Στρατιωτικά ΜΟΕ για Αιγαίο στο τραπέζι με διπλωμάτες διαπραγματευτές

Η κρίση και η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή μαίνονται, όπως μαίνεται και ακόμα και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Τις ίδιες ώρες ο ελληνοτουρκικός διάλογος φαίνεται να προχωράει, με τους ρυθμούς και τα χρονοδιαγράμματα που έχουν δρομολογηθεί πριν ακόμα από τις εκλογές (του Μαΐου και του Ιουνίου) και συγκεκριμενοποιήθηκαν με τις συναντήσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν σε Βίλνιους και Νέα Υόρκη.

Επόμενο στάδιο-βήμα είναι αυτό του Νοεμβρίου με την συνάντηση-συζήτηση των δύο πλευρών για τα περιβόητα ΜΟΕ (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης) στο Αιγαίο. Μόνο που στο κύκλο αυτό των συζητήσεων και για πρώτη φορά δεν θα ηγούνται στρατιωτικοί (στελέχη των υπουργείων Άμυνας, αλλά διπλωμάτες (ανώτατα στελέχη των υπουργείων Εξωτερικών).

Σύμφωνα με πληροφορίες, στη συνάντηση του Νοεμβρίου για τα ΜΟΕ στο Αιγαίο (αλλά και στις επόμενες εφ’ όσον συνεχιστούν αυτές οι διαβουλεύσεις) επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας θα είναι ανώτατο στέλεχος του υπουργείου Εξωτερικών. Το ίδιο ακριβώς θα πράξει και η τουρκική πλευρά, σύμφωνα πάντα με τις πληροφορίες, τοποθετώντας αντίστοιχο ανώτατο στέλεχος του Υπουργείου Εξωτερικών ως επικεφαλής της αντιπροσωπείας της.

Από το 1993 που ξεκίνησαν οι συζητήσεις-διαβουλεύσεις Ελλάδας-Τουρκίας για ΜΟΕ στο Αιγαίο επικεφαλής των δύο αντιπροσωπειών δεν θα είναι ανώτατοι στρατιωτικοί αλλά διπλωμάτες. Η δε ατζέντα της συζήτησης, αλλά και το ποια μέτρα κρίνονται πρόσφορα και ποια δεν συζητούνται και παραμερίζονται, ήταν μέχρι τώρα ευθύνη των στρατιωτικών και πρωτίστως του υπουργείου Άμυνας σε συνεργασία βέβαια και με το υπουργείο Εξωτερικών αλλά και με τον πρωθυπουργό και το διπλωματικό του γραφείο.

Η αλλαγή αυτή στον τρόπο διαπραγμάτευσης ενός κρίσιμου θέματος, όπως τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο, φαίνεται ότι εντάσσεται στον νέο σχεδιασμό, στη νέα αντίληψη , αλλά και στη συμφωνία κορυφής, ότι στο νέο κύκλο του ελληνοτουρκικού διαλόγου εμπλέκονται απ’ ευθείας και σε όλες τις φάσεις οι δύο υπουργοί εξωτερικών και οι δύο ηγέτες των χωρών που καθορίζουν και την παραμικρή λεπτομέρεια της πορείας των συνομιλιών και των διαπραγματεύσεων.

Ωστόσο ο κεντρικός ρόλος των δύο υπουργών Εξωτερικών Γεραπετρίτη και Φιντάν φαίνεται να είναι καίριος και σε ένα ακόμα σημαντικό βήμα της Ελληνοτουρκικής προσέγγισης, αυτό της σύγκλισης του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας στη Θεσσαλονίκη στις 7 Δεκεμβρίου καθώς οι δυο τους θα καθορίσουν την ατζέντα. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικά τα όσα επεσήμανε ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών στην συνέντευξη του στην εφημερίδα “ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ“:  «Επόμενος σταθμός των διμερών επαφών θα είναι η συνάντηση του Νοεμβρίου για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη στις 7 Δεκεμβρίου, με ατζέντα και σύνθεση που θα καθορισθεί με επιμέλεια των δύο υπουργών Εξωτερικών…», ανέφερε.

