Γεώργιος Σαλβάνος: Ο ηρωικός συνταγματάρχης της Μάχης των Οχυρών

Διοικητής του Συγκροτήματος Καραντάγ ήταν ο συνταγματάρχης Γεώργιος Σαλβάνος, ένας γενναίος αξιωματικός που υπηρετούσε λίγο πριν το πόλεμο στην VIII ΜΠ του Κατσιμήτρου στην Ήπειρο. Το Συγκρότημα διέθετε μια δύναμη ισούμενη, περίπου, με τέσσερα τάγματα πεζικού, την VIIα Ομάδα Πυροβολικού (2 πυροβολαρχίες) και μια πυροβολαρχία των 85 χλστ. και τα οχυρά Περσέκ, Μπαμπατζώρα, Μαλιάγκα, Περιθώρι και Παρταλούσκα. Οι δυνάμεις αυτές ήταν ανεπτυγμένες σε δύο υποτομείς, τον Δυτικό και τον Ανατολικό.

Ο Ανατολικός Υποτομεύς υπό τον αντισυνταγματάρχη Κρασανάκη διέθετε το Ι/73 Τάγμα Πεζικού (ΤΠ), έναν λόχο του ΙΙ/73ΤΠ ενισχυμένο με 2 πολυβόλα, δύο λόχους προκαλύψεως και ως εφεδρεία τον 10/73 Λόχο με μια διμοιρία πολυβόλων (4 πολυβόλα), μαζί με τα οχυρά Μαλιάγκα, Περιθώρι και Παρταλούσκα. Η γερμανική επίθεση εστιάσθηκε σε αυτόν ακριβώς τον υποτομέα. Απέναντι βρισκόταν η γερμανική 72η Μεραρχία Πεζικού.

Οι Γερμανοί επιτέθηκαν στις 05.15, της 6ης Απριλίου 1941, δηλαδή πριν καν εκπνεύσει το τελεσίγραφό τους και αρχίσει επισήμως ο πόλεμος, αιφνιδιαστικά, χωρίς προπαρασκευή πυροβολικού. Κατόπιν ο αγώνας γενικεύτηκε με τους Γερμανούς να εστιάζουν τις προσπάθειές τους στην εκπόρθηση του οχυρού Περιθώρι. Την επομένη 7η Απριλίου οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν το κέντρο αντιστάσεως στο ύψωμα Σταυρός (υψ. 746) εκδιώκοντας λόχο του Ι/73ΤΠ που το κρατούσε. Σύντομα όμως ελληνική αντεπίθεση έτρεψε τους Γερμανούς σε φυγή και το ύψωμα πέρασε πάλι υπό ελληνικό έλεγχο. Όλες επίσης οι προσπάθειες των Γερμανών κατά του οχυρού Περιθώρι πνίγηκαν στο αίμα.

Η μάχη των Οχυρών

Την επομένη 8 Απριλίου οι Γερμανοί επιτέθηκαν και πάλι κατά του οχυρού που κινδύνευσε, αλλά διασώθηκε από επική αντεπίθεση των ανδρών του –μέχρι και των τραυματιοφορέων– που διέλυσαν τους εχθρούς. Ωστόσο η 8η Απριλίου ήταν η μέρα κρίσης του αγώνα. Οι γερμανικές δυνάμεις έχοντας διαλύσει, κυριολεκτικά, τις γιουγκοσλαβικές, άρχισαν να εισβάλουν στο ελληνικό έδαφος δυτικά της λίμνης Δοϊράνης, απειλώντας με περικύκλωση ολόκληρη την τοποθεσία.

Κατόπιν αυτού, ενόψει της βεβαίας, την επομένη, κατάληψης της Θεσσαλονίκης, ο διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ), με την έγκριση του Γενικού Στρατηγείου, ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς. Ωστόσο τα όπλα δεν είχαν ακόμα σιγήσει. Στο Συγκρότημα Καραντάγ γερμανικός λόχος κατάφερε να διεισδύσει μεταξύ των οχυρών Μαλιάγκα και Περιθώρι, στο ύψωμα Σύλλα, εκδιώκοντας ελληνική ομάδα μάχης που το κρατούσε.

Άμεση ελληνική αντεπίθεση όμως είχε ως αποτέλεσμα την εκμηδένιση του γερμανικού λόχου (80 νεκροί, 5 αιχμάλωτοι) και την ανακατάληψη του υψώματος. Άλλη γερμανική δύναμη διείσδυσε μεταξύ ων οχυρών Περιθώρι και Παρταλούσκα και αφού ανέτρεψε ελληνική ομάδα πολυβόλων (2 πολυβόλα) στο ύψωμα Κουρή, επιτέθηκε στους Έλληνες πυροβολητές πυροβολαρχίας των 152 χλστ. που ήταν ταγμένη κοντά. Οι πυροβολητές μετά από άγρια μάχη υποχώρησαν αφήνοντας τα πυροβόλα τους.

Ο συνταγματάρχης Σαλβάνος

Ο συνταγματάρχης Σαλβάνος όμως αμέσως οργάνωσε αντεπίθεση. Συγκεντρώθηκαν τρεις διμοιρίες πεζικού, μια διμοιρία πολυβόλων (4 πολυβόλα) και μαζί με τους πυροβολητές, υπό τον διοικητή της πυροβολαρχίας λοχαγό Δούρο, εξόρμησαν κατά των Γερμανών. Η αντεπίθεση αυτή λες και είχε βγει από τις σελίδες της Ιλιάδος! Με την ιαχή “Αέρα!” να δονεί την ατμόσφαιρα, οι Έλληνες εφόρμησαν με τη λόγχη κατά των εχθρών συντρίβοντάς τους. Το γερμανικό τάγμα διαλύθηκε, ο διοικητής του, μαζί με 102 άνδρες του πιάστηκαν αιχμάλωτοι!

Οι Γερμανοί όμως είχαν επιτύχει, τα ξημερώματα, να διεισδύσουν από το ύψωμα Κρέστη στα νώτα των ελληνικών δυνάμεων. Αμέσως ο Σαλβάνος συγκέντρωσε κάθε διαθέσιμο άνδρα, μαγείρους, γραφείς βοηθητικούς και με την υποστήριξη ουλαμού πυροβολικού (2 πυροβόλα) διέταξε άμεση αντεπίθεση. Η πρώτη ελληνική αντεπίθεση περιόρισε τους Γερμανούς. Ακολούθησαν διαδοχικές επιθέσεις των ελληνικών δυνάμεων μέχρι που τελικά οι Γερμανοί εξαναγκάστηκαν σε παράδοση. Οι νικητές Έλληνες συνέλαβαν 250 αιχμαλώτους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από το πρωί ήδη ο Σαλβάνος είχε λάβει γνώση της κατάληψης της Θεσσαλονίκης και των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων για συνθηκολόγηση. Ο Σαλβάνος όμως ξεκαθάρισε στους ανωτέρους του ότι δεν σκόπευε να παραδοθεί και θα επιχειρούσε να συμπτύξει τις δυνάμεις τους προς τη θάλασσα. Πράγματι προσπάθησε να διαφύγει με τους άνδρες του, αλλά τελικά υποχρεώθηκε να καταθέσει τα όπλα λόγω της περικύκλωσης από τους Γερμανούς. Πριν από αυτό οδήγησε τους άνδρες του στις Σέρρες, ενόπλους εν παρατάξει και αφού όλοι μαζί έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο, κατέθεσαν τα τιμημένα τους όπλα.