Γενοκτονία δια χειρός Γερμανών 30 χρόνια πριν τους Ναζί

Την διεθνή επικαιρότητα απασχολεί η Αφρική, έπειτα από το πραξικόπημα στον Νίγηρα. Οι πραξικοπηματίες έχουν την στήριξη του Μάλι και της Μπουρκίνα Φάσο, χώρες που επίσης κυβερνώνται από πραξικοπηματίες αξιωματικούς, αλλά και μεγάλου μέρους του πληθυσμού της πλούσιας σε ουράνιο χώρας, για τους οποίους το πραξικόπημα σηματοδοτεί μία “δεύτερη απελευθέρωση” από την αποικιοκρατική Γαλλία και την επιρροή της. Οι λαοί της “Μαύρης Ηπείρου” έχουν οδυνηρές μνήμες από την αποικιοκρατία. Μάλιστα, η πρώτη γενοκτονία στην ιστορία διαπράχθηκε στην Αφρική. Ήταν η γενοκτονία των Χερέρο και των Νάμα (ή Ναμάκα) από τους Γερμανούς αποικιοκράτες. 

Μπορεί όταν ακούμε την φοβερή λέξη γενοκτονία, στο μυαλό μας έρχεται αυτόματα η γενοκτονία των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ποντίων από τους Τούρκους και φυσικά η γενοκτονία ή αλλιώς το Ολοκαύτωμα των Εβραίων από τους Γερμανούς, αλλά οι Αφρικανοί θυμούνται με την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα, με τον παραλίγο πλήρη αφανισμό των δύο προαναφερθέντων φυλών της νοτιοδυτικής Αφρικής. Να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη γενοκτονία έχει πλέον αναγνωριστεί από την ίδια την γερμανική κυβέρνηση.

H German South-West Africa (Γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική), η σημερινή Ναμίμπια, ήταν η αποικία της Γερμανικής Αυτοκρατορίας στην Αφρική, από το 1884 μέχρι το 1915. Με έκταση 835.100 km², ήταν μιάμιση φορά το μέγεθος της ηπειρωτικής Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά τον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο η περιοχή διοικείται από την Ένωση της Νοτίου Αφρικής (μέρος της Βρετανικής αυτοκρατορίας) και ονομάσθηκε Νότιο-Δυτική Αφρική, κατόπιν εντολής της Κοινωνίας των Εθνών. Έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1990 και ονομάσθηκε έκτοτε Ναμίμπια.

Οι Χερέρο και οι Νάμα ήσαν λαός βασικά κτηνοτρόφων και οι Γερμανοί αποικιοκράτες προσπάθησαν να τους “εκσυγχρονίσουν”, μετατρέποντάς τους σε γεωργούς και σε εργάτες των επιχειρήσεών των. Το βασικότερο, όμως, θέμα που οδήγησε τις φυλές σε εξέγερση κατά των Γερμανών αποικιοκρατών τους ήταν το ιδιοκτησιακό καθεστώς και ο τρόπος που οι Γερμανοί το αντιμετώπιζαν.

Οι Χερέρο είχαν παραχωρήσει περισσότερο από το 1/4 εκ των 130.000 τετρ. χλμ. γης που τους ανήκε, για την ολοκλήρωση της σιδηροδρομικής γραμμής Otavi, για την “ανάπτυξη” της περιοχής. Ωστόσο, στην πραγματικότητα αυτή η ενέργεια θα πυροδοτούσε την εισβολή πολλών νέων αποικιοκρατών, που θα εκμεταλλευόταν τη γη και τον πλούτο της περιοχής.

Μάλιστα, οι Γερμανοί σχεδίαζαν, με σκοπό πάντα την “ανάπτυξη”, όπως αναφέρει ο Γερμανός Ιστορικός Horst Drechsler, τη μετεγκατάσταση των Χερέρο σε ειδικούς καταυλισμούς (native reservations), παίρνοντάς τους τη γη δωρεάν, χρησιμοποιώντας τους Χερέρο και τους Νάμα, ως εργάτες στην ίδια τους τη γη. Εξάλλου, πολλοί Χερέρο χρησιμοποιούνταν ήδη σαν εργάτες–σκλάβοι στις επιχειρήσεις των Γερμανών.

