Βυθίστηκε στις πλημμύρες η μεταρρυθμιστική επίθεση Μητσοτάκη

Η αναβολή της επίσκεψης του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκη επιβεβαιώνει την δύσκολη θέση που έχει περιέλθει η κυβέρνηση λόγω των φυσικών καταστροφών, που αναδεικνύουν τις ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού. Μετά τις πλημμύρες στον Βόλο και στην Καρδίτσα και τη μεγάλη οικονομική ζημιά κρίνεται ότι επιβάλλεται ανακατεύθυνση των πόρων, με έμφαση στις πληγείσες περιοχές και επαναξιολόγηση του πακέτου των παροχών.

Οι πρόσφατες καταστροφές επιδεινώνουν το ούτως ή άλλως βαρύ πολιτικό κλίμα από τα αλλεπάλληλα λάθη και γκάφες της πρώτης περιόδου μετά τις εκλογές. Κυρίως όμως δημιουργούν εντύπωση διάλυσης του κρατικού μηχανισμού. Το πιο χαρακτηριστικό είναι ότι για πρώτη φορά ασκούν κριτική στην κυβέρνηση, ακόμη και φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ.

Δεν είναι υπερβολή ότι εάν ήταν καινούργια κυβέρνηση και δεν διέτρεχε την δεύτερη τετραετία της, ο πρωθυπουργός θα μπορούσε να πει «παραλάβαμε καμένη γη». Οι γκάφες άρχισαν από την πρώτη κυριολεκτικά ημέρα της κυβέρνησης, όταν στις προγραμματικές δηλώσεις ο Γιώργος Φλωρίδης επιτέθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ για την ασυλία των τραπεζιτών, που ήταν από τις πρώτες ρυθμίσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη το 2019! Το ερώτημα της αποπομπής ετέθη πριν καν ορκιστεί.

Έναν μήνα αργότερα απέπεμψε τον Νότη Μηταράκη – για λόγους που ακόμη δεν έχουν διευκρινιστεί – και απέσυρε την στήριξη στην υποψηφιότητα του Γιώργου Πατούλη για να βάλλει στην θέση του το Νίκο Χαρδαλιά, κάνοντας την διεκδίκηση της περιφέρειας Αττικής από περίπατο, ντέρμπι.

Οι εκτεταμένες πυρκαγιές σε Ρόδο, Πάρνηθα, Μαγνησία και κυρίως στον Έβρο με το δάσος της Δαδιάς, εξαΰλωσαν ότι είχε μείνει από το ιδεολόγημα του αποτελεσματικού επιτελικού κράτους και άφησαν ένα ερώτημα για το τι έγινε σε μία ολόκληρη διετία από την ίδρυση του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Αλλαγής που σύμφωνα με τις αρχικές διακηρύξεις ιδρύθηκε με έναν τεχνοκράτη από τις Βρυξέλλες – τον Χρήστο Στυλιανίδη –ακριβώς για να προετοιμάσει καλύτερα τον κρατικό μηχανισμό.

Συνθήκες διάλυσης του κρατικού μηχανισμού

Η ένταση των καιρικών φαινομένων μπορεί να είναι μία αιτιολογία για τις εκτεταμένες καταστροφές. Ωστόσο, η αδυναμία φύλαξης του στρατοπέδου στη Νέα Αγχίαλο, η εικόνα των F-16 να αναζητούν καταφύγιο, λίγο αργότερα του Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης να εγκαταλείπεται, της Σαμοθράκης να μένει τρεις ημέρες δίχως συγκοινωνία, ηλεκτροδότηση και υδροδότηση (κάτι που απέκρυψαν επιμελώς τα ΜΜΕ) δεν αντέχουν σε καμία δικαιολόγηση.

Παρομοίως και το έγκλημα στην Νέα Φιλαδέλφεια από τους Κροάτες χούλιγκαν – αδιάφορο αν ήταν νεοναζί – που διέσχισαν ανενόχλητοι την χώρα. Στο ίδιο πλαίσιο κρατικής ανεπάρκειας εντάσσονται οι εικόνες καταστροφής από τις πλημμύρες σε Βόλο, Καρδίτσα και Τρίκαλα. Ακόμη και το πρόσφατο περιστατικό με το έγκλημα στον καταπέλτη του Blue Horizon και η επιεικώς απαράδεκτη δήλωση του υπουργού Ναυτιλίας, Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, δείχνει την αναποτελεσματική λειτουργεία του Λιμενικού και τον κυνισμό της κυβέρνησης.

