Η ελληνική οικονομία με αριθμούς – Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών την τριετία 2020-2022 διευρύνθηκε σημαντικά κινούμενο πλέον σε επικίνδυνα επίπεδα, θυμίζοντας παλαιές εποχές. Διατυπώνεται η άποψη ότι τουλάχιστον για το έτος 2022 αυτό οφείλεται στην αύξηση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων. Η απάντηση είναι διπλή: τουλάχιστον το μισό του παρουσιαζόμενου ελλείμματος πράγματι μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση των τιμών ενέργειας, αλλά το υπόλοιπο προφανώς οφείλεται στα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας.

Η δεύτερη απάντηση είναι ότι κανείς δεν είναι σίγουρος ότι οι τιμές των ενεργειακών προϊόντων θα μειωθούν μεσοπρόθεσμα. Προβλέψεις για το 2023 υποστηρίζουν ότι το βαρέλι το πετρέλαιο θα κινηθεί μέχρι τα 105 δολάρια και το φυσικό αέριο στα 140-150 δολάρια ανά MWh. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών παρουσιάζουν επίσης αύξηση. Μεγαλύτερη αύξηση όμως παρουσιάζουν οι αντίστοιχες εισαγωγές με αποτέλεσμα τη διεύρυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Κύρια αιτία η συνεχής αύξηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, παρά την πολλαπλώς διαφημιζόμενη αύξηση των εξαγωγών αγαθών. Οι πολυδιαφημισμένες εξαγωγές δεν μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στη μεγέθυνση του ΑΕΠ σε μια οικονομία με τη σημερινή παραγωγική δομή. Η αναφορά στο μέγεθος των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών ανεξάρτητα από το αντίστοιχο μέγεθος των εισαγωγών, εάν δεν γίνεται για λόγους σκοπιμότητας, γίνεται από άγνοια.

Τα δύο μεγέθη συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους: Πρώτον λόγω των αναγκών της ελληνικής παραγωγής για πλήθος εισαγωμένων πρώτων υλών, ημικατεργασμένων και μηχανημάτων για την παραγωγή των ελληνικών προϊόντων, μέρος των οποίων στη συνέχεια εξάγεται (δηλαδή χαμηλή προστιθέμενη αξία της ελληνικής παραγωγής). Δεύτερον, λόγω της ανάγκης για άμεση κάλυψη πλήθους καταναλωτικών αναγκών.

Τρίτον, επειδή ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών εξαγωγών αφορούν έσοδα από τον τουρισμό, τα οποία θεωρούνται “οιονεί” παραγόμενα εγχωρίως. Αυτά, ως εισαγόμενοι πόροι, ανακυκλώνουν, συντηρούν και διευρύνουν το εμπορικό έλλειμμα, κατευθυνόμενα σε εισαγωγές πάσης φύσεως αγαθών, εμποδίζοντας εν τοις πράγμασι τη διεύρυνση της στενής παραγωγικής βάσης της ελληνικής οικονομίας.

Επίσης για το 2022 ο υψηλός πληθωρισμός έχει διογκώσει την αξία των εξαγωγών και των εισαγωγών σε τρέχουσες τιμές, δίνοντας την ευκαιρία σε κυβερνητικούς κύκλους να πανηγυρίζουν! Σύμφωνα, όμως, με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών το 2022 σε αλυσωτούς δείκτες όγκου (σταθερές τιμές του 2015) ήταν 77,694 δισ ευρώ, Αντίστοιχα οι εισαγωγές ήταν 85,781 δισ. Δηλαδή η αύξηση των εξαγωγών ήταν 4,9% σε σχέση με το 2021, ενώ η αύξηση των εισαγωγών την ίδια περίοδο ήταν 10,2%.

Άμεσες Ξένες Επενδύσεις

Στη Γραφική Παράσταση 1 καταγράφονται οι καθαρές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων στην ελληνική οικονομία την περίοδο 2006 μέχρι και το 7μηνο του 2022. Από το 2016 (με εξαίρεση το 2020 λόγω πανδημίας) παρουσιάζουν ανοδική τάση. Αυτή οφείλεται στην πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων –στο πλαίσιο του υιοθετηθέντος υποδείγματος των μνημονίων– να διευκολύνουν την εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων με κάθε τρόπο. Βασικός μοχλός οι ιδιωτικοποιήσεις της δημόσιας περιουσίας.

Παρατηρούμε τα εξής:

Πρώτον, την συγκέντρωση των άμεσων ξένων επενδύσεων στις υπηρεσίες, ειδικά στις χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες, τη διαχείριση ακίνητης περιουσίας και τις δραστηριότητες αποθήκευσης και μεταφορών.

Δεύτερον, πως το ποσοστό του δευτερογενούς τομέα είναι χαμηλό σε σύγκριση με τις δυνατότητες της χώρας, γεγονός που υποδεικνύει σημαντικά επενδυτικά περιθώρια. Το ίδιο ισχύει και για τον πρωτογενή τομέα, με πολύ μικρά ποσοστά άμεσων ξένων επενδύσεων, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα με ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για τον κλάδο αυτό. Σημειώνεται ότι για μια περίοδο 11 ετών, από το 2012 έως το 2022, οι καθαρές εισροές άμεσες ξένες επενδύσεις στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα ανήλθαν σε μόλις 5,8 δισ ευρώ σε σύνολο 35,5 δισ ευρώ.

Τρίτον, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι καθαρές άμεσες ξένες επενδύσεις στην εγχώρια αγορά ακινήτων ανήλθαν το 2022 στο ποσό των 1,975 δισ. ευρώ από 1,176 δισ. που ήταν το 2021 και 1,449 δισ. ευρώ το 2019, χρονιά που κατείχε τα πρωτεία μέχρι σήμερα. Δηλαδή το 31,6% των εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων κατευθύνθηκε στα ακίνητα!

Είναι προφανώς πως τα ανωτέρω συγκεκριμένα στοιχεία δεν προοιωνίζονται αλλαγή στο παραγωγικό υπόδειγμα της χώρας. Μάλλον οδηγούν στην απλή επανάληψη του παλιού…