Ο Μιρσχάιμερ για το πού οδηγεί ο πόλεμος στην Ουκρανία – Έκτο Μέρος

Στο έκτο και τελευταίο μέρος του εκτεταμένου άρθρου του κορυφαίου Αμερικανού διεθνολόγου Τζον Μιρσχάιμερ στο γερμανικό “Cicero”, παρατίθεται η απαισιόδοξη άποψη του αρθρογράφου για το παρόν και το μέλλον της Ουκρανίας: «Η Ουκρανία αντιμετώπιζε ήδη πριν την έναρξη πέρυσι του πολέμου σοβαρές οικονομικές και δημογραφικές δυσκολίες. Η καταστροφή που προκλήθηκε μετά τη ρωσική εισβολή είναι φρικτή. Μετά από μια επισκόπηση των γεγονότων του πρώτου έτους του πολέμου, η Παγκόσμια Τράπεζα δηλώνει ότι η εισβολή επέφερε “στον ουκρανικό λαό και στην οικονομία της χώρας ένα ασύλληπτο κόστος, με την οικονομική δραστηριότητα να μειώνεται το 2022 κατά ένα εκπληκτικό 29,2%”».

Συνεχίζει, λέγοντας ότι «δεν αποτελεί έκπληξη ότι το Κίεβο χρειάζεται τεράστια ξένη βοήθεια μόνο και μόνο για να κρατήσει την κυβέρνηση σε λειτουργία, για να μην αναφέρουμε το κόστος του πολέμου. Επιπλέον, η Παγκόσμια Τράπεζα υπολογίζει τις ζημιές σε πάνω από 135 δισ. δολάρια και εκτιμά ότι θα χρειαστούν περίπου 411 δισ για την ανοικοδόμηση. Η φτώχεια, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, “αυξήθηκε από 5,5% το 2021 σε 24,1% το 2022, ωθώντας 7.100.000 περισσότερους ανθρώπους στη φτώχεια και αναιρώντας 15 χρόνια προόδου”. Πόλεις έχουν καταστραφεί, περίπου οκτώ εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν φύγει από τη χώρα και περίπου επτά εκατομμύρια είναι εσωτερικοί πρόσφυγες. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν επιβεβαιώσει 8.490 θανάτους αμάχων, αν και πιστεύουν ότι ο πραγματικός αριθμός είναι σημαντικά υψηλότερος. Και σίγουρα η Ουκρανία έχει να θρηνήσει πάνω από 100.000 θύματα στο πεδίο της μάχης».

«Το μέλλον της Ουκρανίας –συνεχίζει ο Μιρσχάιμερ– φαίνεται εξαιρετικά ζοφερό. Δεν υπάρχει κανένα σημάδι τερματισμού του πολέμου σύντομα, πράγμα που σημαίνει περαιτέρω καταστροφή υποδομών και κατοικιών, περαιτέρω καταστροφή πόλεων, περισσότερους θανάτους πολιτών και στρατιωτικών και μεγαλύτερη ζημιά στην οικονομία. Και δεν είναι μόνο ότι η Ουκρανία είναι πιθανό να χάσει περισσότερα εδάφη από τη Ρωσία. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή “ο πόλεμος οδήγησε την Ουκρανία σε έναν δρόμο μη αναστρέψιμης δημογραφικής παρακμής”».

Αυτό που κατά τον αρθρογράφο επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την ήδη ζοφερή κατάσταση είναι «ότι οι Ρώσοι θα κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν την Ουκρανία οικονομικά αδύναμη και πολιτικά ασταθή. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση είναι επίσης πιθανό να τροφοδοτήσει τη διαφθορά, η οποία είναι από καιρό ένα οξύ πρόβλημα, και να ενισχύσει περαιτέρω εξτρεμιστικές ομάδες στην Ουκρανία. Είναι σχεδόν αδιανόητο να φανταστεί κανείς ότι το Κίεβο θα πληροί κάποτε τα κριτήρια για ένταξη στην ΕΕ ή στο ΝΑΤΟ».

ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα

Οι επιπτώσεις όμως δεν σταματούν στους άμεσα εμπολέμους, Ρωσία και Ουκρανία. Όπως υπογραμμίζει ο Μιρσχάιμερ «ο πόλεμος στην Ουκρανία παρεμποδίζει τις προσπάθειες των ΗΠΑ να περιορίσουν την Κίνα, κάτι που είναι υψίστης σημασίας για την αμερικανική ασφάλεια, καθώς η Κίνα είναι ισότιμος ανταγωνιστής, ενώ, αντίθετα, η Ρωσία δεν είναι. Η λογική της ισορροπίας δυνάμεων είναι ότι οι ΗΠΑ πρέπει να συμμαχήσουν με τη Ρωσία εναντίον της Κίνας και να προσανατολιστούν προς την Ανατολική Ασία με πλήρη ισχύ. Αντί γι’ αυτό, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει φέρει το Πεκίνο και τη Μόσχα πολύ κοντά, δίνοντας στην Κίνα ένα ισχυρό κίνητρο να διασφαλίσει ότι η Ρωσία δεν θα ηττηθεί και οι ΗΠΑ θα παραμένουν δεμένες στην Ευρώπη, κάτι που εμποδίζει τις προσπάθειές τους να στραφούν στην Ανατολική Ασία».

