Αλ. Κολιός (Γεωθερμική Ελλάδος): Συνδυάζοντας ΑΠΕ με αγροτικά προϊόντα

-Πότε ξεκίνησε η Γεωθερμική Ελλάδος και πως “παντρέψατε” την γεωθερμία με την αγροτική οικονομία;

Η Γεωθερμική Ελλάδος είναι το αποτέλεσμα της ερευνητικής ανησυχίας για την γεωθερμία του διδάκτορος Νίκου Κολιού, γεωλόγου και ερευνητή με ειδίκευση στην γεωθερμική ενέργεια και αγροτικές καταβολές που κρατούν από τον κάμπο της Κεντρικής Μακεδονίας. Η ιστορία του εγχειρήματος ξεκίνησε το 1996, από τον πατέρα μου, με στόχο την αξιοποίηση των γεωθερμικών ρευστών της περιοχής του Νέου Ερασμίου.

Η περιοχή αυτή φημίζεται για τα πλούσια ενεργειακά αποθέματα του υπεδάφους με την μορφή γεωθερμικής ενέργειας. Ο Νίκος Κολιός και η ομάδα του ανακάλυψαν ένα πολλά υποσχόμενο γεωθερμικό πεδίο στο Νέο Εράσμιο Ξάνθης και σκέφτηκαν να το αξιοποιήσουν για αγροτικές εφαρμογές, δημιουργώντας έτσι την Γεωθερμική Ελλάδος. Οι εγκαταστάσεις μας βρίσκονται στο Νέο Εράσμιο του νομού Ξάνθης στο Δέλτα του ποταμού Νέστου σε μία περιοχή ξεχωριστής ομορφιάς (natura 2000), με πλούσιες και γόνιμες καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Τα γεωθερμικά ρευστά της περιοχής, με άριστης ποιότητας νερό και θερμοκρασία περίπου 60 βαθμών κελσίου, καθίστανται ιδανικά για αγροτικές εφαρμογές και εκμεταλλεύσεις. Η πρώτη δραστηριότητα της επιχείρησης ήταν η πρωϊμιση σπαραγγιών και η εξαγωγή του στη Γερμανία, μία πολύ μεγάλη αγορά και πρώτη στην κατανάλωση σπαραγγιών στην Ευρώπη. Συνοπτικά, η πρωϊμιση του σπαραγγιού επιτυγχάνεται με την θέρμανση του χωραφιού, μέσα από ένα δίκτυο σωληνώσεων που βρίσκεται θαμμένο στο έδαφος και μέσα στο οποίο διοχετεύεται το θερμό γεωθερμικό νερό.

Εφόσον ζεσταθεί το έδαφος που βρίσκεται καλλιεργημένο το σπαράγγι, τότε αυτό ξεκινά να μεγαλώνει και να βλαστάνει και έτσι η συγκομιδή γίνεται του μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο, αντί για την άνοιξη, που ξεκινά η πρώτη συγκομιδή των συμβατικών καλλιεργειών σπαραγγιού. Την περίοδο αυτή η προσφορά σπαραγγιών είναι μικρή κι έτσι οι τιμές είναι αυξημένες για τον παραγωγό. Με την γεωθερμική Ελλάδος να κάνει την αρχή στην παραγωγή και πρωίμιση των σπαραγγιών, κι άλλο παραγωγοί της γύρω περιοχής γοητεύθηκαν από αυτή τη μέθοδο καλλιέργειας και εντάχθηκαν στην ομάδα παραγωγών που δημιουργήθηκε.

-Πως κύλησαν τα επόμενα χρόνια;

Τα επόμενα χρόνια, βλέποντας την επιτυχία του πρώτου εγχειρήματος, ο πατέρας μου αναζητούσε νέες εφαρμογές για τα γεωθερμικά ρευστά καθώς στόχος ήταν η εκμετάλλευσή τους για περισσότερο χρόνο κατά την διάρκεια του έτους. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα της αφυδάτωσης αγροτικών προϊόντων και κυρίως βιομηχανικής ντομάτας που υπήρχε σε πληθώρα στην περιοχή και η ζήτηση για τη γνωστή “λιαστή” ντομάτα ήταν τότε ισχυρή. Εγκαταστάθηκε ένα πειραματικό ξηραντήριο αρχικά και στην συνέχεια δύο νέες παραγωγικές ξηραντικές μονάδες, στις οποίες το ζεστό νερό της γης μετατρέπονταν σε θερμό αέρα και διοχετεύονταν επάνω στη νωπή τομάτα. Η διαδικασία αυτή της αφυδάτωσης στην πορεία έγινε η βασική δραστηριότητα της επιχείρησης και με την πάροδο του χρόνου εντάχθηκαν στην γκάμα των προϊόντων περισσότερα προϊόντα.

