίκαιας, αλλά και με τους αδελφούς Ιμπραήμ και Χαλίντ Μπακράουι που αιματοκύλησαν τις Βρυξέλλες. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο όλοι σχεδόν οι τρομοκράτες είχαν μπει στο ραντάρ των υπηρεσιών ασφαλείας, χωρίς, ωστόσο, να έχουν χαρακτηρισθεί επικίνδυνοι.

Η καταγραφή για ποινικά αδικήματα, μάλιστα, κατά μία έννοια λειτουργεί σαν παράγοντας αποπροσανατολισμού των υπηρεσιών ασφαλείας. Κι αυτό, επειδή ταξινομούν τους υπόπτους συχνά σε κουτάκια. Αδυνατούν να κατανοήσουν τη μετάλλαξη ενός λούμπεν νέου μουσουλμάνου σε φανατικό ισλαμιστή και στη συνέχεια σε αποφασισμένο τζιχαντιστή.

Με όλα τα διαθέσιμα όπλα

Είναι αξιοσημείωτο ότι το Ισλαμικό Κράτος προτρέπει φανατικούς ισλαμιστές να μετατραπούν σε “μοναχικούς λύκους”, χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα όπλα. Ο εκπρόσωπός του Αμπού Μοχάμεντ Αν Αντνανί δεν είναι ο μόνος που έχει παροτρύνει τους απανταχού ισλαμιστές να σκοτώνουν Δυτικούς όπου τους βρουν: «Εάν δεν έχετε όπλα, χτυπήστε τους στο κεφάλι με πέτρα, κόψτε τους τον λαιμό με μαχαίρι, ή συνθλίψτε τους με αυτοκίνητο».

Το μειονέκτημα των “μοναχικών λύκων” είναι ότι συνήθως δεν μπορούν να εκτελέσουν εντυπωσιακές σε αίμα και ως εκ τούτου αποτελεσματικές στο πολιτικό και ψυχολογικό επίπεδο επιθέσεις. Η επίθεση στο Ορλάντο των ΗΠΑ και όσες αργότερα ακολούθησαν με όπλο ένα όχημα, από τη Νίκαια μέχρι το Μανχάταν, δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει πάντα.

Κρίσιμο ζήτημα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να διερευνηθεί ο τρόπος, με τον οποίο δημιουργείται ένας “μοναχικός λύκος”. Κατά κανόνα δεν προσχωρεί στην ισλαμική τρομοκρατία μέσα από κλασική στρατολόγηση. Ριζοσπαστικοποιείται μέσα από μία προσωπική διαδικασία, συχνά επηρεασμένος από το Διαδίκτυο. Στη συνέχεια, αναθέτει στον εαυτό του την “υψηλή αποστολή” να πλήξει τους “απίστους” και να εκδικηθεί για τα δεινά των ομοθρήσκων του. Παλαιότερα αναφέρονταν στις δυτικές επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή, τώρα προστέθηκε και η τρομοκρατική επίθεση στα τζαμιά στη Νέα Ζηλανδία.

Ανάλογα με τις ικανότητες, την ευρηματικότητα και τα μέσα που διαθέτει ο “μοναχικός λύκος” σχεδιάζει μία επίθεση μόνος του, ή από κοινού με στενούς φίλους ή συγγενείς του, με τους οποίους έχει την ίδια διαδρομή. Ο μακελάρης της Νίκαιας ήταν επαγγελματίας οδηγός φορτηγού και εκμεταλλεύθηκε την ιδιότητά του αυτή και τις σχετικές γνώσεις για να μεγιστοποιήσει την εμβέλεια της επίθεσής του. Οδηγός ήταν και ο Ουζμπέκος Σαΐλοφ, ο δράστης της επίθεσης στη Νέα Υόρκη.

Τζαμιά και στρατολόγηση

Τα τζαμιά στις δυτικές μεγαλουπόλεις είναι χώρος προσευχής, αλλά και χώρος γνωριμίας και επαφής. Το γεγονός ότι παρακολουθούνται από τις υπηρεσίες ασφαλείας δεν αποτρέπει προσηλυτισμό στον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Από εκεί και πέρα είναι ενδεχόμενη η στρατολόγηση στην ισλαμική τρομοκρατία, η οποία γίνεται με άλλους τρόπους και σε άλλους χώρους. Είναι κρίσιμης σημασίας το γεγονός ότι τόσο στις μουσουλμανικές κοινωνίες όσο και στις μουσουλμανικές κοινότητες της Δύσης, οι φονταμενταλιστές όχι μόνο δεν είναι απομονωμένοι από τους υπόλοιπους σουνίτες, αλλά ενίοτε ισχύει το αντίθετο. Είναι πρόσωπα σεβαστά και με επιρροή.

Δεδομένου ότι οι τρομοκράτες κινούνται στους κύκλους των φονταμενταλιστών σαν τα ψάρια στο νερό, έχουν εξασφαλίσει ένα ζωτικό χώρο αφενός κάλυψης και ενίοτε προστασίας, αφετέρου αναπαραγωγής τους και στο ιδεολογικό επίπεδο και στο επίπεδο της στρατολόγησης. Είναι, άλλωστε, εξαιρετικά δυσχερής η διάκριση ανάμεσα σ’ ένα φανατικό φονταμενταλιστή και σ’ έναν επίδοξο τρομοκράτη.

Στα τζαμιά θα επέλθει και η όσμωση των νέων μουσουλμάνων προσφύγων και οικονομικών μεταναστών με τις εγκατεστημένες εδώ και δεκαετίες μουσουλμανικές κοινότητες σε ευρωπαϊκές χώρες. Οι υπηρεσίες ασφαλείας θεωρούν πως από τους κόλπους των νέων μεταναστών θα προκύψει σταδιακά μία νέα γενιά τζιχαντιστών που θα εμπλουτίσει και το υφιστάμενο τρομοκρατικό δίκτυο και τον αστερισμό των “μοναχικών λύκων”.