Με drones αυτοκτονίας και πυραύλους τα ιρανικά αντίποινα

Ο πρόεδρος Μπάιντεν, με δραματικό μήνυμα του, είχε προειδοποιήσει το Ιράν να μην προχωρήσει σε επίθεση, δεσμευόμενος για την ακλόνητη αμερικανική στήριξη στο Ισραήλ. Την ίδια στιγμή, έγινε γνωστό πως ακύρωσε ταξίδι του για να συσκεφτεί με την ομάδα ασφαλείας. Προηγουμένως, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών είχε καλέσει την Κίνα, την Σαουδική Αραβία και την Τουρκία να παροτρύνουν το Ιράν να μην προβεί σε ενέργειες κλιμάκωσης.

Πριν εκδηλωθεί η μαζική ιρανική επίθεση είχε προηγηθεί ένα μπαράζ ρουκετών της φιλοϊρανικής λιβανέζικης Χεζμπολάχ κατά του βορείου Ισραήλ, η πλειονότητα των οποίων καταρρίφθηκε από την ισραηλινή αεράμυνα. Είχε μεσολαβήσει και η κατάληψη πλοίου ισραηλινής εταιρείας (με πορτογαλική σημαία) στα Στενά του Ορμούζ από τους Φρουρούς της Επανάστασης. Η επίθεση στο ιρανικό προξενείο στην Δαμασκό ήταν μια δραματική τροπή στον μακροχρόνιο σκιώδη πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν που μαίνεται επί δεκαετίες, με σειρά επιθέσεων και επιχειρήσεων. Αυτές περιλαμβάνουν κυβερνοεπιχειρήσεις, υποστήριξη σε δυνάμεις πληρεξουσίων, αεροπορικές επιδρομές, σαμποτάζ και στοχευμένες δολοφονίες. Τώρα, όμως, έχουμε περάσει σε άλλη φάση, φάση πολέμου.

Η ισραηλινή επίθεση στη Δαμασκό άλλαξε τα δεδομένα, επειδή σκότωσε δύο στρατηγούς και άλλους πέντε αξιωματικούς της Δύναμης Quds των Φρουρών της Επανάστασης. Η δύναμη Quds είναι η πτέρυγα αντισυμβατικού πολέμου του Ιράν που εδώ και δεκαετίες υποστηρίζει τους πληρεξούσιους και τους περιφερειακούς συμμάχους της Τεχεράνης, με χρήματα, όπλα και εξοπλισμό. H δε επίθεση έλαβε χώρα σε προξενείο, δηλαδή σε ιρανικό έδαφος, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. 

Επιπλέον, ουδέποτε η Δύναμη Quds είχε χάσει τόσους πολλούς αξιωματικούς σε μία επιχείρηση αντιπάλων της. Ακόμη και η βαρυσήμαντη επίθεση των ΗΠΑ (Ιανουάριος του 2020) εναντίον του πρώην αρχηγού της δύναμης Quds, στρατηγού Κασέμ Σολεϊμανί, δεν είχε σκοτώσει άλλα ανώτερα στελέχη τους. Μάλιστα, ένας εκ των στρατηγών που σκοτώθηκαν στην επίθεση της 1ης Απριλίου, ο Μοχάμαντ Ζαχέντι, ήταν υπεύθυνος για τις σχέσεις της Τεχεράνης με τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου, το καθεστώς Άσαντ, τις σιιτικές πολιτοφυλακές στην Συρία, όπως και την Χαμάς και το Ισλαμικό Τζιχάντ στην Γάζα. 

Τα ιρανικά αντίποινα

Αμέσως μετά την επίθεση, Ιρανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Ανώτατου Ηγέτη Αγιατολάχ Χαμενεΐ, είχαν κατηγορήσει δημοσίως το Ισραήλ και είχαν ορκιστεί εκδίκηση, την οποία επιχειρούν να πάρουν με την εκτόξευση των drones και των πυραύλων. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Χοσεΐν Αμίρ είχε δηλώσει: «Θεωρούμε ότι αυτή η επίθεση παραβιάζει όλους τους διπλωματικούς κανόνες και τις διεθνείς συνθήκες. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει χάσει εντελώς την ψυχική του ισορροπία, λόγω των διαδοχικών αποτυχιών στη Γάζα και της αποτυχίας του να πετύχει τους σιωνιστικούς του στόχους».

Από την ισραηλινή πλευρά –παρόλο που όπως συνηθίζεται δεν υπήρξε επίσημη αναγνώριση της επιχείρησης στη Δαμασκό– ο εκπρόσωπος των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, αντιναύαρχος Ντάνιελ Χάγκαρι, υποστήριξε ότι το κτίριο δεν ήταν απλώς μία διπλωματική εγκατάσταση, ισχυριζόμενος ότι σε αυτό αξιωματούχοι της δύναμης Quds θα συντόνιζαν τις επιχειρήσεις τους κατά του Ισραήλ. Οι ΗΠΑ είχαν προειδοποιήσει ότι επίκειται η μεγάλη ιρανική επίθεση, πιθανώς με πυραύλους ή/και σμήνος drones.