Επανάσταση και γενοκτονία

Ο Horst Drechsler καταδεικνύει το χάσμα των δικαιωμάτων μεταξύ Ευρωπαίου και Αφρικανού ως εξής: Η γερμανική διοίκηση (German Colonial League), σε θέματα δικαίου και λοιπών νομικών θεμάτων είχε την άποψη ότι η κατάθεση επτά  Αφρικανών ισοδυναμεί με την κατάθεση ενός λευκού. Άρα κάθε Αφρικανός θα μπορούσε να χάσει την περιουσία του, αν ένας ή περισσότεροι λευκοί ισχυριστούν ότι τους ανήκει. Το δικαστήριο θα την κατοχύρωνε στους λευκούς.

Έτσι στις 12 Ιανουαρίου 1904, οι Χερέρο με αρχηγό τον Σάμουελ Μεχαρέρο επαναστάτησαν και επιτέθηκαν κατά των Γερμανών, σκοτώνοντας 123-150 από αυτούς. Τον Μάιο του ιδίου έτους, κατέφθασε στην περιοχή ο Γερμανός στρατηγός Λόθαρ φον Τρόθα, με 14.000 στρατιώτες και επιτέθηκε κατά των Χερέρο.

Τελικά, τον Αύγουστο του 1904 στην μάχη του Γουότερμπεργκ κατανίκησε τους Χερέρο και αφού προέβη σε σφαγές των συλληφθέντων, ώθησε με τη βία τα γυναικόπαιδα και τους γέρους, προς την έρημο Ομεχέκε, όπου οι περισσότεροι εξ αυτών πέθαναν από πείνα και κυρίως από την δίψα.

Αναφέρεται μάλιστα ότι στη δραματική αυτή πορεία των Χερέρο προς τον θάνατο, οι Γερμανοί είχαν καταστρέψει ή δηλητηριάσει τα λιγοστά πηγάδια της ερήμου, ώστε ο μεθοδευμένος θάνατος, δηλαδή η γενοκτονία ενός λαού να είναι σίγουρη. Τον Οκτώβριο του 1904, η φυλή των Νάμα επαναστάτησε κατά των Γερμανών, για να έχει ακριβώς την ίδια τύχη και κατά τον ίδιο τρόπο με τους Χερέρο.

Μάλιστα, την εντολή για τη γενοκτονία έδωσε ο ίδιος ο στρατηγός Τρόθα. Οι εντολές του στρατηγού Τρόθα ήταν οι Χερέρο άντρες να εκτελούνται επιτόπου, οι δε γυναίκες και τα παιδιά να οδηγούνται στην έρημο για να πεθάνουν μαρτυρικά. Σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις, αφανίστηκε περίπου το 80% περίπου των δύο εθνοτήτων. Εκτιμάται δε, καθόσον δεν είναι δυνατό να γίνει ο ακριβής υπολογισμός, ότι πέθαναν με διάφορους τρόπους περί τους 65.000 έως 100.000 Χερέρο και περί τους 10.000 Νάμα.

Πειράματα σε ζωντανά παιδιά

Όσοι επέζησαν τελικά, περίπου 15.000 Χερέρο, συγκεντρώθηκαν και οδηγήθηκαν από τους Γερμανούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως το Shark Island Concentration Camp, όπου υποχρεώθηκαν σε βάναυση καταναγκαστική εργασία στα κτήματα και επιχειρήσεις των Γερμανών, δίδοντάς τους μόνο ρύζι. Φυσικά, πολλοί απεβίωσαν από τις κακουχίες, αρρώστιες και την έλλειψη βιταμινών.

