Ε. Χνάρης (ΠΑΣΟΚ): Ενεργειακή αυτονομία στον πρωτογενή τομέα

-Έχετε εικόνα για το σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ που θα ρυθμίζει και θέματα εφαρμογής των φωτοβολταϊκών στον αγροτικό τομέα;

Η ενεργειακή κρίση, η οποία επιτάθηκε από το ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα και στους παραγωγούς του πρωτογενή τομέα λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγή. Η ενεργοποίηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και στα αγροτικά τιμολόγια είχε σαν αποτέλεσμα το κόστος των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος να εκτοξευθεί στα ύψη. Παράλληλα, τα ληφθέντα από την κυβέρνηση μέτρα, με την αναδρομική κάλυψη της επιβάρυνσης από την ανωτέρω ρήτρα, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα.

Εκτός όμως από την ενεργειακή κρίση, ο αγροτικός κόσμος είναι αντιμέτωπος και με την εξελισσόμενη κλιματική κρίση, με τις επιπτώσεις της να γίνονται ολοένα και πιο αισθητές. Γι’ αυτό το λόγο, έχει προταθεί και από το ΠΑΣΟΚ, η στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας σε όλους τους τομείς, με την εφαρμογή της ενεργειακής αυτονομίας στον πρωτογενή τομέα να καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.

Γνωρίζουμε την πρόθεση της Νέας Δημοκρατίας για την κατάθεση νομοσχεδίου με θέμα την εφαρμογή των φωτοβολταικών και στον πρωτογενή τομέα, κατόπιν σχετικών εξαγγελιών της πολιτικής ηγεσίας του αρμοδίου υπουργείου. Δεδομένου, όμως, ότι ακόμα παραμένει μία εξαγγελία, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε το περιεχόμενο του για να είναι εφικτός ο σχολιασμός του. Σε κάθε περίπτωση κρίνουμε ότι συνιστά μία θετική εξέλιξη προς άρση των συνεπειών της ενεργειακής και κλιματικής κρίσης στον εν λόγω τομέα. Επιφυλασσόμαστε, όμως, για τους προβλεπόμενους όρους και προϋποθέσεις, αρμοδίως και επισήμως με την κατάθεση του.

Άλλωστε, ως ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, έχουμε ήδη καταθέσει αντίστοιχες προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Τα κίνητρα για τη δημιουργία αγροτικών ενεργειακών κοινοτήτων θα πρέπει να αποτελούν βασική προτεραιότητα καθώς πιστεύουμε ότι δύναται να συμβάλλουν καταλυτικά στη μείωση του κόστους παραγωγής.

-Το Net Metering και Virtual Net Metering έχουν βοηθήσει τους αγρότες- παραγωγούς και επιχειρηματίες –κτηνοτρόφους να μειώσουν τα κόστη ενέργειας στις δραστηριότητές τους;

Η αύξηση του κόστους παραγωγής παραμένει διαχρονικά ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αγροτο-κτηνοτροφικός κόσμος. Τα γεωργικά εφόδια και ζωοτροφές, τα καύσιμα και το ενεργειακό κόστος έχουν πάρει την ανιούσα και αυξάνονται συνεχώς λόγω της ενεργειακής και ρωσο – ουκρανικής κρίσης, οδηγώντας τους παραγωγούς μας σε αδιέξοδο.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το “Δείκτες Τιμών Εισροών-Εκροών στη Γεωργία-Κτηνοτροφία” (προσωρινά Στοιχεία-Αύγουστος 2023 ) την τελευταία τριετία έχουν αυξηθεί ο γενικός δείκτης εισροών, δηλαδή το κόστος παραγωγής κατά 25% και συγκεκριμένα στα λιπάσματα: 62,4%, στις ζωοτροφές: 26,4%, ενέργεια και λιπαντικά 38,5%. Σε όλα τα υπόλοιπα πρέπει να προστεθεί και το κόστος διαβίωσης των ελληνικών νοικοκυριών της υπαίθρου.

