Ο “Ρινόκερος”, τα 9.600.000 δολάρια και οι συλλέκτες στο Παρίσι

Συλλέκτες και φιλότεχνοι αναμένουν με προσμονή τη δημοπρασία των Christie’s που θα πραγματοποιηθεί στις 20 Οκτωβρίου στο Παρίσι. Δεν είναι και κάθε μέρα, άλλωστε, που πωλείται ένα από τα εμβληματικότερα έργα του παραγωγικότερου δημιουργού του 20ού αιώνα Φρανσουά-Ξαβιέ Λαλάν, θαυμαστές του οποίου ήταν μεταξύ άλλων ο Υβ Σεν Λοράν, ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ, η Μαρία Κάλλας και ο Τρούμαν Καπότε.

Ο λόγος για το γλυπτό “Ρινόκερος” που αναμένεται να “χτυπήσει” τα έξι εκατομμύρια ευρώ. Πολλοί αναρωτιούνται αν θα τα ξεπεράσει, ενθυμούμενοι το προηγούμενο ρεκόρ σε δημοπρασία έργου του Λαλάν που έφτασε τα 9,6 εκατομμύρια δολάρια. Ήταν το χάλκινο γλυπτό λεοπάρδαλης (Léopard I) του 2005. Τότε, η δημοπρασία είχε γίνει στον οίκο Sotheby’s του Παρισιού τον Νοέμβριο του 2021.

Αυτή τη φορά, όμως, κρίνεται η τύχη του Ρινόκερου που είναι φτιαγμένος από πατιναρισμένο ορείχαλκο, πατιναρισμένο μπρούτζο, ψευδάργυρο, ορείχαλκο, επαργυρωμένο ορείχαλκο και δέρμα. Το σώμα του ζώου ανοίγει, αποκαλύπτοντας ένα γραφείο, ένα μπαρ, χρηματοκιβώτιο και φωτιστικά. Ολοκληρώθηκε το 1964 και εισήγαγε το κοινό στο υπερρεαλιστικό σύμπαν του Λαλάν, το οποίο έσπρωχνε διαρκώς τα όρια ως προς τί θεωρείται τέχνη. Αντλώντας έμπνευση από τη φύση και συνδυάζοντας την εικαστική τέχνη με τη διακόσμηση, ο καλλιτέχνης και η σύζυγος του με την οποία εργάζονταν μαζί επι 50 χρόνια δημιούργησαν μια σειρά αντικειμένων που ασκούν τεράστια έλξη σε φιλότεχνο κοινό με μεγάλες τσέπες.

Ο ρινόκερος ήταν το πρώτο και διασημότερο έργο της πρωτοπόρας αυτής «χρηστικής τέχνης». Το πρώτο από αυτά τα ζώα της υπαίθρου που έγιναν μεγαλοπρεπή στα χέρια των Λαλάν και κάτω από το βλέμμα του Φρανσουά, μετατράπηκαν σε εμβληματικά έργα τέχνης. Ακολούθησαν κοπάδια από γλυπτά πρόβατα, πτηνά καρέκλες, μαχαιροπήρουνα με κισσούς και στοιχεία της βοτανικής ζωής, κομοδίνα με ελέφαντες, ένα χάλκινο πουλί που λειτουργεί ως φωτιστικό, ένα γυάλινο τραπέζι στερεωμένο πάνω στα κέρατα ενός κριού, ένας μνημειώδης πίθηκος που στέκεται φρουρός στην αυλή σπιτιών και ένας ταύρος από μπρούντζο και μέταλλο σε φυσικό μέγεθος που όταν ανοίγει αποκαλύπτει ένα πολυτελές μπαρ, ενώ ένας ιπποπόταμος μεταμορφώνεται σε μπανιέρα.

Η διαδρομή του Ρινόκερου 

Η διαδρομή του Ρινόκερου μέσα στα χρόνια παρέμενε μυστήριο. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη διάσημη Galerie J στο Παρίσι. Ήταν η πρώτη κοινή έκθεση του ζευγαριού Λαλάν με τίτλο «Ζωόφυτα». Έκτοτε, εξαφανίστηκε. Για την ακρίβεια, δεν εμφανίστηκε ξανά δημόσια. Το καλλιτεχνικό δίδυμο Λαλάν έφτιαξε ένα πανομοιότυπο έργο το οποίο ονόμασε «Ρινόκερο 2». Αυτός παρουσιάστηκε στο Musée des Arts Décoratifs στο Παρίσι το 2010 ως μέρος μιας αναδρομικής έκθεσης, η οποία ήταν αφιερωμένη στους πρωτοπόρους καλλιτέχνες. Αποδείχθηκε ότι ο πρώτος ρινόκερος παρέμενε όλο αυτά τα χρόνια στην κατοχή της ιδιοκτήτριας της Galerie J Ζανίν Ρεστανί, η οποία είχε καλλιεργήσει ιδιαίτερα στενές σχέσεις με το ζευγάρι και είχε συμβάλει τόσο στην προώθηση του έργου τους, όσο και στην προστασία αυτού. Ο ρινόκερος παρέμεινε στην οικογένεια της και μετά τον θάνατο της, το 2004.
Αυτή δεν ήταν, όμως η μοναδική προστάτης του ζεύγους Λαλάν.

Ο Αλέξανδρος Ιόλας είχε αναγνωρίσει αμέσως τη μοναδικότητα του έργου τους. Του άρεσε πως ό,τι έφτιαχναν δεν ήταν ιερά αντικείμενα αλλά σύντροφοι ζωής με τους οποίους οι ιδιοκτήτες αλληλεπιδρούσαν και συνομιλούσαν διαρκώς. Ελκυόταν από την εξωφρενική προσέγγιση τους στα έπιπλα. Εκείνος ήταν που τους έδωσε τη μεγαλύτερη ώθηση στην καριέρα τους, εκθέτοντας τα έργα τους στην γκαλερί του, το 1966, όπου χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά το κοινό επίθετο «Les Lalanne», με το οποίο έμειναν γνωστοί. Το 1970, το ζευγάρι επέστρεψε στην γκαλερί του Ιόλα στο Παρίσι με μια ακόμα έκθεση που έγραψε ιστορία, που περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, και την διάσημη πια μπανιέρα τους –Ιπποπόταμο!!

Ο Ιολας παρήγγειλε στους Λαλάν την «πολυμορφική γάτα», η κοιλιά της οποίας ανοίγει και αποκαλύπτει ένα μπαρ με πλήρη εξοπλισμό: Φιάλες ποτών, ποτήρια, ακόμη και θερμαντήρες πιάτων. Με αυτή φωτογραφήθηκε στη δεκαετία του ’70. Περιέργως, μισό αιώνα μετά την επέλεξε ως φόντο σε πρόσφατη φωτογραφία της η Ντάσα Ζούκοβα, σύζυγος του Σταύρου Νιάρχου. Πρόκειται άραγε για το ίδιο έργο; Είναι η δεύτερη γάτα των Λαλάν, Κανείς δεν γνωρίζει μετά βεβαιότητας.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η επικείμενη δημοπρασία θα πλουτίσει τη συλλογή κάποιου συλλέκτη. Θα θυμίσει επίσης το εξαιρετικό ταλέντο του ζεύγους Λαλάν, αλλά και την πολύτιμη συμβολή του φίλου τους Αλεξάνδρου Ιόλα στη διάδοση του.