Ένα ακόμη γεγονός που αποκαλύπτει τη συνέχεια της γενοκτονίας είναι τα πειράματα που εφάρμοσαν κατά των δύο λαών. Για τους Γερμανούς “επιστήμονες”, οι φυλές αυτές ήταν λαμπρό και ασφαλές πεδίο ανθρωπολογικών και λοιπών ερευνών. Ο Γερμανός ανθρωπολόγος Eugen Fischer πήγε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, για να διεξαγάγει ανθρωπολογικές μελέτες και φυλετικά πειράματα.

Πήρε δείγματα από παιδιά (ζωντανά και νεκρά) και από παιδιά μιγάδες δηλαδή από πατέρα Γερμανό και μητέρα Χερέρο. Ο δε ζωολόγος Leopard Schultze εξέφρασε τον ενθουσιασμό του, που μπορούσε να παίρνει όργανα από «φρέσκα πτώματα» και πίστευε ότι οι κρατούμενα πρέπει να χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτό. Δηλαδή να εξοντώνουν έναν κρατούμενο, για να του παίρνουν τα όργανα!

Τελειώνοντας δε με την περιγραφή της φρίκης, να αναφέρω ότι 300 κρανία, από τους κρατούμενους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στάλθηκαν στη Γερμανία για περαιτέρω έρευνες και για να «αποδείξουν την ανωτερότητα της λευκής φυλής και την κατωτερότητα της μαύρης φυλής». Και φυσικά κατέληξαν: «Η γερμανική λευκή και η άρια φυλή είναι σαφώς ανώτερη της μαύρης».

Αποκαλυπτική βρετανική έκθεση 

Το 1918, οι Βρετανοί  ανακοίνωσαν σε έκθεσή τους όλα τα σχετικά με την κατάσταση των στρατοπέδων συγκέντρωσης των Γερμανών, όπου χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι απεβίωσαν από τις συνθήκες διαβίωσης το 45%-74% των συγκεντρωθέντων Χερέρο και Νάμα, κυρίως γυναίκες και παιδιά.

Το 1985 η έκθεση Γουαϊτάκερ του ΟΗΕ κατέταξε επισήμως τη «σφαγή αυτή ως μια προσπάθεια εξόντωσης των λαών Χερέρο και Νάμα της Νοτιοδυτικής Αφρικής και ως την πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα». Το δε 1998 ο Γερμανός πρόεδρος Ρόμαν Χέρτζογκ είχε επισκεφτεί τη Ναμίμπια και συνάντησε τους αρχηγούς των Χερέρο.

Ο αρχηγός Munjuku Nguvauva απαίτησε μια δημόσια απολογία και αποζημίωση. Ο Χέρτζογκ εξέφρασε μόνο τη λύπη του. Φυσικά ούτε λόγος για αποζημιώσεις. Η Γερμανία το 2004 ζήτησε επισήμως “συγνώμη” για τις θηριωδίες που έλαβαν χώρα στη Ναμίμπια, ωστόσο αρνείται να καταβάλλει αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων. Τον Μάιο του 2021, η Γερμανία αναγνώρισε τις σφαγές επισήμως ως γενοκτονία, αρνούμενη και πάλι να καταβάλει αποζημιώσεις, περιοριζόμενη στην χρηματοδότηση ενός αναπτυξιακού ταμείου.

Προηγουμένως, τον Οκτώβριο του 2011, φυλετικοί ηγέτες από τη Ναμίμπια είχαν μεταβεί στο Βερολίνο, προκειμένου να παραλάβουν τα παραμένοντα κρανία 20 συμπατριωτών τους, εκ των αρχικών 300, που είχαν παραλάβει επίορκοι Γερμανοί “επιστήμονες” για μελέτες. Η παράδοση των κρανίων στις αρχές της Ναμίμπια συνιστά μια σπάνια υπενθύμιση του σύντομου αποικιακού παρελθόντος της Γερμανίας, το οποίο οδήγησε στη βίαιη καταστολή της εξέγερσης των Χερέρο και των Νάμα, με τραγικά αποτελέσματα και μεθόδους που ξαναείδαμε 40 περίπου χρόνια αργότερα…