Οι πολλές εκφάνσεις ανεπάρκειας και ανικανότητας του κρατικού μηχανισμού αποδομούν την προπαγάνδα της πρώτης τετραετίας για την υπεροχή και την διαχειριστική αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης των αρίστων. Επαναπαυμένος από την συντριπτική πολιτική νίκη του έναντι του ΣΥΡΙΖΑ και στην υπεροχή της επικοινωνίας του, έχει αφήσει τον κρατικό μηχανισμό στην παρακμή.

Θερίζει η ακρίβεια

Εάν το ένα σκέλος της κυβερνητικής αποτυχίας είναι ο κρατικός μηχανισμός το άλλο και εξίσου σημαντικό είναι η πτώση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Η κυβέρνηση αδυνατεί να αντιμετωπίσει την ακρίβεια. Οι τιμές ανεβαίνουν και νέο κύμα θα υπάρξει, σύμφωνα με πληροφορίες τον Σεπτέμβριο, κατά 15%. Από την στιγμή που άρχισε ο κύκλος των αυξήσεων – περίπου πριν από ενάμισι χρόνο – τα βασικά είδη διατροφής έχουν αυξηθεί γύρω στο 80%, με προοπτική να κλείσει ο κύκλος στο 100% Οι τιμές στο ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά, τα κρεατικά και τα αλλαντικά, τα φρούτα και τα λαχανικά είναι η απόδειξη. Και υπάρχουν πάντα οι αυξημένες τιμές στην ενέργεια ενώ προστέθηκε και το κόστος και  η έλλειψη στέγης.

Παράλληλα, ενώ η κερδοφορία των εταιρειών ανεβαίνει κατακόρυφα – τουλάχιστον την τελευταία διετία – με βάση τα επίσημα στοιχεία, η αποδιάρθρωση της αγοράς εργασίας και του συνδικαλισμού εμποδίζει την αντίστοιχη αύξηση των μισθών, ώστε να εξισορροπήσουν το κόστος ζωής. Έτσι όμως καταρρέει και το βασικό αφήγημα της κυβέρνησης ότι η απελευθέρωση της αγοράς θα ενισχύσει την οικονομία και θα εξασφαλίσει την ισορροπία τιμών και το επίπεδο διαβίωσης.

Προκύπτει έτσι η καταφυγή στην κρατική παρέμβαση, έστω και με τους ελέγχους, όπου όμως πάλι αποδεικνύεται η αναποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού. Η κυβέρνηση μείωσε τους άμεσους φόρους – με πολιτικό σκεπτικό κατά της τακτικής του ΣΥΡΙΖΑ – διατηρώντας, όμως, υψηλή την έμμεση φορολογία που κατατρώγει το εισόδημα και αυξάνει τα κρατικά έσοδα.

Προς Πρέσπες του Αιγαίου;

Ένας ακόμη τομέας που η κυβέρνηση έχει δυσκολίες είναι τα ελληνοτουρκικά, όπου όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση κινείται προς αυτό που γαλάζια στελέχη πριν τις εκλογές κατήγγειλαν σαν «Πρέσπες του Αιγαίου». Η συνεννόηση με τον Ερντογάν απέδωσε ήρεμα νερά στο Αιγαίο την καλοκαιρινή περίοδο και μείωση των παραβάσεων και παραβιάσεων.

Από την άλλη προχωρά η μερική προς το παρόν και κρυφή αποστρατικοποίηση των νησιών και η αποδοχή κατ’ αρχήν στο ρητορικό επίπεδο των αξιώσεων της Τουρκίας. Η δήλωση του πρωθυπουργού για σχετική εθνική κυριαρχία και υποχωρήσεις προκειμένου να υπάρξει συμβιβασμός είναι η επιβεβαίωση στο κορυφαίο επίπεδο. Επισφράγιση των εξελίξεων ήταν η ουσιαστική από πλευράς προετοιμασίας, συνάντηση του Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Τούρκο ομόλογό του στην Κωνσταντινούπολη.

Δεν είναι πάντως δίχως σημασία ότι ενώ η Τουρκία μείωσε τις παραβάσεις, την ίδια ώρα αύξησε τις μεταναστευτικές ροές, με αποτέλεσμα να έχει πρόβλημα η μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης. Κάπως έτσι έφθασε στο σημείο να συνδέει τις πυρκαγιές με το μεταναστευτικό και να αναζητά εκτόνωση της λαϊκής οργής και για τα δύο στους μετανάστες.