Γι’ αυτό το λόγο και είναι απαιτείται να ληφθούν μέτρα για την άμεση αντιμετώπιση του. Ένα από αυτά τα προτεινόμενα μέτρα είναι το Net Metering και το Virtual Net Meteringγια τα οποία το κράτος, οφείλει να παράσχει τα κατάλληλα κίνητρα για την εφαρμογή τους στον πρωτογενή τομέα. Ωστόσο, όπως φαίνεται από τις επιλογές της Νέας Δημοκρατίας κάτι τέτοιο δεν έχει επιτευχθεί, δεδομένου ότι ελλείπουν τα σχετικά κίνητρα, με τον κίνδυνο της αποτυχίας του εν λόγω προγράμματος να είναι ορατός, δεδομένου ότι:

• Με το υπάρχον πρόγραμμα προβλέπεται μικρότερη επιδότηση του φωτοβολταϊκού συστήματος στους παραγωγούς (ποσοστό 40% – 60%), απ’ ότι στα νοικοκυριά (45% – 75%).
• Από το συνολικό προϋπολογισμό του προγράμματος, συνολικού ύψους 238 εκατ. ευρώ, μόλις 30 εκατ. ευρώ προβλέπεται για τους αγρότες.
• Τα πλεονεκτήματα για έναν αγρότη είναι λίγα, γιατί καλύπτει μικρό μέρος της κατανάλωσης του.

Συνεπώς, αν και τα εν λόγω μέτρα θα μπορούσαν να συμβάλλουν τα μέγιστα στη μείωση του κόστους παραγωγής, επιβεβαιώνεται για ακόμα μία φορά ο ισχυρισμός μας, ότι αποκλειστικός στόχος της κυβέρνησης, είναι το όφελος να πηγαίνει στους λίγους και μεγάλους και όχι στους πολλούς αλλά μικρούς.

-Λέγεται ότι η πλειοψηφία των παραγωγών χρειάζεται φωτοβολταϊκά ισχύος μέχρι ή και μεγαλύτερο των 50 kWp προκειμένου να καλύψει στο 100% τις ετήσιες καταναλώσεις, στις καλλιέργειες, συμμερίζεστε αυτή την άποψη;

Αναφέραμε ήδη ότι το πρόγραμμα Net Metering και Virtual Net Metering, είναι μία καλή αρχή για τους παραγωγούς, για άρδευση, για καλλιέργεια κάποιων στρεμμάτων καλλιέργειας (πχ. 30 στρ. βαμβάκι, 25 στρ. φρούτα και λαχανικά και 30 στρ. αμπέλια), καθώς και για την ικανοποίηση των αναγκών μερικών χιλιάδων ζώων στην κτηνοτροφία. Απ’ ότι καταλαβαίνουμε, όμως, είναι “σταγόνα στον ωκεανό” για την κάλυψη των αναγκών εκατομμυρίων στρεμμάτων αγροτικής παραγωγής και εκατομμυρίων ζώων στην κτηνοτροφία.

Γι’ αυτό κρίνουμε ότι, η επιδότηση αγροτών και κτηνοτρόφων για την κατασκευή φωτοβολταϊκών ισχύος κατ’ ανώτατο όριο 10kw, είναι πολύ μικρή, ελάχιστη, για τις ετήσιες καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας ενός επαγγελματία παραγωγού. Σύμφωνα με μελέτες ειδικών επιστημόνων που κατά καιρούς έχουν εκπονηθεί, οι τελευταίες ανεβάζουν τις ανάγκες ηλεκτρικής ενέργειας για τους αγρότες στο πολλαπλάσιο.

-Συνεπώς, επιβεβαιώνεται ότι οι ανάγκες των αγροτών είναι κοντά στα 50kwp και όχι στα 10kwpπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά που προτείνεται με το εν λόγω πρόγραμμα, για την κάλυψη γεωργικών και κτηνοτροφικών αναγκών. Το ΥΠΕΝ αισιοδοξεί ότι μπορεί να συνδυαστεί η διπλή χρήση της γης – παραγωγή πράσινης ενέργειας και γεωργική – κτηνοτροφική δραστηριότητα με το σχέδιο νόμου, που φέρνει στην βουλή. Ποια είναι η άποψή σας;

Ως ΠΑΣΟΚ είμαστε υπέρ της γης υψηλής παραγωγικότητας γι’ αυτό και κρίνουμε πως είναι αναγκαίο να υπάρξει χωροθέτηση της. Οι περιφέρειες απαιτείται να προβούν στις κατάλληλες ενέργειες με σκοπό την αναθεώρηση των χωροταξικών σχεδίων προς αυτή την κατεύθυνση. Για την διπλή χρήση γης με παραγωγή πράσινης ενέργειας συνδυαστικά με γεωργική-κτηνοτροφική δραστηριότητα, θεωρούμε ότι πρέπει να γίνει υπό προϋποθέσεις, με επιστημονικά κριτήρια και κυρίως χωρίς να αλλοιώνεται ο χαρακτήρας της.