Νοτιοανατολική πτέρυγα

Άλλωστε πριν τους εκλογικούς κύκλους Τουρκίας και Ελλάδας ΗΠΑ, Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, “υπέδειξαν” με έμφαση την αναγκαιότητα μιας ελληνοτουρκικής προσέγγισης και μάλιστα με νέο πλαίσιο και νέες προϋποθέσεις, ποντάροντας ταυτόχρονα πως μετά την ολοκλήρωση των εκλογικών κύκλων στις δύο χώρες θα υπάρχουν ισχυρές κυβερνήσεις με νωπές λαϊκές εντολές που θα μπορούσαν να τις αξιοποιήσουν στην κατεύθυνση της ομαλοποίησης των διμερών τους σχέσεων και στη λεγόμενη επίλυση των αποκαλούμενων διαφορών τους. Τόσο στο Βίλνιους όσο και στην Νέα Υόρκη Μητσοτάκης και Ερντογάν συγκεκριμενοποίησαν και εξειδίκευσαν τα βήματα με βάση και το πλαίσιο που είχαν βάλει στο τραπέζι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί.

Πριν τους εκλογικούς κύκλους σε Τουρκία και Ελλάδα ο πόλεμος στην Ουκρανία καθιστούσε ακόμα πιο επιτακτική την συνοχή της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, καθιστά ακόμα πιο επιτακτική την συνοχή της και φαίνεται πως το θέμα αυτό είναι από τις κεντρικές προτεραιότητες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ λόγω των κρίσιμων γεωπολιτικών θέσεων Ελλάδας και Τουρκίας στην περιοχή.

Πάντως στις συναντήσεις υψηλού επιπέδου τα περασμένα 24ωρα στην Αθήνα φάνηκε να υπάρχει διάθεση να προχωρήσουν περεταίρω οι συνομιλίες. Οι υφυπουργοί εξωτερικών Φραγκογιάννης και Ακσαπάρ έθεσαν επί τάπητος την λεγόμενη θετική ατζέντα, ενώ στον ιδιαίτερης σημασίας πολιτικό διάλογο των υφυπουργών Παπαδοπούλου και Ακσαπάρ συζητήθηκε ο τρόπος για τον καλύτερο συντονισμό στο θέμα της παράτυπης μετανάστευσης, με βάση και τις τελευταίες εξελίξεις  στη Μέση Ανατολή, και στο θέμα της κλιματικής κρίσης που απειλεί εξίσου τις δύο χώρες, με έμφαση στις πολιτικές πρόληψης και στην πολιτική προστασίας. Σε μεταγενέστερο επίπεδο ο πολιτικός διάλογος θα πάει και στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης.

Πάντως σε αυτό το κύκλο διαβουλεύσεων, η ελληνική πλευρά προσπάθησε να “σφυγμομετρήσει” τις αντιδράσεις και την στάση της Τουρκίας πρωτίστως έναντι των Αμερικανών αλλά και των Ευρωπαίων λόγω του Μεσανατολικού και της ρητορικής και του Ερντογάν και άλλων αξιωματούχων κατά των ΗΠΑ και του Ισραήλ. Το πώς θα εξελιχθούν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις θεωρείται βασικός παράγοντας και για τις όποιες εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά.

Μια πρώτη εκτίμηση που υπάρχει, χωρίς ωστόσο να έχει αποκρυσταλλωθεί, είναι πως η Τουρκία και λόγω των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή παίρνει ακόμα μεγαλύτερες μεγαλύτερες αποστάσεις από την Δύση. Βέβαια, υπάρχει και η εκτίμηση πως ο κ. Ερντογάν «τραβάει παραπάνω το σκοινί», μήπως και πιεστούν οι ΗΠΑ για το θέμα της προμήθειας F-16 στη Τουρκία.