Σε αναζήτηση αφηγήματος

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο γίνονται οι συνεχείς συσκέψεις στο Μέγαρο Μαξίμου στην αναζήτηση αφηγήματος. Επιβαρυντικά λειτουργεί ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί και οι υποχρεώσεις της χώρας δεν επιτρέπουν μεγάλες παροχές. Ακόμη και πριν τις πλημμύρες στο Μαξίμου είχαν καταλήξει στο αφήγημα ότι “φέτος δεν θα υπάρξουν μεγάλες παροχές, ο πρωθυπουργός θα δώσει έμφαση στην επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων”. Μετά τις πλημμύρες θα δοθεί έμφαση στην οικονομική αποκατάσταση και ανασυγκρότηση των πληγεισών περιοχών. Παράλληλα θα προβάλλει ως “εθνικό στόχο” την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας. Φυσικά ΔΕΘ χωρίς καθόλου παροχές δεν νοείται. Στο πλαίσιο αυτό ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να εξαγγείλει:

• Την επέκταση του Market Pass μέχρι τον Δεκέμβριο.
• Την ενίσχυση ή και διεύρυνση του επιδόματος θέρμανσης με εισοδηματικά κριτήρια.
• Την διατήρηση της επιδότησης στο ρεύμα για ορισμένες κατηγορίες πολιτών.
• Παράταση του μειωμένου ΦΠΑ στις κατηγορίες που ήδη είναι χαμηλό.
• Επίδομα σε ορισμένες κατηγορίες συνταξιούχων.
• Επίδομα ακρίβειας για τους ασθενέστερους.
• Φυσικά θα επαναλάβει τις ήδη γνωστές υποσχέσεις για αποζημιώσεις από τις φυσικές καταστροφές.

Νέο πολιτικό τοπίο

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την πρόσφατη ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει προειδοποιήσει για «μεταρρυθμιστική επιτάχυνση» και στο πλαίσιο αυτό αναμένεται να εξαγγείλει μεταρρυθμίσεις σε υγεία, κράτος, δικαιοσύνη και Παιδεία. Μάλλον σε περαιτέρω αποδιάρθρωση και μεταβίβαση λειτουργιών και υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα πρόκειται. Ο κ. Μητσοτάκης ενώ καταρρέει εξακολουθεί να κινείται επιθετικά μέχρι να εκπληρώσει όλο το συμβόλαιο.

Εκείνο που δεν φαίνεται πιθανό είναι να αναφερθεί στα ελληνοτουρκικά, αφού οι υποχωρήσεις θα πρέπει να περνάνε κάτω από τα ραντάρ της κοινής γνώμης. Άλλωστε είναι ένας τομέας που αναμένονται εσωκομματικές αντιδράσεις. Αν ολοκληρωθεί το σχέδιο παραπομπής στην Χάγη θα έλθει σε δύσκολη θέση η αντιπολίτευση –  που ενδεχομένως κληθεί να στηρίξει υποχωρήσεις –  αλλά θα υπάρξουν και τριγμοί στη ΝΔ. Ορισμένοι σε συνδυασμό με τον δύσκολο από την ακρίβεια χειμώνα που προμηνύεται, βάζουν σαν ορόσημο τις ευρωεκλογές.

Μέχρι στιγμής ο Κυριάκος Μητσοτάκης πέρασε όλες τις κρίσεις – ακόμη και το σιδηροδρομικό δυστύχημα που ήταν αποκλειστική η ευθύνη της κυβέρνησής του – με την επίκληση του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα και την εκμετάλλευση της δαιμονοποίησής του. Ο μπαμπούλας όμως έχει εκλείψει.

Τον ευνοεί μεν ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση, αλλά είναι πια απέναντι στα προβλήματα που είτε δημιούργησε, είτε άφησε να γιγαντωθούν την πρώτη τετραετία. Θα βρεθεί απέναντι σε μία πολλαπλή, αν και ετερόκλητη, πολιτική κριτική, λόγω της πολυδιάσπασης της αντιπολίτευσης. Το πρώτο τρίμηνο της διακυβέρνησης μετά τις εκλογές προοιωνίζεται δύσκολη συνέχεια.