-Για άλλες ΑΠΕ στην αγροτική παραγωγή (πχ γεωθερμία) έχουν γίνει βήματα;

Άλλες εναλλακτικές πηγές ενέργειας που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην αγροτική παραγωγή είναι η γεωθερμία, η βιομάζα και η βιοαέριο. Ωστόσο, διαπιστώνουμε ότι παραμένουν ανεκμετάλλευτες. Για τη γεωθερμία, για παράδειγμα, έχουν γίνει ελάχιστα βήματα προόδου, με τη δημιουργία ορισμένων θερμοκηπίων στη Βόρεια Ελλάδα και κυρίως στις περιοχές της Θράκης και της Ξάνθης. Το ίδιο συμβαίνει όμως και με τη βιομάζα και βιοαέριο, δεδομένου ότι η ποσότητα των αιγοπροβάτων και αγελαδοτροφικών μονάδων στη χώρα μας, θα μπορούσε να διασφαλίσει ετησίως μία ικανή ποσότητα τους.

Για ακόμα μία φορά παρατηρούμε, όμως, την αδυναμία της κυβέρνησης να ενσωματώσει τις νέες αυτές μορφές ενέργειας στον πρωτογενή τομέα. Η απουσία της κατάλληλης ενημέρωσης και κινήτρων έχει σαν αποτέλεσμα να παραμένουν αναξιοποίητες. Το ΠΑΣΟΚ έχοντας διαχρονικά θέσει σε προτεραιότητα του τον πρωτογενή τομέα λόγω της σημασίας του στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, είναι υπέρ της αξιοποίησης των ΑΠΕ στον πρωτογενή τομέα.

Ο αγρότης σήμερα

-Πως μπορεί να θωρακιστούν οι αγρότες οι παραγωγοί – επιχειρηματίες γεωργικών προϊόντων απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα την κλιματική κρίση;

Η κλιματική κρίση αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους που έχει να αντιμετωπίσει ο πρωτογενής τομέας, εξαιτίας των ακραίων φαινομένων που προκαλούνται. Οι συνέπειες της έχουν γίνει αντιληπτές στο σύνολο των παραγωγών της χώρας μας και αναμένονται ιδιαίτερα επαχθείς μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στο ν. Έβρο και την επέλευση της κακοκαιρίας DANIEL στη Θεσσαλία και στη Φθιώτιδα. Συνεπώς, η προστασία των παραγωγών του πρωτογενή τομέα αποτελεί καίριας σημασίας ζήτημα.

Ως ΠΑΣΟΚ έχουμε ήδη προτείνει την πλήρη επικαιροποίηση του απαρχαιωμένου συστήματος ασφάλισης του ΕΛΓΑ. Απαιτείται διεύρυνση των ασφαλιστικών καλύψεων για καταστροφές τόσο σε ζωικό όσο και σε φυτικό κεφάλαιο που προκαλούνται από την αδυσώπητη κλιματική κρίση, όπως ενδεικτικά είναι:

• Ακαρπία στην ελιά.
• Κάλυψη δευτερογενών ζημιών από βροχοπτώσεις.
• Κάλυψη ζημιών από καύσωνα στη φυτική παραγωγή.
• Κάλυψη της υγείας των ζώων εκτροφής από πανδημίες.

Επιπλέον, για την παράταξη μας, κύριο ρόλο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης εκ μέρους του κρατικού μηχανισμού, αποτελεί η πρόληψη και η προετοιμασία. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της εκπόνησης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου προς αυτή την κατεύθυνση, με δομικές αλλαγές στο μοντέλο πρόληψης, αντιμετώπισης και αποκατάστασης. Μόνο έτσι ο αγροτικός κόσμος θα επανακτήσει την εμπιστοσύνη του στο κράτος και θα αισθανθεί ασφάλεια για τη συνέχιση της παραγωγικής διαδικασίας.

