Υπέροχες μέρες από τον Βιμ Βέντερς – Θυμηθείτε ξανά σε επιλήσμονα εποχή…

Πρώτον ότι η ταινία σκηνοθετικά είναι υποδειγματική. Ένα έξοχο μάθημα σκηνοθεσίας. Προσέξτε, για παράδειγμα, πώς αλλάζουν οι θέσεις της μηχανής τα πρωινά που ο Χιραγιάμα (Κότζι Γιακούσο) παίρνει τον έτοιμο καφέ του από τον αυτόματο πωλητή, προετοιμάζοντάς μας έτσι για κάποια αλλαγή στην καθημερινή του ρουτίνα. Προσέξτε ακόμη ότι η πόλη σχεδόν απουσιάζει από τα πλάνα. Πώς αλλιώς να ειπωθεί ότι το σήμερα δεν είναι το θέμα, είναι το ντεκόρ…

Δεύτερον: ο Βέντερς εγκαταλείπει τα μεγαλεπήβολα σχέδια, που τον οδήγησαν ωστόσο σε αριστουργήματα, όπως “Το πέρασμα του χρόνου”. Δεν επιδιώκει να μιλήσει “για τη Γερμανία”, “για τον δυτικό πολιτισμό”, για την αγωνία ή τη μοναξιά κλπ. Επικεντρώνεται σχεδόν ντοκιμενταρίστικα σε έναν άνθρωπο. Και -κατά όχι απρόσμενο τρόπο-μέσα απ’ αυτόν αναφέρεται στα πάντα. Η περιπλάνηση στην ανθρώπινη ύπαρξη είναι η απόλυτη ταινία δρόμου. Κι όμως δεν είναι ο Βέντερς που μιλάει. Είναι ο ήρωάς του. Και γι’ αυτό μαθαίνουμε όσα επιτρέπεται και όσα μπορούμε να μάθουμε ποτέ από την ιστορία του. Όσα μας επιτρέπει ο ίδιος.

Ο Βέντερς μεγαλουργεί

Το τελευταίο: βλέπω με ιδιαίτερη συγκίνηση πως οι αγαπημένοι μου σκηνοθέτες του 1980 και λίγο αργότερα, τότε που ακόμη υπήρχαν δημιουργοί, κάνουν ταινίες απόλυτα ανθρωποκεντρικές και βαθύτατα ανθρώπινες. Θα χρησιμοποιούσα τη λέξη «ανθρωπιστικές», αν ο όρος δεν είχε φθαρεί από τα κριτήρια της έκθεσης και τις πανελλήνιες εξετάσεις. Το γράφω σκεπτόμενος και την πρόσφατη ταινία του Καουρισμάκι. Ταινίες επιστροφής σε έναν αναλογικό κόσμο. “Θυμηθείτε ξανά, σε μια εποχή επιλήσμονα”, θα μπορούσε να λέει ο ήρωας της ταινίας. “Θυμηθείτε, αν θέλετε να ζήσετε πραγματικά”. Και ζω πραγματικά σημαίνει “γελάω και κλαίω μαζί”, αυτή είναι η ζωή, όπως βλέπουμε στην αριστουργηματική τελευταία σκηνή. Δώστε το Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου στον Κότζι Γιακούσο, να τελειώνουμε.

Δεν παραβλέπω και το ποιητικό παιχνίδι με τις σκιές λίγο πριν το φινάλε. Σε εμάς, τους θεατές από την Ελλάδα, μπορεί να φέρει στο μυαλό τον στίχο “σκιᾶς ὄναρ ἄνθρωπος”. Και άντε να με πείσετε ότι ο Βέντερς δεν έχει διαβάσει Πίνδαρο. Βέβαια, δεν είμαι σίγουρος πως όταν ανάψουν τα φώτα της πλατείας το πρώτο που θα πείτε είναι “γουάου! Πέρασα δύο υπέροχες ώρες”. Είμαι βέβαιος όμως ότι όσοι την είδαμε φύγαμε λίγο καλύτεροι άνθρωποι από το σινεμά. Θυμάμαι τον Οδυσσέα Ελύτη: οι υπέροχες μέρες του Βιμ Βέντερς αρχίζουν «από κει που την τελευταία λέξη δεν την έχει ο θάνατος».