-Από τι βάθος αντλείται η ενέργεια και ποια διαδικασία ακολουθείτε , πως την χρησιμοποιείται;

Η γεωθερμία αντλείται από μία γεώτρηση βάθους 400 μέτρων όπου βρίσκεται σε μία απόσταση 200 μέτρων από τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Το νερό έρχεται με υπόγειο δίκτυο στο εργοστάσιο όπου εκεί διοχετεύεται σε εναλλάκτες νερού-αέρα και ο ζεστός αέρας που παράγεται κατευθύνεται στα δύο ξηραντικά τούνελ που διαθέτουμε, μέσα στα οποία τοποθετείται το νωπό φρούτο ή λαχανικό. Το ζεστό νερό, αφού χρησιμοποιηθεί, επανεγχύεται στο υπέδαφος μέσα από μία γεώτρηση επανεισαγωγής, ώστε η εναπομένουσα ενέργεια να παραμείνει στο υπέδαφος.

-Πως λειτουργεί το αποξηραντήριο;

Στη μονάδα μας υπάρχει μία γραμμή πλυσίματος, διαλογής και κοπής φρούτων και λαχανικών με αρκετά διαφορετικά κοπτικά για την κοπή των νωπών προϊόντων στη μέση, σε ροδέλες, σε κύβους κ.α. Αφού κοπούν, τα προϊόντα τοποθετούνται στο ξηραντήριο το οποίο είναι συνεχούς ροής, δηλαδή από την μία μεριά τοποθετείται το νωπό προϊόν και από την άλλη εξάγεται το προϊόν που έχει χάσει την υγρασία του και είναι πλέον αφυδατωμένο. Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 30 ώρες για τα προϊόντα που έχουν περισσότερη υγρασία, όπως για παράδειγμα η τομάτα που αποτελείται κατά 95% από νερό.

Η γεωθερμία, καθώς είναι μια φθηνή σχετικά πηγή ενέργειας, μας δίνει την δυνατότητα να κρατάμε χαμηλή θερμοκρασία για μεγαλύτερο χρόνο ξήρανσης. Καθώς η θερμοκρασία ξήρανσης δεν υπερβαίνει τους 57 βαθμούς κελσίου το προϊόν αφυδατώνεται ήπια και σταδιακά, αποφεύγοντας το θερμικό σοκ που συχνά συναντάμε σε ξηραντήρια που δουλεύουν σε υψηλές θερμοκρασίες με συμβατικά καύσιμα. Αποτέλεσμα είναι να διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτα τα θρεπτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος καθώς και τα πλούσια γευστικοοσφραντικά γνωρίσματα.

Μετά την αφυδάτωση, είναι πιθανό για κάποια προϊόντα να γίνει μία δευτερογενής επεξεργασία του αποξηραμένου προϊόντος η οποία περιλαμβάνει άλεση και κοσκίνισμα του προϊόντος. Από αυτή την διαδικασία προκύπτουν τα τελικά προϊόντα με τα διαφορετικά μεγέθη (κοκκομετρίες).

Επεξεργαζόμαστε αποκλειστικά φρούτα και λαχανικά της ελληνικής γης, καθώς πιστεύουμε πως πρέπει να δημιουργηθεί μία εγχώρια αλυσίδα παραγωγής αξίας η οποία να ξεκινά από το χωράφι και να συνεχίζεται σε μεταποιητικές μονάδες όπως η δικής μας για μία πρώτη ή και τελική μεταποίηση. Οι κυριότερες πρώτες ύλες που καταφθάνουν στην αυλή μας είναι οι τομάτες και τα τοματίνια, οι γλυκές και οι καυτερές πιπεριές, τα μανιτάρια, οι ελιές, τα μήλα, τα πορτοκάλια, τα λεμόνια, οι λωτοί και πολλά ακόμη. Η λίστα με προϊόντα συνεχώς εμπλουτίζεται.

Τα προϊόντα μας κατευθύνονται ως επί το πλείστων στη βιομηχανία τροφίμων ως συστατικά τροφίμων. Άλλες αγορές είναι η εστίαση, αλλά και η λιανική με το brand “δώσε γεύση” που έχουμε δημιουργήσει. Η μονάδα παραγωγής μας είναι πιστοποιημένη σύμφωνα µε το πρότυπο ISO 22.000:2018. Στα πλαίσια του ISO η εταιρία έχει μελετήσει κι έχει καταρτίσει την πολιτική διασφάλισης ποιότητας (HACCP) την οποία και εφαρμόζει επιμελώς ώστε να παραμένει πάντα δεδομένη η ποιότητα και η υγιεινή των προϊόντων της.