-Με ποιο τρόπο θα πείσουμε τις νεότερες γενιές να ασχοληθούν επαγγελματικά με την αγρο-κτηνοτροφική παραγωγή και ποιο πρέπει να είναι το προφίλ του νέου αγρότη της νέας αγρότισσας σήμερα;

Η βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα εκτός από τους παράγοντες που περιέγραψα, απειλείται και από την ηλικιακή γήρανση του αγροτικού πληθυσμού. Αποτελεί αναγκαιότητα η χορήγηση κινήτρων για την προσέλκυση νέου πληθυσμού για την ενασχόληση με τις αγροτικές εργασίες για την επίτευξη κατ’ αρχάς της ηλικιακής ανανέωσης των παραγωγών του πρωτογενούς τομέα.

Αν και υπάρχουν τέτοιου είδους προγράμματα, όπως είναι το “Εγκατάσταση Γεωργών Νεαρής Ηλικίας”, το οποίο θεωρούμε ότι βρίσκεται κατ’ αρχάς στη σωστή κατεύθυνση, θα πρέπει συγχρόνως να υπάρξουν δεσμεύσεις από τους ενταγμένους στο πρόγραμμα για την παραμονή τους. Παράλληλα απαιτείται χορήγηση κινήτρων με αναπτυξιακό χαρακτήρα συνδυαστικά μέσω προγραμμάτων ή με τη συμμετοχή τους σε συλλογικά σχήματα καθώς και με την κατανομή ικανοποιητικού εθνικού αποθέματος, για να μπορέσουν αποδεδειγμένα να συνεχίσουν την παραγωγική διαδικασία.

Επιπλέον, για την παραμονή νέων αγροτών στο επάγγελμα, απαιτούνται συμπληρωματικά και κίνητρα που να αφορούν την εκπαίδευση τους, την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και διευκολύνσεις από το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη δεσπόζουσα θέση που κατέχουν οι γυναίκες στον αγροτικό τομέα είτε ως επιχειρηματίες, είτε ως μέλη γυναικείων αγροτικών συνεταιρισμών.

Για το ζήτημα αυτό απαιτείται η χάραξη πολιτικών και η διαμόρφωση ενός τέτοιου περιβάλλοντος που θα υπερβαίνει τις έμφυλες διακρίσεις και θα εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για την απασχόληση και των δύο φύλων στο επάγγελμα. Εν κατακλείδι, η χορήγηση κινήτρων σε συνδυασμό με τη χάραξη στοχευμένων πολιτικών θα οδηγεί στη διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου αγρότη και αγρότισσας όπου με την αρωγή του κράτους θα μπορέσει να ηγηθεί με το δικό του επιχειρηματικό πλάνο σε ένα σύγχρονο και καινοτόμο περιβάλλον.

 

---

 

Δήλωση για κινητοποιήσεις αγροτών: Οι προκλήσεις και οι αδυναμίες που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας στη σύγχρονη εποχή είναι πολλές. Το αυξημένο κόστος παραγωγής, οι αστοχίες της ισχύουσας ΚΑΠ που προέκυψαν κατά την πληρωμή της βασικής ενίσχυσης που ιστορικά είναι η μικρότερη που έχει δοθεί και οι οποίες συνεχίστηκαν και κατά την πληρωμή της Αναδιανεμητικής Ενίσχυσης αλλά και του Εθνικού Αποθέματος, οι ελληνοποιήσεις αγροτικών προϊόντων, οι καταστροφές σε ζωικό και φυτικό κεφάλαιο εξαιτίας της κλιματικής κρίσης που δεν περιλαμβάνονται στον ΕΛΓΑ και η έλλειψη εργατών γης, είναι μερικές από αυτές.

Να προστεθεί η πολυπλοκότητα και το πρακτικά ανεφάρμοστο των οικολογικών σχημάτων που με την εφαρμογή τους αφενός δεν επιτυγχάνεται η προστασία του περιβάλλοντος στον επιθυμητό βαθμό αφετέρου δε δίνεται η αντίστοιχη βαρύτητά στη διασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας της χώρας.