Υπενθυμίζουμε ότι δύο εβδομάδες μετά τη δολοφονία του Κασέμ Σολεϊμανί από αμερικανικό drone, ως απάντηση, το Ιράν είχε προβεί στην εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων κατά της αμερικανικής αεροπορικής βάσης al–Asad στο δυτικό Ιράκ. Η ιστορία του μακροχρόνιου σκιώδους πολέμου Ιράν και Ισραήλ δείχνει πως ουδέποτε είχαμε εχθροπραξίες ευρύτερης κλίμακας, καθώς μέχρι τώρα η στρατηγική του Ιράν ήταν να απαντά με μετρημένα για να μην κλιμακώσει τη σύγκρουση. Αυτή τη φορά, όμως, η πρόκληση κρίθηκε από την Τεχεράνη πολύ βαριά για να αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο.

Η επιλογή του Ιράν

Για τα κατανοήσουμε την ιρανική αντίδραση πρέπει να λάβουμε υπόψη μία σειρά παραγόντων: Πρώτον, από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, η εθνική ασφάλεια έχει συγκεντρωθεί στα χέρια του Ανώτατου Ηγέτη και ενός επιτελείου. Αυτό σημαίνει ότι ο Αγιατολάχ έχει ισχυρό λόγο στη στρατηγική που θα ακολουθήσει το Ιράν. Δεύτερο ζήτημα είναι οι πραγματικές επιχειρησιακές δυνατότητες του Ιράν να πλήξει στόχους στο Ισραήλ.

Τρίτο ζήτημα είναι ότι το Ιράν στάθμισε τις συνέπειες από “σκληρά” αντίποινα εκ μέρους όχι μόνο του Ισραήλ, αλλά και των ΗΠΑ. Εκτός από πιθανολογούμενους βομβαρδισμούς είναι και το ενδεχόμενο επιβολής σκληρότερων κυρώσεων από τη Δύση, που αναπόφευκτα θα πλήξουν περαιτέρω την ιρανική οικονομία, με όποιες συνέπεια. Ας σημειωθεί ότι ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών, μετά την κατάληψη του πλοίου από τους Φρουρούς της Επανάστασης, κάλεσε την ΕΕ να εντάξει το επίλεκτο ιρανικό Σώμα στις τρομοκρατικές οργανώσεις και να επιβάλει νέες κυρώσεις στο Ιράν.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ιρανική επίθεση με πυραύλους και drones εναντίον του Ισραήλ δείχνει ότι η Τεχεράνη επέλεξε να απαντήσει σκληρά κι όχι να κρυφτεί πίσω από τη Χεζμπολάχ και τους Χούθι. Ας σημειωθεί ότι το πυκνοκατοικημένο Ισραήλ είναι ευάλωτο σε τέτοιες επιθέσεις εάν drones αυτοκτονίας και πύραυλοι καταφέρουν να τρυπήσουν την ισραηλινή αεράμυνα. Είναι δύσκολο να εκτιμηθούν εκ των προτέρων οι συνέπειες από ένα πλήγμα σε πυκνοκατοικημένο αστικό περιβάλλον στο Ισραήλ.

Πλήγμα στο ίδιο το Ισραήλ

Οι επιθέσεις με πυραύλους εναντίον στρατιωτικών στόχων στο Ισραήλ –παρόμοιες με αυτές που είχε πραγματοποιήσει το Ιράν στην αμερικανική αεροπορική βάση al-Asad στο Ιράκ τον Ιανουάριο 2020– είναι επιχειρησιακά εφικτές, αλλά μένει να αποδεχθεί ότι η επίθεση κορεσμού θα κάμψει την ισραηλινή αεράμυνα. Το κρίσιμο ερώτημα που απασχολεί τους αναλυτές ασφαλείας, κυβερνητικούς αξιωματούχους και όλη την περιοχή είναι αν το επόμενο βήμα είναι η επέκταση της σύγκρουσης.

Εάν εμπλακούν οι ΗΠΑ και βομβαρδίσουν το Ιράν από κοινού με το Ισραήλ έχει σημασία να δούμε τη στάση της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων. Θα συμμετάσχουν στην επίθεση, ή θα προτιμήσουν να σταθούν στην άκρη, κάτι που φαίνεται πολύ πιθανότερο. Στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι εξελίξεις και πιο συγκεκριμένα εάν η κλιμάκωση θα οδηγήσει και σε γενίκευση της σύγκρουσης, με αποτέλεσμα την περαιτέρω αποσταθεροποίηση μιας ήδη ασταθούς περιοχής.

Τέλος, ας σημειωθεί ότι έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας τον περασμένο Φεβρουάριο, έδειξε ότι το Ιράν έχει αρκετό απόθεμα απεμπλουτισμένου ουρανίου που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για κατασκευή τουλάχιστον τριών ατομικών βομβών, μέσα σε σχετικά περιορισμένο χρονικό πλαίσιο. Αυτό τουλάχιστον δήλωσαν πριν μερικές μέρες Αμερικανοί αξιωματούχοι στην Washington Post. Την ίδια στιγμή, οι ισραηλινές πυρηνικές εγκαταστάσεις, βρίσκονται στην Ντιμόνα. Εάν το Ιράν επιλέξει και καταφέρει να τις πλήξει οι συνέπειες θα είναι αναμφισβήτητα τρομακτικές για όλη την περιοχή.