Γεωθερμική Ελλάδος

-Καλλιεργείτε δικά σας προϊόντα και στην συνέχεια τα αποξηραίνετε ή αγοράζετε ποσότητες από άλλους αγρότες;

Όταν ξεκινήσαμε την δραστηριότητα και όταν ακόμη είχαμε λίγους κωδικούς προϊόντων στην γκάμα μας τότε καλλιεργούσαμε τα δικά μας προϊόντα. Θέλαμε να πειραματιστούμε με τις διαφορετικές ποικιλίες και να είμαστε σίγουροι για την τελική ποιότητα των προϊόντων. Όμως με την αύξηση της παραγωγής και την ένταξη περισσότερων κωδικών κατέστη αδύνατο να μπορούμε να ελέγχουμε παράλληλα και τον αγρό και την μονάδα μεταποίησης.

Επίσης αρκετά από τα προϊόντα που αφυδατώνουμε, όπως για παράδειγμα τα εσπεριδοειδή, δεν ευδοκιμούν καν στην περιοχή. Έτσι έχουμε καταλήξει πλέον σε ένα σχήμα όπου συμβαλλόμαστε με επαγγελματίες αγρότες της περιοχής και αγοράζουμε από αυτούς τα προϊόντα που χρειαζόμαστε. Ο παραγωγός γνωρίζει εξ αρχής ότι θα πωληθεί η παραγωγή του και σε ποια τιμή, κι εμείς είμαστε σίγουροι ότι θα έχουμε επάρκεια Α’ υλών και σταθερές προδιαγραφές.

-Έχει κινδύνους για το περιβάλλον, την υγεία, η χρήση της γεωθερμίας, και ποιες είναι οι προδιαγραφές που πρέπει να τηρούνται για την αποφυγή προβλημάτων;

Η γεωθερμική ενέργεια θεωρείται ήπια μορφή ενέργειας, σε σύγκριση με τις συμβατικές μορφές ενέργειας, χωρίς βέβαια οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εκμετάλλευσή της να είναι συχνά αμελητέες. Η υψηλότερη περιεκτικότητα των γεωθερμικών ρευστών υψηλής ενθαλπίας σε διαλυμένα άλατα και αέρια σε σχέση με τα ρευστά χαμηλής ενθαλπίας επιβάλλουν το διαχωρισμό των επιπτώσεων από την αξιοποίηση της γεωθερμίας.

Η χρήση γεωθερμίας χαμηλής ενθαλπίας έχει ουσιαστικά μηδενικούς κινδύνους και μηδενικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, με δεδομένο ότι η διάθεση των γεωθερμικών ρευστών γίνεται και πάλι πίσω στον ταμιευτήρα μέσω κάποιας γεώτρησης επανεισαγωγής και δεν διαρρέει το ρευστό στην επιφάνεια σε κανάλια, ρυάκια, θάλασσα κλπ.

-Είναι ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ποια τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα;

Η γεωθερμία που χρησιμοποιούμε εμείς είναι χαμηλής ενθαλπίας (θερμικής ενέργειας), πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ηλεκτροπαραγωγή. Χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως θερμική ενέργεια σε διάφορα έργα, κυρίως αγροτική παραγωγής ή και τηλεθέρμανσης οικισμών. Ένα πλεονέκτημα της γεωθερμίας χαμηλής θερμοκρασίας είναι ότι συνήθως είναι απαλλαγμένη από άλατα και αέρια που συνήθως συναντώνται σε υψηλότερης θερμοκρασίας ρευστά, πράγμα που καθιστά πολύ ευκολότερη τη χρήση της.

-Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;

Η Γεωθερμική Ελλάδος έχει ένα πολύ σαφές και ξεκάθαρο όραμα για το που θέλει να βρίσκεται τα επόμενα χρόνια και αυτό για να επιτευχθεί θα πρέπει να υπάρχει μία διαρκής επένδυση κεφαλαίων σε εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση των κτηριακών υποδομών και του μηχανολογικού εξοπλισμού της. Μόλις ολοκληρώσαμε ένα πρώτο μικρό επιχορηγούμενο επενδυτικό πρόγραμμα ΕΣΠΑ της περιφέρειας ανατολικής Μακεδονίας -Θράκης και αναμένουμε την απόφαση για ένταξη σε ακόμη δύο επιχορηγούμενα επενδυτικά προγράμματα. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, τα επόμενα τρία χρόνια θα είναι σημαντικά για εμάς καθώς έχουμε σκοπό να υλοποιήσουμε σημαντικές επενδύσεις που θα αλλάξουν το προφίλ της επιχείρησης.

Ο στόχος μας είναι να κατακτήσουμε την ελληνική αγορά ως ο βασικός προμηθευτής της εγχώριας βιομηχανίας τροφίμων σε πρώτες ύλες στην κατηγορία αφυδατωμένα προϊόντα και παράλληλα να κάνουμε γενναία βήματα για το άνοιγμα νέων αγορών στην Ευρώπη, αλλά και σε τρίτες χώρες. Ο κλάδος των αφυδατωμένων προϊόντων παρουσιάζει γενικά πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και υπάρχει ανεκμετάλλευτο δυναμικό για την χώρα μας το οποίο αν αξιοποιηθεί σωστά μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη και στην εθνική οικονομία.