Και όλα αυτά συμβαίνουν όταν θα έπρεπε να είναι σαφές σε όλους «ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια τεράστια καταστροφή που είναι απίθανο να τελειώσει σύντομα, και αν τελειώσει, το αποτέλεσμα δεν θα είναι μια διαρκής ειρήνη». Ο Μιρσχάιμερ αναφέρεται με κριτική διάθεση στην δυτική «κοινή άποψη σχετικά με τις απαρχές του πολέμου». Ότι δηλαδή ο Πούτιν «εξαπέλυσε στις 24 Φεβρουαρίου 2022 μια απρόκλητη επίθεση με κίνητρο το σχέδιό του να δημιουργήσει μια Μεγάλη Ρωσία. Η Ουκρανία, έτσι λέγεται, ήταν η πρώτη χώρα που σκόπευε να κατακτήσει και να προσαρτήσει, αλλά όχι η τελευταία».

«Όπως έχω πει σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτό το επιχείρημα, και μάλιστα υπάρχουν και πολλά στοιχεία που το αντικρούουν ευθέως. Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η πραγματική αιτία του πολέμου ήταν η απόφαση της Δύσης –μιλάμε κυρίως για τις ΗΠΑ– να μετατρέψει την Ουκρανία σε δυτικό προπύργιο στα σύνορα της Ρωσίας. Το στοιχείο-κλειδί αυτής της στρατηγικής ήταν η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, μια κίνηση που όχι μόνο ο Πούτιν, αλλά ολόκληρο το ρωσικό κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής θεώρησε ως υπαρξιακή απειλή που έπρεπε να εξαλειφθεί».

Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ

Κλείνοντας το μακροσκελές άρθρο του ο Μιρσχάιμερ επισημαίνει κάτι που συχνά λησμονείται. Υπήρξαν πολλοί Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πολιτικοί αλλά και στρατηγοί που αντιτάχθηκαν από την αρχή στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Ο λόγος είναι πως «κατανοούσαν ότι οι Ρώσοι θα έβλεπαν τη διεύρυνση ως απειλή και ότι τέτοιες πολιτικές θα οδηγούσαν τελικά σε καταστροφή».

Στους αντιπάλους της νατοϊκής διεύρυνσης ο Αμερικανός διεθνολόγος, μεταξύ άλλων αναφέρει ονόματα όπως «ο George Kennan, ο υπουργός Άμυνας του Προέδρου Κλίντον William Perry, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου στρατηγός John Shalikashvili, ο Paul Nitze, ο Robert Gates, ο Robert McNamara, ο Richard Pipes και ο Jack Matlock». Υπενθυμίζει ακόμη ότι «στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι τον Απρίλιο 2008, τόσο ο Γάλλος Πρόεδρος Σαρκοζί όσο και η Γερμανίδα Καγκελάριος Μέρκελ μίλησαν κατά του σχεδίου του Προέδρου Μπους να δεχτεί την Ουκρανία στη Συμμαχία». Μάλιστα η Μέρκελ είπε αργότερα ότι «η άρνησή της βασίστηκε στην πεποίθησή της ότι ο Πούτιν θα εκλάβει την νατοϊκή διεύρυνση ως “κήρυξη πολέμου”».

«Φυσικά –γράφει ο Μιρσχάιμερ– οι αντίπαλοι της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ είχαν δίκιο, αλλά έχασαν τη μάχη και το ΝΑΤΟ προήλασε προς τα ανατολικά, προκαλώντας τελικά τους Ρώσους σε έναν προληπτικό πόλεμο. Αν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν προσπαθούσαν τον Απρίλιο 2008 να φέρουν την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ ή αν ήταν πρόθυμοι, μετά το ξέσπασμα της κρίσης στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο 2014, να ικανοποιήσουν τις ανησυχίες της Μόσχας για την ρωσική ασφάλεια, πιθανόν σήμερα δεν θα υπήρχε πόλεμος στην Ουκρανία και τα σύνορά της θα έμοιαζαν όπως με αυτά του 1991, όταν κέρδισε την ανεξαρτησία της. Η Δύση έκανε ένα κολοσσιαίο λάθος που η ίδια και πολλοί άλλοι θα εξακολουθούν να πληρώνουν»._